Τον ιστότοπο διαχειρίζονται οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου Αφήγηση Ζωής

14.12.14

Το οδοιπορικό διεξαγωγής της ακτιβιστικής «Έρευνας για την κρίση (2010-2014)» και η συζήτηση για τα αποτελέσματά της




 PATOULI_PROSKLISI_15_12_14D
12:56 | 14 Δεκ. 2014
Κρυσταλία Πατούλη
Η πρώτη παρουσίαση και συζήτηση* για τα αποτελέσματα της ακτιβιστικής «Έρευνας για την κρίση (2010-2014)» που δημοσιεύεται από το 2010 έως σήμερα αποκλειστικά στο Tvxs.gr, θα διεξαχθεί τη Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2014, στις 8 μ.μ. στο Floral Bookstore.
Τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας
η οποία δημιούργησε επί 4 χρόνια έναν δημόσιο διαδικτυακό διάλογο με πάνω από 280 άρθρα και συνεντεύξεις που συμμετείχαν 180 πρόσωπα των Γραμμάτων, των Επιστημών και των Τεχνών, παρουσιάζονται αναλυτικά στο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κέδρος.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν η συγγραφέας και συμμετέχοντες στην εν λόγω έρευνα:
Ακολουθεί το οδοιπορικό της διεξαγωγής της Έρευνας για την κρίση που εν μέρει καταγράφεται και στον πρόλογο του βιβλίου:
«Όποιος δεν παίρνει θέση,
δεν είναι άνθρωπος»
Κώστας Γαβράς
«Ποιες αιτίες μας έφεραν ως εδώ, και κυρίως τι πρέπει να κάνουμε;»
Tο καλοκαίρι του 2010 όταν άρχισαν να μειώνονται οι μισθοί και να κλείνουν τα έντυπα, οι εφημερίδες και οι τηλεοπτικοί σταθμοί, με αποτέλεσμα οι απολύσεις να αυξάνονται με ρυθμούς επιδημίας, βρέθηκα και εγώ για άλλη μια φορά στη ζωή μου άνεργη. Κάπου εκεί ή λίγο νωρίτερα ήταν που μου δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσω μία εκδήλωση με τον ανθρωπολόγο Σωτήρη Δημητρίου να μιλά για τα αίτια της κρίσης…
Λίγες μέρες μετά είχα ραντεβού με τον αείμνηστο Μανώλη Ρασούλη στο καφέ του Ιανού και καθώς συζητούσαμε στο πατάρι της Σταδίου, είδα ένα ενημερωτικό φυλλάδιο για κάποιες από τις πολλές εκδόσεις του Νίκου Καρατζά, σχεδιασμένο γραφιστικά με βάση τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες των Eλλήνων συγγραφέων τους.
Παρατηρώντας όλες αυτές τις προσωπικότητες που έχουν αφήσει το στίγμα τους στον πολιτισμό μας, ενώ δίπλα μου είχα μία από αυτές, μού γεννήθηκε η ιδέα να ξεκινήσω μία σειρά συνεντεύξεων με βάση το ερώτημα: «Ποιες αιτίες μας έφεραν ως εδώ, και κυρίως τι πρέπει να κάνουμε;», το οποίο θα απαντούσαν άνθρωποι των γραμμάτων των επιστημών και των τεχνών, καθώς όλη η Ελλάδα είχε αρχίσει να αναρωτιέται που βρίσκονται, γιατί σιωπούν και κυρίως γιατί δεν παίρνουν θέση.
Σκεφτόμουν πως όλα τα προβλήματα έχουν μία λύση που ανακαλύπτεται όταν όλοι εκείνοι που τους αφορούν τοποθετηθούν, προτείνοντας ο καθένας τη γνώμη του, κάτι που το έμαθα στο ΚΕΘΕΑ – όταν στο μακρινό παρελθόν εκπαιδευόμουν στην πρόληψη ναρκωτικών – όπως και στο Eργαστήριο Διερεύνησης Aνθρωπίνων Σχέσεων, και πλέον είχε έρθει η ώρα να το αξιοποιήσω.
Αμέσως, από τον Αύγουστο του 2010, ξεκίνησα να επικοινωνώ με φορείς, συλλόγους, ενώσεις και εκδοτικούς οίκους, για να έρθω σε επαφή με πρόσωπα από όλους τους χώρους της διανόησης, με διαφορετικές ιδιότητες, εργασία ή τόπο διαμονής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, δημοσιεύοντας αργότερα και ανοιχτή πρόσκληση για τη συμμετοχή τους.
Στόχος μου ήταν η προσπάθεια επικοινωνίας, διαλόγου, συνεργασίας, επίγνωσης, αλλά και εύρεσης λύσεων (των συμπτωμάτων και ιδίως των προβλημάτων της κρίσης), μέσω του λεγόμενου brain storming, που είναι ενδεδειγμένη μέθοδος επίλυσης προβλημάτων, αλλά και της έκφρασης θέσεων – που είναι η αρχή του περάσματος σε πράξη –, όπως π.χ. να υπάρξει μία σύνθεση των προτάσεων κοινής αποδοχής, βάσει των αιτιών και του «τι να κάνουμε;», η οποία θα μπορούσε:
1. Nα κυκλοφορήσει όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό για τη δημοσιοποίηση της κατάστασης στη χώρα μας. 2. Nα δημιουργήσει έναν προβληματισμό γύρω από το ότι αυτή η κατάσταση αφορά συστημικά τους πάντες στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο, όσο και: 3. Για την εξεύρεση λύσεων. Kαι 4. Nα προωθήσει την εξέλιξη αυτού του διαλόγου για ό,τι άλλο μπορούσε να προκύψει από αυτόν.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2010 όταν είχα ολοκληρώσει τις 18 πρώτες συνεντεύξεις (Θεοδωράκης, Μίσσιος, Ρασούλης, Καρακατσάνης, Γιάνναρης, Ζούδιαρης, Χατζάκης, Καζάκης, κ.ά.) και τις είχα στείλει στο έντυπο που είχαμε συμφωνήσει για τη δημοσίευσή τους, χωρίς καμία δικαιολογία αρνήθηκαν.
Ακολούθησαν αρκετοί μήνες, όπου προσπάθησα να δημοσιευτούν σε όλες σχεδόν τις εφημερίδες, περιοδικά και free press ευρείας κυκλοφορίας στην Ελλάδα, χωρίς καμία θετική ανταπόκριση, μέχρι που η φίλη μου Ξανθίππη Kρικέλλη-Γκλαβοπούλου μου έδωσε την ιδέα να απευθυνθώ στον Στέλιο Κούλογλου, ο οποίος δέχτηκε και τις ανάρτησε στο tvxs.gr τον Δεκέμβρη του 2010 με πολλές αντιδράσεις και σχόλια από τους αναγνώστες.
Κάπου το 2012 και μετά από 2 χρόνια διεξαγωγής της έρευνας που συνέχισε να δημοσιεύεται μέχρι σήμερα ανά απάντηση στο Tvxs.gr δημιουργώντας έναν δημόσιο διάλογο με πάνω από 280 άρθρα και συνεντεύξεις, ο Περικλής Σφυρίδης και η Τασούλα Βερβενιώτη μού έδωσαν την ιδέα και τις συμβουλές τους για την έκδοσή της σε βιβλίο, που στη συνέχεια, μετά τη συμφωνία μου με τον Γιώργο Παπαθανασόπουλο και τις Εκδόσεις Κέδρος, υλοποιήθηκε.
Στα συμπεράσματα αυτής της έκδοσης, με κριτήριο να εκφραστούν όσα ξεχωριστά κατατέθηκαν από τους συμμετέχοντες και κυρίως να γίνουν αντιληπτά όσα οι περισσότεροι από αυτούς συμφώνησαν στις αιτίες και στις προτάσεις εξόδου από την κρίση, διαμορφώθηκαν 16 θεματικές (από τις βασικές ιδιότητες αλλά και από τα χαρακτηριστικά και τον τρόπο ζωής των συμμετεχόντων), με κάποιες συμμετοχές α) να παρουσιάζονται σχεδόν ολοκληρωμένες προς ανάγνωση, β) κάποιες άλλες μόνο μέσα από αποσπάσματα, και γ) κάποιες μόνο στα συμπεράσματα, κυρίως λόγω περιορισμένου χώρου.
Το βιβλίο κλείνει με τον Eπίλογο – μεταφρασμένο στα γαλλικά και αγγλικά – ο οποίος περιέχει την ενδεικτική σύνοψη των αποτελεσμάτων της έρευνας, που συνεργάστηκαν επίσης ακτιβιστικά οι: Λάζαρος Μαυροματίδης, Anna Bykalyuk, Κώστας Κατσίμπρας, Στέλιος Καβύρης, Ρένια Πουρνάρα, όπως και για την μετάφράσή τους ο Λάζαρος Μαυροματίδης και η Cristine Cooreman.
Εύχομαι αυτή η προσπάθεια να βοηθήσει έστω στο ελάχιστο για την επίγνωση των αιτιών της κρίσης – άρα την αποφυγή όσο και την πρόληψή τους στο μέλλον – και την αναζήτηση μιας νέας κοινωνίας ενεργών όσο και συνειδητοποιημένων πολιτών που θα φέρουν εις πέρας αυτό το «τι πρέπει να κάνουμε;» – άρα τη θεραπεία της και την έξοδό μας ανεπιστρεπτί απ’ αυτήν –, υπενθυμίζοντας μέσω όλων αυτών των συμπερασμάτων την ανάγκη για «επανεκκίνηση» του πολιτισμού και συνεπώς του τρόπου της ζωής μας, που πρότεινε η Λουκία Ρικάκη, υπογράφοντας με το μικρό μανιφέστο της:
…Να απολαμβάνεις κάθε πρωί την ανατολή του ήλιου σαν προσευχή στη μέρα που ακολουθεί, να ταξιδεύεις με το νου και το κορμί πάντα ανοιχτά στην ευωδιά της φύσης, να σφίγγεις δυνατά το χέρι στους τρυφερούς ανθρώπους που συναντάς και να αγκαλιάζεις τους βαθιά ανυπότακτους, να γελάς δυνατά με τον παλμό της χαράς, κι όταν κλαις, να μη φοβάσαι τη γεύση των δακρύων σου, πάντα κάτι έχουν να σου πουν, αυτά τα εφήμερα στολίδια των ματιών.
Αλλιώς, «Προτείνω βίαιη εκτόπιση του ντόπιου πληθυσμού και την κάθοδο νέων Δωριέων. Αυτή η παραδεισένια χώρα δεν αξίζει στους κατοίκους της», όπως απάντησε ο Άρης Σφακιανάκης.
Tα έσοδα του βιβλίου επέλεξα να διατεθούν συμβολικά: α) Στη Μέριμνα, που αντιμετωπίζει τις απώλειες στη ζωή των παιδιών και των οικογενειών τους, για προφανείς λόγους, και β) στο ΚΕΘΕΑ (Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων) επειδή όχι μόνο με επηρέασε γι’ αυτή την έρευνα όπως ήδη ανέφερα, αλλά και επειδή στις θεραπευτικές κοινότητες απεξάρτησης προτείνεται και κατακτάται ο ανεξάρτητος τρόπος ζωής με γνώμονα τη συνύπαρξη – με τον εαυτό μας και την κοινωνία).
Η ανεξαρτητοποίηση άλλωστε μοιάζει να είναι το ζητούμενο σήμερα, όχι μόνο για τους εξαρτημένους από ναρκωτικά, αλλά και για όλους τους εξαρτημένους από πολύ πιο επικίνδυνες και καταστροφικές «ψυχοτρόπες ουσίες», όπως π.χ. η εξουσία, η βία, το χρήμα, κ.λπ., που ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την παγκόσμια κρίση του καταναλωτικού καπιταλιστικού τρόπου ζωής (που βρίθει υποκατάστατων ικανοποίησης όλων των ζωτικών αναγκών), όπως ακριβώς καταδεικνύουν και τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας.
Καλή διέξοδο λοιπόν προς την ανεξαρτησία με οδηγό την παρακάτω φράση στην οποία βασίζεται παγκοσμίως η φιλοσοφία των θεραπευτικών κοινοτήτων απεξάρτησης:
«Θεέ μου, βοήθησέ μας ν’ αλλάξουμε αυτά που μπορούμε, να δεχτούμε αυτά που δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε, και κυρίως να μάθουμε στη ζωή μας να τα ξεχωρίζουμε….»
Κρυσταλία Πατούλη, Δημοσιογράφος – Σύμβουλος Ανθρωπίνων Σχέσεων
ΥΓ.: Διότι προς το παρόν διαφαίνεται μόνο μία ελληνική… Άνοιξη:
Βλέπω μία άνοιξη
Βλέπω μία άνοιξη χαμένη κι ορφανή
και μια ηλιαχτίδα το σκοτάδι να τη σέρνει.
Ποιος Θεός, ποια μοίρα τις κρατάει στη σιωπή,
ποιος τις δένει…

Δεν υπάρχει πρίγκιπας ούτε και βασιλιάς
ούτε ξόρκια και ευχές δεν τις ελευθερώνουν.
Μόνο άνθρωποι μπορούνε, κάποιοι από μας,
σα θυμώνουν…
Ένα αχ δεν είναι αρκετό
ούτε και αν σκύβεις το κεφάλι,
ούτε και το αμίλητο νερό ούτε η ζάλη.
Κι ούτε θα με στέρξει το άστρο μου
ούτε θα με λυπηθεί το κύμα,
ούτε θα σωθώ στο κάστρο μου,
αν φοβηθώ και αν δεν κάνω βήμα.
Δεν περνάει ο χρόνος για όποιον είναι φυλακή
και του δεσμοφύλακα η μισή ζωή χαμένη.
Τι κι αν λέω καλός εγώ οι άλλοι είναι οι κακοί,
τι μου μένει…
Ένα αχ δεν είναι αρκετό
ούτε και αν σκύβεις το κεφάλι,
ούτε και το αμίλητο νερό ούτε κι η ζάλη.
Κι ούτε θα με στέρξει το άστρο μου
ούτε θα με λυπηθεί το κύμα,
ούτε θα σωθώ στο κάστρο μου,
αν φοβηθώ και αν δεν κάνω βήμα…
Μουσική-στίχοι: Διονύσης Τσακνής.
Ερμηνεία: Γιώργος Μεράντζας. Από το cd Όλα είναι εδώ / Μικρός Ήρως (2010)


*Συζήτηση για τα αποτελέσματα της «Έρευνας για την κρίση (2010-2014)» της Κρυσταλίας Πατούλη
Οι εκδόσεις Κέδρος και το Floral σάς προσκαλούν σε συζήτηση για τα αποτελέσματα της ακτιβιστικής Έρευνας για την κρίση (2010-2014) της Κρυσταλίας Πατούλη με αφορμή το ομώνυμο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε, τη Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 2014, στις 8 μ.μ. στο Floral Bookstore (Θεμιστοκλέους 80, Πλατεία Εξαρχείων, τ. 210 3800070). Είσοδος ελεύθερη. Η πρόσκληση στο φ/β ΕΔΩ




Αποσπάσματα από την εισαγωγή του βιβλίου:

«[…] Το παρόν βιβλίο, εστιάζοντας στον χωρίς παρωπίδες διάλογο, δίνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να αξιολογήσει ο ίδιος τα γεγονότα, μακριά από επεμβάσεις χειραγωγικού χαρακτήρα που διαστρεβλώνουν την αλήθεια, εμποδίζοντας τις διαδικασίες συγκρότησης συλλογικής συνείδησης, εκ των ων ουκ άνευ για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αιτίων αλλά και των συνεπειών της κρίσης». Ζήσης Δ. Παπαδημητρίου, Ομότιμος Καθηγητής Γενικής και Πολιτικής Κοινωνιολογίας του Τμήματος Νομικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
«[…]Η δημοσιογραφική έρευνα που θέτει ουσιαστικά ερωτήματα, ρίχνει τις μάσκες: όχι μόνο των συντηρητικών που δεν κρύβουν τι πιστεύουν, αλλά κυρίως εκείνων των μέσων ενημέρωσης που εξαντλούν την προοδευτικότητα τους στο δήθεν εναλλακτικό life style και σε άσκοπους περιπάτους στο νεκροταφείο της κεντροαριστεράς […] Όταν θα τελειώσει ο πόλεμος και θα έχουν περάσει όλα αυτά, τα κείμενα που δημοσιεύονται στο βιβλίο θα αποτελέσουν σίγουρα υλικό για τους μελετητές αυτής της απίστευτης και παράλογης περιπέτειας, στην οποία μας έριξαν λίγοι πλουτοκράτες και άφθονοι ανεπάγγελτοι και ανίκανοι πολιτικοί, παραδίδοντας την χώρα στους δανειστές χωρίς να δώσουν την παραμικρή μάχη». Στέλιος Κούλογλου, δημοσιογράφος-σκηνοθέτης

http://tvxs.gr/news/biblio/i-ereyna-gia-tin-krisi-i-syzitisi-gia-ta-apotelesmata-tis

8.12.14

Μένης Κουμανταρέας, " Όταν γράφεις, πρέπει να φωτίζει το χαρτί σου ένα κρύο φως....... "

O συγγραφέας στο μπαλκόνι του σπιτιού του στην οδό Ζακύνθου,
πάνω από την Δημοτική Αγορά της Κυψέλης
Πηγή: www.lifo.gr

...αν ήμουν απολύτως υγιής δεν θα υπήρχε λόγος να γράφω.

Δεν εννοείτε να καταλάβετε τι μονοπάτια ακολουθεί η τέχνη, τι δύσκολους δρόμους διαλέγουμε για να φτάσουμε στον σκοπό μας. Πολλές φορές κι οι ίδιοι δεν το ξέρουμε, γιατί ο σκοπός αυτός είναι απόμακρος και κρυφός, και πρέπει να διαβούμε μυστικές πόρτες για να φτάσουμε ως εκεί.... ... 

Χρειάζεται ένα ψίχουλο πίστης – χωρίς αυτήν δεν προχωράς. Αλλά αυτό δεν το αντιλαμβάνεσαι όταν ξεκινάς. Ξεκινάς όπως όλοι οι νέοι, με παραμύθια που λες στον εαυτό σου ή στους φίλους σου, έχεις μια ρομαντική αντίληψη για τη λογοτεχνία, θέλεις να μοιάσεις με όσους θαυμάζεις, έχεις ορισμένα πρότυπα.... Αυτή είναι η ανυποψίαστη περίοδος. Αργότερα όταν μπαίνεις στο κουρμπέτι κι αρχίζεις να μαθαίνεις τη χαμάλικη δουλειά της πεζογραφίας, όταν χαθείς σε όγκους σελίδων που πρέπει να γράψεις και να ξαναγράψεις, προσγειώνεσαι... 

Δεν αισθάνομαι πως έχω εξαντλήσει τίποτα... Νομίζω καμιά φορά, πως βρίσκομαι στην αρχή ορισμένων πραγμάτων που μόνο ψηλάφησα. Όταν σε αγαπάνε για ένα σου βιβλίο, γλυκαίνεσαι για λίγο, κολακεύεσαι, ναρκισσεύεσαι, αν θέλετε. Αλλά, γρήγορα περνάει και αυτό.  Μετά, ιδίως όταν πιάσεις τα κλασικά κείμενα, καταλαβαίνεις ότι δεν έχεις κάνει τίποτε. .. Και επειδή δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μεταφραστείς, αρκείσαι να γράψεις καλά πράγματα γι’ αυτόν τον τόπο, να διαβαστείς δηλαδή από τους Αθηναίους, τους Θεσσαλονικιούς, τους Βολιώτες... 

[.......] συχνά, πιστεύω πως γράφω σκοτεινά, με εσωστρέφεια. Όμως ο τρόπος που διυλίζω τη γλώσσα, που τακτοποιώ και συναρμολογώ τις φράσεις, θέλω να είναι ένας τρόπος αποδεκτός από ένα φίλο μου που διαβάζει πολύ, από τη μάνα μου που δεν διαβάζει πολύ, από έναν τρίτο που διαβάζει λίγο... 

Και βέβαια, υπάρχουν στιγμές απόλυτης σιγουριάς για ένα γραφτό.  Συνήθως ώρες νυχτερινές – γιατί η νύχτα είναι βοηθός στον έρωτα και στη λογοτεχνία. Όμως η αυγή μονάχα θα κρίνει την αλήθεια.   

Καλές είναι οι παρορμήσεις, μα μόνο ο μόχθος αναπληρώνει ό,τι δεν μπορώ να ζήσω αληθινά. Οι εικόνες που έχω μέσα μου είναι θολές, κι όταν γράφω, έχω την ανάγκη να τις δω να γίνονται πιο συγκεκριμένες, χωρίς όμως να χάνουν την αχλύ του πρώτου ονείρου... 

 Όταν γράφω είμαι πάρα πολύ ψύχραιμος. Όταν είμαι ταραγμένος ή στεναχωρημένος, παίρνω καλές σημειώσεις, αλλά δεν κάθομαι να γράψω. Πρέπει να φωτίζει το χαρτί σου ένα κρύο φως.   






Γράφετε σχεδόν επαγγελματικά! 

Αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Θ’ άξιζε να το πείτε σε αυτούς που γράφουν για να κάνουν καριέρα ή να βγάλουν χρήματα. Βέβαια, με τα χρόνια, σε πιάνει μια συγγραφική σκολίωση, γίνεσαι ένα ζώο που γράφει, κι αυτό σου χαλάει τη γοητεία και την αθωότητα που είχες στο ξεκίνημα. Αλλά όταν αρχίζεις να γράφεις κάτι νέο, μέσα στη σιωπή, μέσα στην άγνοια των άλλων, τι άλλο κάνεις από το να προσπαθείς να ξανακερδίσεις τη χαμένη σου αθωότητα που είχες στο ξεκίνημα; Γιατί χωρίς αθωότητα δεν έχει σκοπό αυτό το πράγμα – όταν γράφεις στέκεσαι ενώπιος ενωπίω, είσαι μόνος, χωρίς τρίτους, χωρίς κοινό.   

Και δεν είναι αθώο, όταν έχετε ένα βάσανο να κάθεστε πάνω στο χαρτί; 

Δεν μπορώ να βγάλω το αδιέξοδό μου, τη στιγμή του αδιεξόδου μου!  Τέτοιες στιγμές; Παίρνω τους δρόμους, γυρίζω, πηγαίνω σε μπαρ, κάνω έρωτα, βλέπω τους φίλους μου. Αν έχω την ψυχραιμία, πάω στον κινηματογράφο. Αν έχω μεγαλύτερη ψυχραιμία, πάω στο θέατρο! Κι αν δεν έχω καθόλου ψυχραιμία; Απελπίζομαι! Και δεν σκέφτομαι ποτέ πως η απελπισία ίσως με οδηγήσει σε ένα νέο γραφτό, ούτε πως η Τέχνη μπορεί να με θεραπεύσει.  
Εάν ήμουν φιλόσοφος θα μπορούσα να είχα τοποθετήσει όλες αυτές τις ερωτήσεις που μου κάνετε, και να καταλάβω τι είναι εκείνο που με κάνει να στέκω μπροστά σε ένα χαρτί. .. Αλλά δεν είμαι φιλόσοφος μα ένας άνθρωπος επιρρεπής στα νεύματα της ζωής, που τα βγάζει πέρα στριμωγμένος πότε με το ένα και πότε με το άλλο. Είμαι ένας άνθρωπος σε μια βάρκα, που πολλές φορές την παρασύρει το αντίθετο ρεύμα, και καλά – καλά δεν ξέρει να τραβήξει κουπί. Ίσως όμως και αυτό με δυναμώνει... 

[......] η γοητεία, η μαεστρία, η σοφία του να οικοδομήσεις ένα βιβλίο, δεν βρίσκεται τόσο στο φανέρωμα, όσο στην απόκρυψη. Οικοδομώ ένα βιβλίο κρύβοντας και αφήνοντας μονάχα χαραμάδες. Ίσως γι’ αυτό και η υπόθεση των βιβλίων μου είναι κάποτε ισχνή. Εξάλλου δεν πιστεύω στις υποθέσεις. Το ενδιαφέρον στον αναγνώστη δεν συντηρείται στα βιβλία μου με τις μεθόδους της αστυνομικής πλοκής. 

Δεν ξεκινάω επίτηδες να καταστρέψω τους ήρωές μου. Ίσως όμως έχω συνηθίσει από μικρός όπου όλοι οι ήρωες που αγαπούσα είχανε πάντα κακό τέλος. Ίσως αυτό με επηρέασε. Ούτως ή άλλως έχω ένα είδος ελαφριάς απαισιοδοξίας, για την τύχη των ανθρώπων – δεν θέλω να τους καταστρέψω, συμπάσχω και μάλιστα τους δίνω ζωή με τα χαμένα κομμάτια του εαυτού μου. Γιατί αν ήμουν απολύτως υγιής δεν θα υπήρχε λόγος να γράφω.

Όσο κι αν ακούγεται περίεργο είναι η αγάπη ή μάλλον: η κατανόηση του συγγραφέα που εξαϋλώνει στο τέλος τους ήρωες, που τους λυτρώνει...

Οι περισσότερες οικογένειες ζουν μες τη δυστυχία, χωρίς να το ξέρουν, ο τρόπος που μεγαλώνουν και κινούνται οι άνθρωποι είναι γεμάτος καταπίεση και ανασφάλεια. Ύστερα, εγώ είμαι ένας άνθρωπος που έχω καταπιεστεί πολύ από την οικογένειά μου, τα ασφαλιστικά γραφεία που δούλεψα χρόνια... – κάπου δεν θα συνθλίβηκα κι εγώ μέσα σε αυτές τις μυλόπετρες, κάπου δεν θα υπέφερα;

Μέσα σε τόση συμφορά και η ίδια η λογοτεχνία μια ελπίδα είναι. Και ο τρόπος που στέκομαι πάνω σε μια λέξη, που σχεδόν τη χαϊδεύω, που σχεδόν τη σπρώχνω να σμίξει με μια άλλη για να φτιάξει μουσική δεν είναι μια ευχαρίστηση και μια ελπίδα; Κι όταν το κείμενο φτάσει, εντέλει κάπου δεν είναι αυτό μια ελπίδα; Ασχέτως αν εγώ δε νιώθω ποτέ ικανοποίηση, καταδικασμένος να κουβαλήσω άλλη μια πέτρα σαν το Σίσσυφο από το βουνό."





ΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΘΑΝΑΣΗ ΜΑΚΡΗ
Το σκίτσο είναι του ζωγράφου Θανάση Μακρή 

Ο συγγραφέας είναι σαν τη μοδίστρα, κόβει και ράβει.. 

"Ο καθένας μπορεί να γίνει ένας μυθιστορηματικός ήρωας. Απλώς είναι κοιμισμένοι, όπως οι βασιλοπούλες.  Πρέπει να τις φιλήσει ο συγγραφέας. Αλλά δεν έχω διάθεση να φιλάω οποιονδήποτε. Θεωρώ το φιλί πολύ ακριβό πράγμα για να το δίνω όπου να είναι.

Τα δύο συστατικά της πεζογραφίας είναι η παρατηρητικότητα και το άλλο η φαντασία. Συν το χρόνω αποκτάς κι άλλα εφόδια όπως είναι το χιούμορ όπου μια κατάσταση δραματική να μπορείς να τη δώσεις με χιούμορ χωρίς να χάσει το βάρος της…

Ο συγγραφέας είναι σαν τη μοδίστρα, κόβει και ράβει.Κάτι που ήδη υπάρχει.....Μπορεί να πάρει μια παλιά ιστορία και να την δει αλλιώς, γιατί κάτι του λέει, κάτι τον πονάει. Λογοκλόπος είναι όταν το κείμενό του είναι σχεδόν πανομοιότυπο με το άλλο. Βέβαια η λογοκλοπή στη λογοτεχνία όπως και στη μουσική είναι γεγονός.  Το ζήτημα είναι να το δηλώνεις όπως ο Χατζιδάκις. Ύστερα υπάρχουν και οι επιρροές, όταν ο ένας επηρεάζεται από τον άλλον .

Ακούμε τόσα παραμύθια, πληροφορίες, ειδήσεις από μακριά, τα ζούμε όλα αυτά χωρίς να τα αισθανόμαστε. Οι λίγοι που διατηρούν φωτεινό το μυαλό και δημιουργικά τα χέρια τους θα αποδείξουν ότι όλα αυτά είναι περαστικά. Το κακό πάντα θα βρίσκει τρόπο να μπει στην ανθρώπινη κοινωνία, όλοι μας εξάλλου έχουμε και μια σκοτεινή πλευρά, οι περισσότεροι δεν το ξέρουν. Οι άνθρωποι που γράφουν, ζωγραφίζουν και οι καλοί αναγνώστες το ξέρουν…"








3.12.14

"Το ημερολόγιο ενός θεραπευτή"


​​
​​Αποκλειστική προδημοσίευση από το νέο βιβλίο Το ημερολόγιο ενός θεραπευτή της ψυχολόγου - ψυχοθεραπεύτριας Χάρις Κατάκη, που η κυκλοφορία του από τις Εκδόσεις Πατάκη συμπίπτει με την επέτειο των 30 χρόνων του Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων που ίδρυσε η ίδια το 1984, και την αντίστοιχη Διημερίδα* που θα διεχαχθεί στις 6&7 Δεκεμβρίου, όπου σημαντικοί για το έργο τους Έλληνες και ξένοι θεραπευτές θα συμμετέχουν με ομιλίες - συζητήσεις, και παράλληλα εργαστήρια.
Επιμέλεια: Κρυσταλία Πατούλη


 
*30 χρόνια Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων (Για το πρόγραμμα της Διημερίδας όπως και για δηλώσεις συμμετοχής δείτε ΕΔΩ)

---
Κρυσταλία Πατούλη
Δημοσιογράφος - σύμβουλος ανθρωπίνων σχέσεων
http://afigisizois.wordpress.com/
email: cpatouli@yahoo.gr

24.11.14

30 χρόνια Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων


 
 
 
 
 
 
Rate This

164357-edas_ergastirio

30 χρόνια Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων 
Οδοιπορικό / Πρόγραμμα Διημερίδας / Εργαστήρια

Oδοιπορικό 30 χρόνων του Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρωπίνων Σχέσεων με αφορμή τη Διημερίδα* που θα διεξαχθεί στο Pierce College στις 6&7 Δεκεμβρίου 2014 όπου εκτός των άλλων σημαντικοί για το έργο τους Έλληνες και ξένοι θεραπευτές θα δώσουν το παρόν. Δείτε το πρόγραμμα ΕΔΩ και τα παράλληλα εργαστήρια ΕΔΩ. 

164357g-poster 

***

Εργαστήριο 10. Τίτλος: «Αφήγηση Ζωής»

Εισηγήτρια: Κρυσταλία Πατούλη, Δημοσιογράφος, Σύμβουλος Ανθρωπίνων Σχέσεων

«Η ζωή δεν είναι αυτή που έζησε κανείς αλλά αυτή που θυμάται και όπως τη θυμάται για να την διηγηθεί»  ―Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Καθώς οι λέξεις είναι το βασικό υλικό που χτίζουμε τη σχέση μας με την πραγματικότητα, η δύναμη της γραφής γίνεται ένα σημαντικό εργαλείο αυτογνωσίας και δημιουργικότητας. Κατά τη διάρκεια αυτού του  εργαστηρίου δημιουργικής γραφής, αναγνωρίζουμε πως γράφουμε όχι μόνο ό,τι γνωρίζουμε. Γράφουμε για να μάθουμε! Περισσότερα: https://afigisizois.wordpress.com/about/

11.11.14

Margaret Atwood, "Ο συγγραφέας μοιάζει με κάποιον που προσπαθεί να χτυπήσει ένα ψάρι με σφεντόνα στο σκοτάδι""

Στο Megaron Plus η Καναδή συγγραφέας Μάργκαρετ Ατγουντ
H  Μάργκαρετ Άτγουντ μίλησε  την Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου 2014  για τις «Δυστοπίες και την ελληνική επιρροή πάνω σε αυτές», στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος στο MEGARON PLUS


Η Margaret Atwood γεννήθηκε στην Ottawa του Καναδά το 1939. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια στο βόρειο Οντάριο και το Κεμπέκ, κι άρχισε να γράφει σε ηλικία πέντε χρόνων "διδακτικά θεατρικά έργα, ποιήματα, εικονογραφημένες ιστορίες κι ένα ημιτελές μυθιστόρημα". Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Τορόντο και πήρε το Masters στο Radcliff College, ταξίδεψε πολύ και άλλαξε διάφορα επαγγέλματα-ταμίας, σερβιτόρα, σύμβουλος κατασκηνώσεων, λέκτορας της αγγλικής λογοτεχνίας, και τέλος συγγραφέας. Εκτός από καθιερωμένη ποιήτρια, η Μάργκαρετ Άτγουντ είναι σήμερα η διασημότερη πεζογράφος και κριτικός του Καναδά.

Αν και είναι ευρέως γνωστή για τα μυθιστορήματα της, η Άτγουντ εκδίδει επίσης συνεχώς ποίηση. Τα ποιήματά της είναι συνήθως επιγράμματα.

Τα γραπτά της εστιάζουν συχνά σε φεμινιστικά θέματα και ενδιαφέροντα, τα οποία εξετάζει κάνοντας χρήση διαφόρων καλλιτεχνικών υφών. Μερικοί κριτικοί πιστεύουν πως το πρώτο της μυθιστόρημα, The Edible Woman (Η Φαγώσιμη Γυναίκα, ελλ. εκδ. Γράμματα), που κυκλοφόρησε το 1969 και εξέταζε τη γυναικεία δυσαρέσκεια, προμηνύει θέματα του φεμινισμού δεύτερου κύματος.

Ακολούθησε το "Surfacing/Ανάδυση", το 1972 (εκδ. Εστία), και "Η διπλή ζωή της Τζόαν Φόστερ" το 1976 (εκδ. Γράμματα). Στη χώρα μας κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματα: "Η ιστορία της πορφυρής δούλης", "Η κλέφτρα κίσσα", "Μάτι γάτας", "To άλλο πρόσωπο της Γκρέις", "Ο τυφλός δολοφόνος", βραβείο Booker 2000, "Όρυξ και Κρέικ", η εκ νέου διήγηση του μύθου της Πηνελόπης και του Οδυσσέα με τίτλο "Πηνελοπιάδα", και το αυτοβιογραφικό δοκίμιο "Συνομιλώντας με τους νεκρούς". 




Margaret Atwood Eden Mills Writers Festival 2006


Μερικές χαρακτηριστικές φράσεις της: 


  • «Ακόμα και στις μέρες μας, αντιμετωπίζουμε έναν ισχυρό άντρα σαν γεννημένο ηγέτη και μια ισχυρή γυναίκα σαν ανωμαλία». 
  • «Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί οι άνθρωποι θεωρούν τη νεότητα ως μια περίοδο ελευθερίας και χαράς. Ίσως επειδή ξέχασαν τη δική τους». 
  • «Οι Εσκιμώοι έχουν 52 λέξεις για το χιόνι επειδή είναι σημαντικό γι’ αυτούς. Θα ’πρεπε να υπήρχαν άλλες τόσες για την αγάπη». 
  • «Χρόνια ήθελα να είμαι μεγαλύτερη και τώρα είμαι». 
  • «Ο καλύτερος τρόπος να κρατήσεις ένα μυστικό είναι να προσποιηθείς ότι δεν υπάρχει». 


Οι αγωνίες ενός συγγραφέα.....

Σε ένα σύντομο κείμενό της, η Καναδή πεζογράφος, ποιήτρια και κριτικός λογοτεχνίας Μάργκαρετ Άτγουντ επιχείρησε να μεταφέρει, με γνώση, χιούμορ και λεπτό σαρκασμό, ορισμένες από τις αγωνίες ενός συγγραφέα. Ας δούμε, συνοπτικά, τι γράφει: 

«Κρατήστε ζωντανό το ενδιαφέρον του αναγνώστη (και αυτό είναι πιθανόν να επιτευχθεί, αν καταφέρετε να κρατήσετε ζωντανό το δικό σας ενδιαφέρον). Αλλά, σίγουρα, δεν γνωρίζετε ποιος είναι ο αναγνώστης, έτσι μοιάζετε με κάποιον που προσπαθεί να χτυπήσει ένα ψάρι με σφεντόνα στο σκοτάδι. Κάτι που συναρπάζει τον Α, μπορεί να προκαλεί ανία στον Β», γράφει η Άτγουντ. 

Η ίδια χαρακτηρίζει το γράψιμο δουλειά αλλά και τυχερό παιχνίδι. «Να ξέρετε ακόμα», σημειώνει, «ότι με αυτήν τη δουλειά δεν εξασφαλίζετε εύκολα σύνταξη. Οι άλλοι άνθρωποι μπορεί να σας στηρίξουν για λίγο, αλλά ουσιαστικά είστε μόνοι σας. Κανείς δεν σας εξανάγκασε να γίνετε συγγραφέας, εσείς το επιλέξατε. Οπότε, σταματήστε τη γκρίνια». 


Μια ακόμη συμβουλή της Άτγουντ συνδέεται με τη ματιά του συγγραφέα στο έργο του: «Ποτέ δεν θα διαβάσετε το δικό σας βιβλίο με την αθώα εκείνη προσμονή που νιώθετε μπροστά από την πρώτη “εύγευστη” σελίδα ενός καινούργιου βιβλίου, επειδή το έχετε γράψει εσείς. Ήσασταν στα παρασκήνια αυτής της παράστασης. Είδατε τον τρόπο που τα κουνέλια μπήκαν μέσα στο καπέλο. Ωστόσο, ζητήστε από έναν φίλο να διαβάσει το βιβλίο σας πριν το στείλετε στους εκδοτικούς οίκους. Δεν πρέπει, όμως, να είναι κάποιος με τον οποίο έχετε μια ρομαντική σχέση, εκτός κι αν θέλετε να χωρίσετε».


Δημήτρης Μαμάκος: Δεν έχει ο κόσμος αδιέξοδα. Γιατί δεν έχει όρια.


10:42 | 11 Νοε. 2014
Δημήτρης Μαμάκος
 
[...] Το νομαδικόν είναι ο καρπός της μεγάλης μου επιθυμίας να σταθώ δίπλα σε εκείνην ή εκείνον που ζει την ασφυξία των αδιεξόδων και να τους πω: “Είναι μόνο ένα όνειρο. Δεν έχει ο κόσμος αδιέξοδα. Γιατί δεν έχει όρια. Κοίταξέ τον [...] Ο Γιουνγκ είχε πει ότι η Ευρώπη κατέκτησε τον κόσμο κι έχασε την ψυχή της. Όσο συντομότερα δούμε την αλήθεια αυτής της πρότασης, τόσο γρηγορότερα θ’ αρχίσουμε να αναζητάμε την χαμένη μας ψυχή [...] Ο συγγραφέας Δημήτρης Μαμάκος αφηγείται στην Κρυσταλία Πατούλη τη δημιουργική πορεία της συγγραφής -από την ιδέα μέχρι το τυπογραφείο- του βιβλίου του Νομαδικόν, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.
 ---«Η συγγραφή του “νομαδικόν” προέκυψε ως ανάγκη περισσότερο, παρά ως ιδέα. Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, ο αναγνώστης συναντά ένα, αναφορικό στην ανάγκη αυτή, εισαγωγικό σημείωμα:
“Για χρόνια είχα την αίσθηση ότι «κάτι δεν πάει καλά». Αργότερα πίστεψα πως είχα φτάσει σε αδιέξοδο. Έπειτα έφυγα. Και άρχισα να γράφω αυτό που θα ήθελα να έχω –αλλά δεν είχα– στα χέρια μου, όταν αντιμετώπιζα το αδιέξοδο. Αυτό είναι το ημερολόγιο του ταξιδιού μου, των ανακαλύψεών μου. Μέχρι την επόμενη αναθεώρηση της ιδέας μου για τα πράγματα, αυτή είναι η απάντησή μου στα αδιέξοδα…”
Το νομαδικόν είναι ο καρπός της μεγάλης μου επιθυμίας να σταθώ δίπλα σε εκείνην ή εκείνον που ζει την ασφυξία των αδιεξόδων και να τους πω: “Είναι μόνο ένα όνειρο. Δεν έχει ο κόσμος αδιέξοδα. Γιατί δεν έχει όρια. Κοίταξέ τον”. Είναι μία επιθυμία που έχει τις ρίζες της στους μήνες και τα χρόνια που βυθιζόμουν όλο και πιο βαθιά στο δικό μου αδιέξοδο. Και τι δεν θα ‘δινα, τότε, για να μην ήμουν μόνος απέναντι στον μόνιμο εφιάλτη της ασφυξίας; Όμως τα όνειρα έτσι είναι: τα βλέπουμε πάντα μόνοι.
Πως έφτασα όμως ως εκεί; Μέχρι τον Μάρτη του 2009 και για τα προηγούμενα οκτώ χρόνια, ήμουν στον κόσμο του εμπορίου και των επιχειρήσεων. Στα 32 μου, είχα μία ανώνυμη εμπορική εταιρεία και μεγάλη συμμετοχή σε ένα εμπορικό κατάστημα. Ήμουν πετυχημένος, οικονομικά ανεξάρτητος, αλλά σε καμία περίπτωση ευτυχισμένος -κι αυτό ερχόταν σε αντίθεση με όλες τις υποσχέσεις που με είχαν αναθρέψει. Θυμάμαι τις απαιτήσεις και την πίεση να με κτυπούν αλύπητα, δίχως παύση.
Η επιθετικότητα, ο εγωισμός και ο ανταγωνισμός των ανθρώπων, στην αρένα του εμπορίου και των συναλλαγών, παίρνουν την χειρότερη μορφή τους -τα προσχήματα χάνονται. Οι χειρότερες πτυχές της ανθρώπινης φύσης είναι στοιχεία που η αγορά τα ευλογεί, τα θεωρεί “ποιότητες”, τ’ αγκαλιάζει και τα μεγαλώνει σαν παιδιά της.
Όμως ο αυτουργός ήμουν πάντοτε εγώ· που στον βωμό της αναγνώρισης και της ύλης, θυσίαζα καθημερινά κομμάτι-κομμάτι την ψυχή μου.
Έβλεπα την ενέργειά μου να χάνεται μέρα με την ημέρα, την προσωπική μου ζωή και το σώμα μου να αρρωσταίνουν. Ήθελα να φύγω, να τ’ αφήσω όλα πίσω μου, αλλά ήμουν δεμένος από παντού. Ένιωθα ότι ζω το απόλυτο “αδιέξοδο”. Το αίσθημα της ασφυξίας, που όταν κάθεται για καιρό σε μια ψυχή, μεταλλάσσεται, παίρνει μια μορφή ακόμα πιο τρομερή, ακόμα πιο σκοτεινή, ακόμα πιο αβάσταχτη, γίνεται… το κενό. Μία σαρωτική, αλάνθαστη στέρηση όλων των πραγμάτων του κόσμου από το πρότερο νόημά τους.
Κατάθλιψη. Ίσως ο μεγαλύτερος φόβος που έχω νιώσει -λυτρωτής, ελευθερωτής, αυτός μ’ έσπρωξε κι έκανα το βήμα στο κενό· μία κίνηση πέρα από κάθε λογική: ένα πρωί, αντί να πάω στο γραφείο, έμεινα σπίτι. Το ίδιο και το επόμενο πρωί και όλα όσα ακολούθησαν. Έτσι απλά.
Κι έπειτα, σε πείσμα κάθε λογικής, αντί να έρθω αντιμέτωπος με την ελεύθερη πτώση στο κενό και με τα σκοτεινά του ερέβη, τότε εντελώς απροσδόκητα, μια διαδοχή γεγονότων που έμοιαζαν να έχουν μεταφυσική προέλευση ρύθμισαν τέλεια όλα τα ζητήματα που προέκυψαν από την ξαφνική μου απομάκρυνση. Ζητήματα που εγώ και ο ορθολογισμός μου είχαμε επανειλημμένως επεξεργαστεί όλο το προηγούμενο διάστημα, χωρίς να μπορούμε να τους βρούμε μία -έστω- φανταστική λύση.
Τον επόμενο Οκτώβρη, κι έπειτα από ένα μεθυσμένο από τις συνεχείς φροντίδες εκείνης της “μεταφυσικής” αγκάλης καλοκαίρι, ακολούθησα το μεγάλο μου όνειρο. Έβγαλα ένα εισιτήριο δίχως επιστροφή για το Κατμαντού του Νεπάλ, πήρα μαζί μου όσα πράγματα χώρεσαν σε ένα σακίδιο και πέταξα για το εξωτικό άγνωστο.
Άλλο ένα βήμα στο κενό. Η μεγάλη περιπέτεια της ζωής μου. Το ταξίδι που μετασχημάτισε το DNA μου για πάντα.
Το νομαδικόν είναι το ημερολόγιο εκείνου του ταξιδιού· του μετασχηματισμού, της ψυχολογικής μετάβασης από την χώρα του αδιεξόδου στην άμεση εμπειρία ενός κόσμου-παραδείσου, που έχει για θεμέλιο το άπειρο των πιθανοτήτων και των εναλλακτικών.
Το νομαδικόν μιλάει για ένα ταξίδι, που αν δεν το είχα ζήσει, δεν θα το είχα ποτέ φανταστεί. Για έναν κόσμο θαυμάτων, μαγείας και έμπνευσης, που ο ανθρώπινος παράγοντάς του συνίσταται από όλους αυτούς που δεν γνωρίζουν σύνορα και που έχουν διαλέξει να μην μείνουν στην αφήγηση του κόσμου που κληρονόμησαν, αλλά ν’ αναζητήσουν την εκδοχή που θα τους δείξουν τα δικά τους μάτια.
Ποτέ πριν δεν είχα κρατήσει ημερολόγιο, ποτέ πριν δεν είχα ξαναγράψει. Στο ταξίδι ένιωσα την ανάγκη· ήταν ο τρόπος που βρήκα για να αφομοιώνω καλύτερα τις εμπειρίες. Να τις κάνω πιο κατανοητές, να τις φέρω πιο κοντά στο -μέχρι τότε- μέτρο μου για το “πραγματικό”.
Όσο προχωρούσε το ταξίδι, άρχισα να καταγράφω ό,τι μου έκανε εντύπωση. Πολιτισμικές εκπλήξεις, συναντήσεις, γεγονότα, παρατηρήσεις, σκέψεις. Έγραφα ό,τι χωρούσε στο χαρτί -η καταγραφή μίας και μόνης μέρας στο Νεπάλ ή την Ινδία θα μπορούσε να γεμίσει ένα ολόκληρο ημερολόγιο σαν αυτό που είχα μαζί μου.
Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, έφερα μαζί μου και την ανάγκη να μοιραστώ τις εμπειρίες μου, τις ανακαλύψεις μου. Κάπως έτσι γράφτηκε το νομαδικόν, με τέτοια κίνητρα ξεπεράστηκαν οι ανασταλτικές σκέψεις τύπου: “χάνεις τον καιρό σου, δεν έχεις ιδέα από γράψιμο, χάνεις τον καιρό σου για ένα σκουπίδι”.
Επί δυόμιση χρόνια οι τέτοιου τύπου σκέψεις εμφανίζονταν πάνω από το πληκτρολόγιο, σχεδόν καθημερινά, κάποιες φορές επαναλαμβανόμενα μέσα στην μέρα, και κάθε φορά έτσι έφευγαν, διωγμένες από την λαχτάρα μου να σας μιλήσω και να σας πω γι αυτά που είδα. Ξεπεράστηκαν από την πίστη μου για το ότι το θέμα που πραγματεύομαι είναι το απολύτως επίκαιρο:
Η επιδημία που φέρνει όλο και περισσότερους καθημερινούς ανθρώπους να τοποθετούν τους εαυτούς τους σε “αδιέξοδη” θέση.
Ήθελα να μιλήσω μαζί τους, να τους πω για όλα αυτά που είδα και να τους βεβαιώσω ότι ο κόσμος δεν είναι έτσι όπως φαντάζει όταν τον κοιτάζουμε, τις νύχτες, στα χαμηλά ταβάνια των σύγχρονων διαμερισμάτων μας. Αυτή είναι μόνο μία προβολή της πιο νοσηρής πτυχής της φαντασίας μας, των περιορισμών που εμείς βάζουμε στην εικόνα μας για τον κόσμο και των φόβων μας.
Ο Γιουνγκ είχε πει ότι η Ευρώπη κατέκτησε τον κόσμο κι έχασε την ψυχή της. Όσο συντομότερα δούμε την αλήθεια αυτής της πρότασης, τόσο γρηγορότερα θ’ αρχίσουμε να αναζητάμε την χαμένη μας ψυχή. Και τότε ίσως αρχίσουμε να βλέπουμε, τις νύχτες, όμορφα όνειρα αντί για το χαμηλό ταβάνι.-»

Δημήτρης Μαμάκος, Νομαδικόν, (Εκδόσεις Εστία – 3η έκδοση)
Το 30% των εσόδων του συγγραφέα από την παρούσα έκδοση θα δωρίζονται στον Σύλλογο Φίλων της Παιδαγωγικής Waldorf
---
Ο Δημήτρης Μαμάκος γεννήθηκε το 1974 στην Αθήνα. Σπούδασε μαθηματικά στην ίδια πόλη και δραστηριοποιήθηκε στον χώρο του εμπορίου και των επιχειρήσεων. Το 2009 τα άφησε όλα πίσω του και ταξίδεψε στην Νότια Ασία. Το ημερολόγιο της περιπλάνησής του εκδόθηκε με τον τίτλο νομαδικόν: ημερολόγιο δρόμου (2012: 1&2η αυτό-έκδοση, 2014: Εστία 3η έκδοση). Τα τελευταία χρόνια, ασχολείται με την φυσική καλλιέργεια της ελιάς, τους χειμερινούς μήνες. Τον υπόλοιπο καιρό, ταξιδεύει, ερευνά και γράφει.
Απόσπασμα από το βιβλίο:
“Ώρα μετά, τα χρώματα άρχισαν ν’ αλλάζουν· ξημέρωνε. Τα μάζεψα, τράβηξα για την καλύβα, ξάπλωσα κι είδα τ’ όνειρο ξανά. Τελειώνει πάντα αλλιώς, μα ξεκινάει ίδια.
Ένας σκύλος σε μπαλκόνι πολυκατοικίας. Του πέφτουν οι τρίχες κι έχει κοιλιά. Στη γαβάθα του έχει πάντα σκυλοτροφή που την καταβροχθίζει βουλιμικά. Τρώει, κι όσο τρώει, ηρεμεί. Όταν δεν τρώει, κοιτάζει ανάμεσα απ’ τα κάγκελα και μελαγχολεί. Όταν δεν τρώει ή δεν μελαγχολεί, κοιμάται. Όταν δεν τρώει, δεν μελαγχολεί και δεν κοιμάται… φοβάται.
Ξαφνικά –είναι πολύ τρελό αυτό το όνειρο– ένα πρωινό, σηκώνεται στα δύο πόδια, κατεβάζει το χερούλι της πόρτας και γίνεται καπνός. Βγαίνει στο δρόμο και τρέχει, δεν έχει ιδέα για πού. Βρίσκει ένα πάρκο. Τρέχει στο χορτάρι, μυρίζει τα λουλούδια και τσαλαβουτάει στη λάσπη. Κάτι του τρελαίνει το μυαλό: τρέχει, δίχως το σφίξιμο γύρω απ’ το λαιμό. Το σούρουπο μπλέκει μ’ ένα τσούρμο αλήτες κι αυτοί τον βάζουνε στα κόλπα: αδέσποτοι έρωτες και κόκαλα βγαλμένα από το χώμα. Πόσο μεγάλος είναι ο κόσμος; Πόσο μικρό το μπαλκόνι;
Κάποιες μέρες βρίσκει να φάει, κάποιες όχι. Μέσα στον πρώτο μήνα, τη χάνει την κοιλιά. Το σκυλίσιο κορμί, άμαθο στην κακουχία, δεν αντέχει, και λυγίζει. Αρρωσταίνει βαριά στα πρώτα κρύα και πεθαίνει σε μια γωνιά του δρόμου. Τις τελευταίες ώρες, δεν είχε παρά μία μνήμη μόνο. Εκείνο το πρωινό στο πάρκο. Αυτή τη θεϊκή στιγμή, που για πρώτη φορά κατούρησε όταν του ’ρθε. Όχι στην πρωινή τη βόλτα, μήτε στη βραδινή. Όταν του ’ρθε.”

9.11.14

Νίκος Παπαχριστόπουλος: Κάνουμε έργο ό,τι δεν απωθούμε;

11:17 | 09 Νοε. 2014
Νίκος Παπαχριστόπουλος
 
[...] Tο ασυνείδητο διαθέτει τέτοια δύναμη, από την οποία δεν μπορεί εν συνεχεία να ξεφύγει καμία συνειδητή απόπειρα αναχαίτισης ή περιορισμού του. Όσο και να προσπαθεί κάποιος να ξεγελάσει το ασυνείδητο, όπως επίσης να το καλλιεργήσει κατά τρόπο επιτηδευμένο, είναι αδύνατο να το καταφέρει […] Κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει από την παιδική του ηλικία. Η παιδική ηλικία είναι τροφή, τροφή ανεξάντλητη. […] Για να φτάσει κάποιος να αρνηθεί τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας σημαίνει ότι τα βιώματα αυτά ήσαν πολύ ισχυρά, άρα σημαίνει έναν πολύ υψηλό βαθμό απώθησης. [...] O ψυχολόγος-ψυχαναλυτής και πανεπιστημιακός Νίκος Παπαχριστόπουλος, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη ξεκινώντας από το ερώτημα «κάνουμε έργο ό,τι δεν απωθούμε;».


Κρ.Π.: Στο βιβλίο Ψυχανάλυση και γραφή, που θα επανακυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Opportuna, γράφεις πως «Κάνουμε έργο ό,τι δεν απωθούμε». Θα ήθελες να το εξηγήσεις περισσότερο;
Ν.Π.: Μια ανάλογη πρακτική αναφέρεται σε έναν συγκεκριμένο μηχανισμό στην ψυχανάλυση, τον μηχανισμό της μετουσίωσης, τον οποίο ανέδειξε ο Φρόυντ από τα πρώτα του κείμενα. Προσπάθησε να προβεί σε μία τριμερή ταξινόμηση της διοχέτευσης, όπως ακριβώς το είπε ο ίδιος, της «μη ομαλής ιδιοσυστασιακής προδιάθεσης».
Με απλά λόγια, ο Φρόυντ ανέδειξε πως όταν υφίσταται μία δυσλειτουργική κατάσταση εντός του ψυχισμού, υπάρχουν τρεις δυνατότητες διαχείρισης για αυτόν που την υφίσταται:
Α. Η πρώτη είναι να την απωθήσει. Με αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται η νεύρωση.
Β. Η δεύτερη είναι να την διατηρήσει αυτούσια, οπότε προκύπτει η βάση της διαστροφής.
Γ. Και ο τρίτος δρόμος είναι η μετουσίωση: να την διοχετεύσει, να την εκφράσει στο έργο του, υπό μία πολιτισμικώς ανεκτή μορφή.
Όλα αυτά όμως στον Φρόυντ δεν είναι στεγανά. Πρόκειται για μία σχηματοποίηση προκειμένου να τοποθετήσει τις ψυχικές λειτουργίες σε έναν άξονα.
Δεν σημαίνει δηλαδή ότι ένα έργο τέχνης δεν περιέχει στοιχεία απώθησης ούτε και στοιχεία διαστροφής.
Κρ.Π.: Δηλαδή, ναι μεν σε ένα έργο εκφράζονται στοιχεία που είχαν μέχρι εκείνη τη στιγμή απωθηθεί, αλλά δεν πάει να πει ότι ο δημιουργός του έχει συνειδητοποιήσει τι ακριβώς είχε απωθήσει. Γι’ αυτό και το έργο είναι πιο μπροστά από τον κάθε δημιουργό όπως λέγεται. Δηλαδή το κάθε έργο μπορεί να έχει στοιχεία μη συνειδητά (απωθημένα), αλλά το γεγονός ότι τα έχει εκφράσει στο έργο του μετουσιώνοντάς τα, είναι ένα στοιχείο που κάνει το έργο πιο …προχωρημένο -όπως λέμε- από τον ίδιο. Αυτό το γεγονός της μετουσίωσης, σε τι μπορεί ή όχι να βοηθά τον ίδιο τον δημιουργό;
Ν.Π.: Ένα παράδειγμα, είναι η μελέτη της Μαρίας Βοναπάρτη για τον Έντγκαρ Πόε. Η Βοναπάρτη προσπάθησε να εφαρμόσει αυτήν την τριμερή ταξινόμηση του Φρόυντ, να προβεί δηλαδή σε μια μορφή εφαρμοσμένης ψυχανάλυσης, πράγμα το οποίο δεν υιοθετείται σήμερα, κυρίως από την λακανική ψυχανάλυση.
Διότι η διαφορά του Λακάν από τον Φρόυντ ως προς την ερμηνεία της τέχνης είναι ότι, κατά κάποιον τρόπο, ο Φρόυντ ανίχνευσε την ψυχοπαθολογία του δημιουργού στο ίδιο του το έργο, ενώ ο Λακάν μίλησε για το έργο ως δημιουργία εκ του μηδενός, ως «ex nixilo» δημιουργία, η οποία έχει τη δική της αυτοτέλεια.
Η Βοναπάρτη προσπάθησε να εφαρμόσει αυτή την ταξινόμηση στο έργο του Πόε, και κατέληξε στα εξής:
Αν ο Πόε δεν είχε καταφέρει να δώσει διέξοδο εντός του έργου του σε όλες αυτές τις αδιέξοδες τάσεις της παιδικής του ηλικίας θα είχε καταλήξει ή στη φυλακή ή στο άσυλο.
Εν ολίγοις, η μετουσίωση απετέλεσε έναν εξισορροπητικό μηχανισμό προσαρμογής στην πραγματικότητα.
Πέρα όμως από την στυγνή αυτήν ψυχαναλυτική ερμηνεία της Βοναπάρτη, η οποία κατ’ ουσίαν κινείται σε έναν πανψυχαναλυτισμό θα το έλεγα εγώ, τα πάντα δηλαδή ανάγονται και σε μία ψυχαναλυτική έννοια, πολλές από τις επισημάνσεις της μπορούμε να τις αντιληφθούμε στο έργο του Πόε.
Απλώς,  δεν μπορούμε να αναγάγουμε  το έργο τέχνης σε αποκλειστικό εργαλείο ερμηνείας του ψυχισμού του δημιουργού.
Κρ.Π.: Δεν είναι με άλλα λόγια μόνο το έργο ενός δημιουργού που μπορεί να τον βοηθήσει αν έχει κάποια προβλήματα.
Ν.Π.: Εάν υιοθετήσουμε την δομική διάκριση της ψυχικής δυσφορίας, μεταξύ νεύρωσης, ψύχωσης, και διαστροφής, μπορούμε σχηματικά να διατυπώσουμε το εξής ερώτημα:
Εάν στη νεύρωση ο ασθενής έχει επαφή με την πραγματικότητα ενώ στην ψύχωση όχι, τι γίνεται στον ενδιάμεσο χώρο, κυρίως σε περιπτώσεις μη εκπεφρασμένης ψύχωσης, πώς καταφέρνει δηλαδή ο δημιουργός να εξισορροπεί σε αυτό το όριο πριν την έκλυση της ασθένειάς του;
Και σε αυτό το έργο τέχνης έχει παίξει καταλυτικό ρόλο, αρκετές φορές.
Κρ.Π.: Πολλοί καλλιτέχνες φοβούνται ότι η αυτογνωσία –με την έννοια της συνειδητότητας- θα επηρεάσει αρνητικά το ταλέντο τους. Είναι αλήθεια ή μύθος;
Ν.Π.: Αν υιοθετήσουμε και πάλι τους όρους της ψυχανάλυσης, η έννοια της δημιουργικότητας κινείται στο όριο μεταξύ συνειδητού και ασυνειδήτου. Κατά κάποια έννοια δεν μπορεί να καλλιεργηθεί σκοπίμως αλλά ούτε και να αποφευχθεί σκοπίμως σε σχέση με δεδομένες καταστάσεις.
Είναι μία διαδικασία η οποία διαμορφώνεται στην παιδική ηλικία και αναπαράγεται καθ’ όλη την εκτύλιξη του βίου.
Ένα ασυνείδητο βίωμα, μία ξεχασμένη στιγμή της παιδικής ηλικίας, ένας αντικατοπτρισμός των αισθήσεων, για παράδειγμα μία ανεπαίσθητη οσμή και μόνο, δύναται να λειτουργήσει ως απωθημένη εστία δημιουργικότητας.
Εν ολίγοις το ασυνείδητο διαθέτει τέτοια δύναμη, από την οποία δεν μπορεί εν συνεχεία να ξεφύγει καμία συνειδητή απόπειρα αναχαίτισης ή περιορισμού του.   Όσο και να προσπαθεί κάποιος να ξεγελάσει το ασυνείδητο αυτό, όπως επίσης να το καλλιεργήσει κατά τρόπο επιτηδευμένο, είναι αδύνατο να το καταφέρει.
Κρ.Π.: Όταν ένας άνθρωπος κάνει ψυχανάλυση υπάρχει περίπτωση να επηρεαστεί αρνητικά το ταλέντο του; Ή ακόμα χειρότερα, υπάρχει περίπτωση να χάσει κάποιος το ταλέντο του;
Ν.Π.: Όχι. Γιατί διαφορετικά θα εκλαμβάναμε και την τέχνη ως μέσο θεραπείας, δυναμένη, με την κατάλληλη παρέμβαση, να διοχετευθεί προς συγκεκριμένες οδούς, συλλογισμός ευτελής. Εξάλλου ο ίδιος ο Φρόυντ θεωρεί ότι το ταλέντο και εν πάση περιπτώσει η ευφυΐα σε σχέση με τη δημιουργικότητα είναι κάτι το ανερμήνευτο.
Και όχι επίσης, διότι θα μπαίναμε σε μία νομοτελειακή λογική, πως τα πάντα είναι αναγώγιμα το ένα στο άλλο, το αιτιατό στο ένα και μοναδικό αίτιό του.
Κρ.Π.: Τα συναισθήματα που έχει κάποιος άνθρωπος για κάποια παιδικά του βιώματα, μπορούν να αλλοιωθούν κατά τη διάρκεια μίας ψυχοθεραπείας, π.χ. της ψυχανάλυσης; Ανεξάρτητα δηλαδή πώς μπορεί να διαχειριστεί κάποιος διαφορετικά κατά τη διάρκεια της ζωής του τα συναισθήματά του, αυτά δεν μπορούν να αλλοιωθούν. Μόνο ο τρόπος διαχείρισής τους μπορεί να αλλάξει. Είτε μέσω του έργου του, είτε μέσω των σχέσεών του, κλπ. Σωστά;
Ν.Π.: Αυτό που μπορεί να αλλάξει κανείς είναι η κατά καιρούς στάση του απέναντι σε κάποιο βίωμα. Τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο το βίωμα και τα συναισθήματα που το ακολουθούν θα προσαρμοστούν κάθε φορά στις νέες ανάγκες του, στις νέες συνθήκες του βίου του.
Και εδώ θεωρώ ότι χρειάζεται να επισημανθεί μια διττή ψευδαίσθηση:
Πρώτον ότι η τέχνη θεραπεύει και δεύτερον ότι για την δημιουργία ενός έργου τέχνης είναι προαπαιτούμενο ένα τραύμα.
Αυτό το οποίο περιέγραψε ο Φρόυντ ως μετουσίωση αναφέρεται σε μία ικανότητα. Δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να μετατρέψουν τα βιώματά τους σε τέχνη.
Τούτο προϋποθέτει μία υψηλή δυνατότητα προσαρμογής στις πολιτισμικές συνθήκες μιας εποχής. Πώς θα μπορέσουν δηλαδή ορισμένοι να ενσωματώσουν αυτές τις πολιτισμικές συνθήκες εντός του ψυχισμού τους, έστω και υπερβαίνοντάς τες, ώστε αυτό που οι ίδιοι εκφράζουν ως υποκειμενικό βίωμα να έχει και μια δυνατότητα καθολικής μετάδοσης, διοχέτευσης στον Άλλον.
Εν ολίγοις πώς θα μπορέσουν, με βάση το προσωπικό τους βίωμα, να δημιουργήσουν έναν συλλογικό χώρο στον οποίο θα βρει έκφραση και το βίωμα των υπολοίπων. Πώς θα αναγάγουν το προσωπικό τους βίωμα σε καθολικό βίωμα.
Αυτό σημαίνει πρωτίστως μετουσίωση: ένα προσωπικό βίωμα μετατρέπεται σε αισθητικό αποτέλεσμα και αποκτά νόημα, αξία για τους υπολοίπους.
Επ’ αυτού διακρίνεται και ο δημιουργικός «δημιουργός» από κάποιον άλλον ο οποίος απλώς συγγράφει ή ζωγραφίζει το βίωμά του και έχει αξία κυρίως μόνο για τον ίδιο.
Κρ.Π.: Τι είναι η έμπνευση, και τι το ταλέντο; Μπορεί να εξηγηθεί το πώς αναπτύσσεται; Πολλοί καλλιτέχνες, θεωρούν ότι η έμπνευση είναι κάτι που προέρχεται από τον Θεό, όπως και το ταλέντο. Τι θα έλεγες;
Ν.Π.: Αρχικά, η ψυχανάλυση η ίδια είναι μία νομοτελειακή «επιστήμη». Με την έννοια ότι, στο ερμηνειοκρατικό της σύμπαν την θέση του αγνώστου (Θεός) μπορεί να την καταλάβει το ασυνείδητο.
Εάν προσφύγουμε επ’ αυτού και πάλι στον Φρόυντ και την τριμερή ταξινόμησή του μεταξύ συνειδητού, προσυνειδητού και ασυνείδητου, θα μπορούσαμε να αποδώσουμε σχηματικά και την σχέση δημιουργίας-πηγής εμπνεύσεως:
Μία ενεστώσα εμπειρία δύναται να ανασύρει, τρόπον τινά, μία απωθημένη εμπειρία από το παρελθόν· το ασυνείδητο δηλαδή, μέσω του προσυνειδητού να γίνει συνειδητό, και να μεταβιβασθεί στο έργο τέχνης χωρίς κατ’ ουσίαν ο ίδιος ο δημιουργός να γνωρίζει την πηγή της προέλευσής του.
Οπότε, ακόμη και αυτό το οποίο θεωρούμε άγνωστο, έρχεται να ανακαλέσει κάτι ήδη γνωστό σε εμάς. Απλώς, δεν γνωρίζουμε περί της προέλευσής του. Η πηγή της προέλευσής του ενδέχεται να ανασύρεται στην επιφάνεια μέσω ενός άλλου γεγονότος, εντελώς τυχαίου, με τρόπο καλυμμένο, ο οποίος δεν γίνεται αντιληπτός συνειδητά.
Κρ.Π.: Συμβαίνει κάτι σαν …σκυταλοδρομία; Το  ένα φέρνει το άλλο, δηλαδή;
Ν.Π.: Κατά κάποιον τρόπο, ναι. Πρόκειται για μία διαδικασία ατέρμονης μετάθεσης.
Άρα η έννοια του αγνώστου (του Θεού) και του απροσπέλαστου δεν υπάρχει στην τέχνη:
Απλώς επ’ αυτού μπορούμε να μιλήσουμε μονάχα με εικασίες. Η θεμελιακή αντίφαση, το πρωταρχικό κενό της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Κρ.Π.: Δηλαδή, μπορούμε αν ψάξουμε, και αν έχουμε την ανάλογη γνώση για έναν καλλιτέχνη, να βρούμε από πού προήλθε η έμπνευσή του; 
Ν.Π.: Αν και θεωρητικά μπορούμε μέσω της ψυχανάλυσης να εικοτολογήσουμε περί της εστίας έμπνευσης ενός δημιουργού, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τίποτα για το ταλέντο του. Απλώς καλούμαστε εκ των υστέρων να προβούμε σε μία ερμηνεία με βάση αυτά που ξέρουμε και μόνο, ως κριτές, ως τρίτοι, προβάλλοντας συνεπώς επ’ αυτού και τις δικές μας συνειδητές ή και ασυνείδητες επιδιώξεις.
Κρ.Π.: Οπότε θα λέγαμε ότι οι κάθε είδους ερμηνείες για το ταλέντο κάποιου αφορούν περισσότερο εκείνους που τις κάνουν παρά τον ίδιο;
Ν.Π.: Και ο ίδιος ο Φρόυντ, στην ερμηνεία της τέχνης και των δημιουργών, προσπάθησε να εφαρμόσει το δικό του ερμηνευτικό σύστημα και μόνο.
Κρ.Π.: Πάνω στο θέμα της δημιουργικότητας τι έχεις να πεις;
Ν.Π.: Έμπνευση, δημιουργικότητα, ταλέντο, κλπ. όλες αυτές οι έννοιες είναι αφαιρετικές κατασκευές, ένας τρόπος για να μιλάμε.
Οι δημιουργοί αναφέρουν συχνά το εξής: Ξεκινάω και δεν ξέρω που θα με βγάλει. Ποτέ δεν ξέρω εκ των προτέρων, με κάθε ακρίβεια, τι τελικά θα γράψω, τι τελικά θα ζωγραφίσω.
Πέρα από αυτή την ασυνείδητη νομοτέλειά του, το έργο τέχνης διαφεύγει οποιασδήποτε πρόθεσης του δημιουργού να το κατευθύνει αλλά και οποιασδήποτε απόπειρας κατόπιν ερμηνείας του από τον κριτικό.
Είναι αυτό το λευκό χαρτί, με τον οποίο έρχεται αντιμέτωπος κάθε φορά ο συγγραφέας, ή ο ζωγράφος, ακόμη και ο εν γένει στοχαστής, το οποίο ακυρώνει οποιαδήποτε εκ των προτέρων πρόθεση να αποδώσει ένα συγκεκριμένο νόημα στα πράγματα.
Στον χώρο της τέχνης, όπως το ανέλυσε ο Λακάν, υπάρχει ένα ρήγμα, μία οπή, στην οποία δεν χωράει καμία απόπειρα ασφαλούς ερμηνείας, όπως και καμία δυνατότητα για τον ίδιο τον δημιουργό να δώσει μια συγκεκριμένη μορφή στην πρόθεσή του.
Τι καλούμεθα ως εκ τούτου να φτιάξουμε εμείς ως ερμηνευτές; Απλώς, ένα δικό μας έργο επί του έργου, ένα δημιούργημα επί του ιδίου του δημιουργού. Να ξαναφτιάξουμε ένα κείμενο, δικό μας.
Επί παραδείγματι, ο ερμηνευτής του Πόε φιλοδοξεί, έστω και ασυνείδητα, να φτιάξει ένα κείμενο ή ένα έργο δυνάμενο να εμπεριέχει κάτι από την αίγλη του κειμένου του ιδίου του Πόε, την ένδοξη πλευρά του ασυνειδήτου του.
Φιλοδοξεί ασυνείδητα να πάρει ένα κομμάτι από αυτήν την ασυνείδητη αξία την οποία έχει ο ίδιος ο Πόε για όλους τους άλλους.
Κρ.Π.: Ο Φράνσις Μπέικον είχε πει ότι «όλοι εν δυνάμει μπορούν να δημιουργήσουν τέχνη». Τι θα έλεγες;
Ν.Π.: Η τέχνη προκρίνει μια αμφίδρομη διαδρομή. Περιλαμβάνει εκείνον ο οποίος δημιουργεί αλλά και εκείνον ο οποίος όπως ανέφερα εισπράττει και ερμηνεύει τη δημιουργία.
Όλοι μεν μπορούν να δημιουργήσουν τέχνη, το θέμα όμως είναι πώς θα δημιουργήσουν αποδέκτες και ερμηνευτές της τέχνης τους.
Και η ιδιαιτερότητα σπουδαίων δημιουργών, πέρα από εκείνους οι οποίοι λειτουργούν ως μαζικά καταναλωτικά πρότυπα, έγκειται στο ότι το έργο τους έχει καταστεί αντικείμενο αποδοχής, έχει γίνει δηλαδή αποδεκτό από τους υπολοίπους, λίγους ή και πολλούς.
Κρ.Π.: Πώς η δημιουργικότητα (και εν δυνάμει η τέχνη) μπορεί να επηρεάσει την ζωή του ανθρώπου, βοηθώντας τον να εκφράσει, να αξιοποιήσει αλλά και να αναπτύξει τις δεξιότητες της ζωής του (άρα τη συναισθηματική του νοημοσύνη);
Ν.Π.: Κάποιος ο οποίος μπορεί να δημιουργήσει μέσω της τέχνης μπορεί να δημιουργήσει και γενικότερα. Η τέχνη όμως δεν μπορεί να θεραπεύσει τον ίδιο τον δημιουργό εάν δεν συγκλίνουν ως προς τούτο ευρύτερες κοινωνικές και κυρίως υποκειμενικές συνθήκες.
Κρ.Π.: Μπορεί να μην θεραπεύσει, ή να μην «σώσει» τελικά, τον ίδιο τον δημιουργό η τέχνη του, αλλά π.χ. ο Κώστας Μουρσελάς έχει πει: «Η τέχνη θα μας σώσει». Μπορεί να θεραπεύσει, δηλαδή να σώσει, η τέχνη τους αποδέκτες της;
Ν.Π.: Αν το δεις συνολικά, ως πολιτισμικό επίτευγμα, ή ως τρόπο οργάνωσης της ανθρώπινης σκέψης, σαφώς και καταλήγουμε εκεί. Με την έννοια ότι η τέχνη εμπεριέχει όλες αυτές τις κανονικότητες τις οποίες χρειάζεται κάποιος όχι απλώς για να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα αλλά να την προσαρμόσει στα μέτρα του.
Η τέχνη οδηγεί πέρα από την στείρα σκέψη. Και στείρα σκέψη σημαίνει αναπαράγω μηχανικά οτιδήποτε μου δίδεται. Στην τέχνη δεν μπορείς να αναπαραγάγεις απλώς και μόνον. Είσαι αναγκασμένος να επινοήσεις. Αυτή είναι η διαφορά από οτιδήποτε δεν είναι τέχνη.
Κρ.Π.: Για παράδειγμα όταν κάποιος διαβάζει ένα μυθιστόρημα, πρέπει να βιώσει, να φτιάξει εικόνες, να σκηνοθετήσει μια ιστορία, να νιώσει τα συναισθήματα, κλπ.
Ν.Π.: Και να γίνει ένας εν δυνάμει δημιουργός κι αυτός, με έναν άλλο τρόπο, για όλες αυτές τις εικόνες τις οποίες συνέλαβε. Μπορεί να τις διοχετεύσει με έναν άλλο τρόπο στο δημιούργημά του. Και να γίνει πλέον κτήμα του, μία βιωμένη εμπειρία.
Κρ.Π.: Ο Όσκαρ Γουάιλντ είχε πει πως ό,τι αξίζει να μάθουμε, δυστυχώς δεν μαθαίνεται. Δηλαδή δεν φτάνει η γνώση. Μόνο με το βίωμα μπορούμε να μάθουμε κάτι ή να αλλάξουμε κάτι. Τι θα έλεγες, επίσης;
Ν.Π.: Αυτό ακριβώς φαντάζομαι σημαίνει ότι μόνο με την τέχνη θα αλλάξουν τα πράγματα. Πώς θα ξεφύγεις δηλαδή από την παγίδα της ορθολογικής γνώσης ως μοναδικής μορφής παρέμβασης στην πραγματικότητα, χωρίς ωστόσο να πέσεις στην παγίδα της μεταφυσικής. Η τέχνη εμπεριέχει ταυτόχρονα το μεταφυσικό και το ορθολογικό.
Κρ.Π.: Πάντως, είναι ένα βίωμα η τέχνη;
Ν.Π.: Κάποιος άνθρωπος ο οποίος δεν έχει βίωμα δεν μπορεί να δημιουργήσει κάτι το οποίο σχετίζεται με αυτόν τον ίδιο. Δεν μπορεί κανείς να οικειοποιηθεί τα βιώματα του άλλου.
Κρ.Π.: Η Άλις Μίλερ έχει πει: «Κατά τη γνώμη μου, αν δεν έχουμε συνείδηση τι μας συνέβη κατά τα πρώτα στάδια της ζωής μας, όλη η υπόθεση του πολιτισμού δεν είναι παρά μια φάρσα. Οι συγγραφείς θέλουν να γράφουν καλή λογοτεχνία, αλλά ΔΕΝ αναζητούν την ασυνείδητη πηγή της δημιουργικότητάς τους, την έντονη επιθυμία τους για έκφραση και επικοινωνία. Οι περισσότεροι φοβούνται μήπως χάσουν την ικανότητά τους. Παρόμοιο φόβο διακρίνω και σε πολλούς ζωγράφους, ακόμα και σε αυτούς που (κατά τη γνώμη μου) στους πίνακές τους εκφράζουν σαφώς τους ασυνείδητους φόβους τους, όπως παραδείγματος χάρη στον Φράνσις Μπέικον, στον Ιερώνυμο Μπος, στον Σαλβαδόρ Νταλί και σε πολλούς ακόμα σουρεαλιστές. Με το έργο τους επιζητούν βέβαια την επικοινωνία, αλλά σε ένα επίπεδο που να υπηρετεί την άρνηση των εμπειριών της παιδικής ηλικίας – και αυτήν την κατάσταση την ονομάζουν τέχνη.» Πώς θα το σχολίαζες;
Ν.Π.: Κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει από την παιδική του ηλικία. Η παιδική ηλικία είναι τροφή, τροφή ανεξάντλητη. Και πιθανότητα οι καλλιτέχνες έχουν συνείδηση, σε πολύ μεγάλο βαθμό, για το τι τους συνέβη, όχι κατ’ ανάγκην τραυματικό. Απλώς, ίσως μέσα από το έργο τέχνης αυτή την συνείδηση προσπαθούν να την αποκρύψουν.
Για ποιον λόγο άραγε αρνούνται; Μήπως η απόπειρα άρνηση μίας εμπειρίας σημαίνει και την κατίσχυση της εμπειρίας αυτής; Ότι έχει γίνει κάτι ήδη δηλαδή, για να το αρνηθείς μετά. Για να φτάσει κάποιος να αρνηθεί τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας σημαίνει ότι τα βιώματα αυτά ήσαν πολύ ισχυρά, άρα σημαίνει έναν πολύ υψηλό βαθμό απώθησης.-
Ο Νίκος Παπαχριστόπουλος είναι ψυχολόγος-ψυχαναλυτής. Σπούδασε ψυχολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Φιλοσοφία (Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών), Κοινωνιολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην ψυχανάλυση (Paris VIII-Saint Denis), στην ψυχοπαθολογία (Paris VII-Denis Diderot), στη σημειολογία και τη λογοτεχνική θεωρία (Paris VII-Denis Diderot), στην ιστορία (Paris I-Pantheon-Sorbonne). Έχει συγγράψει, μεταφράσει και επιμεληθεί συγγράμματα για την ψυχανάλυση. Διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εργάζεται ως ψυχαναλυτής στην Πάτρα και στην Αθήνα.
Εργογραφία
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα
Μεταφράσεις

Via: http://tvxs.gr/news/politismos/kanoyme-ergo-oti-den-apothoyme

7.11.14

Στην Αθήνα υπάρχει μια βιβλιοθήκη που δανείζεσαι ανθρώπους αντί για βιβλία


[...] Στη Ζωντανή Βιβλιοθήκη συναντάμε ανθρώπους, τα λεγόμενα ζωντανά βιβλία, που αφηγούνται την ιστορία τους και μπαίνουν σε έναν δημιουργικό διάλογο με τον εκάστοτε αναγνώστη. Πρόκειται για ανθρώπους που ακόμη και στις σύγχρονες κοινωνίες θεωρούνται -και τις περισσότερες φορές, πράγματι είναι- περιθωριοποιημένοι. Μετανάστες, πρόσφυγες, ομοφυλόφιλοι, τρανς, οροθετικοί, κωφοί, άνθρωποι με αναπηρία ή ψυχικές νόσους και κάποιες περιθωριοποιημένες κατηγορίες επαγγελματιών [...] 

---

Η Ζωντανή Βιβλιοθήκη αντιστρέφει την ιδέα μιας παραδοσιακής βιβλιοθήκης και μας φέρνει σε επαφή με τις «γκρίζες ζώνες» της ελληνικής κοινωνίας.

 ---
Υπάρχει μια βιβλιοθήκη στην οποία δεν βρίσκουμε τα παραδοσιακά βιβλία που περιμένουμε, μετακινείται διαρκώς και κυρίως, είναι διαδραστική. Στη Ζωντανή Βιβλιοθήκη συναντάμε ανθρώπους, τα λεγόμενα ζωντανά βιβλία, που αφηγούνται την ιστορία τους και μπαίνουν σε έναν δημιουργικό διάλογο με τον εκάστοτε αναγνώστη.

Πρόκειται για ανθρώπους που ακόμη και στις σύγχρονες κοινωνίες θεωρούνται -και τις περισσότερες φορές, πράγματι είναι- περιθωριοποιημένοι. Μετανάστες, πρόσφυγες, ομοφυλόφιλοι, τρανς, οροθετικοί, κωφοί, άνθρωποι με αναπηρία ή ψυχικές νόσους και κάποιες περιθωριοποιημένες κατηγορίες επαγγελματιών.
---
Η Ζωή, ένα εκ των ιδρυτικών μελών της Ζωντανής Βιβλιοθήκης στην Ελλάδα, εξηγεί πώς προέκυψε η ανάγκη να δημιουργηθεί αυτή η κοινότητα, αλλά και πώς λειτουργεί. «Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από 300 Ζωντανές Βιβλιοθήκες σ’ όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα ξεκινήσαμε το 2009. Τέσσερις άνθρωποι συντονιστήκαμε για να δουλέψουμε γι’ αυτό το σκοπό και πλέον, είμαστε πάνω από πενήντα.

Έχουμε κάνει μέχρι τώρα δεκαεπτά Ζωντανές Βιβλιοθήκες και ταυτόχρονα είμαστε υπεύθυνοι μιας κοινότητας που είναι πίσω από τις εκδηλώσεις της.

Πριν από πέντε χρόνια, όταν δεν είχε έρθει ακόμη η κρίση, αλλά τη βλέπαμε να έρχεται, είπαμε και οι τέσσερις άνθρωποι που το ξεκινήσαμε, ότι είτε μιλάμε για ρατσιστική βία εντείνεται, είτε πρόκειται για κάτι που βράζει από κάτω, δεν μας αρέσει.

Ως πολίτες, βρήκαμε μια μεθοδολογία που μπορεί να ενώσει πράγματα και  ανθρώπους. Η γοητεία του από ένα σημείο και μετά  δεν είναι μόνο η ενέργεια που παίρνει κάποιος από τις εκδηλώσεις της Ζωντανής Βιβλιοθήκης, που είναι πολύ δυνατές ενεργειακά, όσο ότι για πρώτη, ίσως, φορά συντάχθηκαν πολλές διακριτές ομάδες για να βρουν αυτό που τους ενώνει και να δουλέψουν μαζί.

Ήταν, και είναι ακόμη, πάρα πολύ δύσκολο και δεν ξέρω αν θα γίνει ποτέ εύκολο».
Την Κυριακή 9 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Φασισμού και του Αντισημιτισμού, θα διεξαχθεί μία ακόμη Ζωντανή Βιβλιοθήκη στο 2ο Πρότυπο Πειραματικό  ΓΕΛ Αθήνας.

«Οι εκδηλώσεις διεξάγονται περίπου κάθε δύο-τρεις μήνες και όλο τον υπόλοιπο χρόνο προετοιμαζόμαστε, εκπαιδεύουμε καινούργια βιβλία, καινούργιους εθελοντές, αναζητούμε καινούργιους χώρους, γιατί έχει μεγάλη σημασία.

Έχουμε περιορισμό, γιατί δεν πάμε σε χώρους που δεν είναι προσβάσιμοι σε άτομα με αναπηρία. Έχουμε, ωστόσο, ομάδα εργασίας στην κοινότητά μας με στόχο ν’ αναζητεί χώρους. Άλλες φορές, μας ενδιαφέρει ένα σημείο, μια γειτονιά, που κάτι γίνεται και πάμε.

Έχουμε κάνει Ζωντανές Βιβλιοθήκες σε πολύ διαφορετικά σημεία, σε χώρους πολιτισμού, όπως το Μουσείο Μπενάκη, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, στο Σταθμό Λαρίσης και σε σημεία που οι κάτοικοι έχουν πάρει τη γειτονιά στα χέρια τους, όπως είναι η κατάληψη στο Βοτανικό Κήπο στην Πετρούπολη, ή στην κατάληψη των πολιτών στη Λαμπηδόνα, στο Βύρωνα.

Έχουμε κάνει δύο Ζωντανές Βιβλιοθήκες στα πλαίσια του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ, αλλά και στα πλαίσια ενός ελληνοτουρκικού φεστιβάλ στον Ωρωπό. Είναι πολλά και περίεργα τα μέρη που πάμε».
HLG_3481
Η βασική ιδέα αυτής της δράσης γεννήθηκε αρκετά χρόνια νωρίτερα και μάλιστα, εκτός συνόρων. «Στην Ευρώπη ξεκίνησε ως ιδέα το 2000. Ήταν μια ομάδα τεσσάρων εφήβων, εκ των οποίων ο ένας δέχτηκε ρατσιστική επίθεση σ’ ένα κλαμπ, επειδή -εμφανισιακά- έμοιαζε μουσουλμάνος.

Τα παιδιά αυτά προσπάθησαν να βρουν έναν τρόπο που να φέρνει τον κόσμο κοντά, να μπορεί να συζητάει για τις διακρίσεις που ζουν πολλές ομάδες πληθυσμού, βασιζόμενοι στην ιδέα ότι πολλές φορές η άγνοια οδηγεί στο ρατσισμό, γεννά ρατσισμό κι ότι όταν οι άνθρωποι κάθονται μαζί και συζητούν γι’ αυτό, οι αποστάσεις μικραίνουν.

 Για πρώτη φορά έγινε μια μεγάλη Ζωντανή Βιβλιοθήκη το 2001 στο Φεστιβάλ Roskilde, ένα μεγάλο ροκ φεστιβάλ, με 80 και πλέον βιβλία και πάρα πολλούς αναγνώστες. Από ‘κει και πέρα αυτή η ιδέα πήρε το δρόμο της».
Πέραν των ζωντανών βιβλίων, που η αρχική ομάδα βρήκε σιγά-σιγά προτείνοντας σε γνωστούς τους να συμμετάσχουν, υπάρχουν και οι εθελοντές βιβλιοθηκονόμοι. Έχουν έναν κομβικής σημασίας ρόλο, καθώς είναι οι κατάλληλοι για να λύσουν οποιαδήποτε απορία των αναγνωστών, τους οδηγούν στο βιβλίο που έχουν επιλέξει, το οποίο μπορούν να διαβάσουν ταυτόχρονα μέχρι τρεις αναγνώστες και με χρονικό όριο τα είκοσι λεπτά. Στις περιπτώσεις που χρειάζεται διερμηνεία, ο χρόνος επιμηκύνεται λίγο.
«Το βιβλίο έχει το δικαίωμα να διακόψει την ανάγνωση αν αισθάνεται ότι είναι κακοποιητική και αφού λήξει η διαδικασία, ζητάμε από τους αναγνώστες να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο-αξιολόγηση, να μας πουν τη γνώμη τους για να πάει η διαδικασία λίγο παρακάτω.
Χρειάζεται, ως ζωντανό βιβλίο, να κάνεις κάποια πράγματα και κυρίως, να ακούς, όχι τόσο να μιλάς. Να μιλάς με σοφία και δικαιωματικά γι’ αυτό που σου συμβαίνει, αλλά το σημαντικότερο είναι να μπορείς ν’ ακούς, γιατί δεν πρόκειται για μια ομιλία, είναι μια συζήτηση, ένας δημοκρατικός διάλογος στον οποίο ο αναγνώστης θα μπορέσει να σου πει τις ενστάσεις του και θα πρέπει να μπορείς ν’ αφουγκραστείς τις ανάγκες του ανθρώπου που έχεις απέναντί σου. Κι είναι πολύ δύσκολο».
Μια από τις παράλληλες δράσεις της Ζωντανής Βιβλιοθήκης είναι η εκστρατεία ευαισθητοποίησης απέναντι στη ρατσιστική βία, που περιλαμβάνει οδηγό για το πώς μπορούν να αντιδράσουν οι πολίτες, με τον τίτλο «Αν όχι εσύ, ποιος;»
HLG_3479
Ποιες λοιπόν είναι οι προϋποθέσεις για να συμμετάσχει κάποιος στη Ζωντανή Βιβλιοθήκη;
«Ζητάμε από τους ανθρώπους που θα έρθουν στην κοινότητά μας να έχουν σεβασμό κι η αγάπη για όλες τις διακριτές ομάδες, δεν μας αρέσουν οι δογματισμοί, οι άνθρωποι που μπαίνοντας σε μια ομάδα θα προσπαθήσουν να κάνουν τους αρχηγούς. Ζητάμε να αποδέχονται τα άλλα μέλη της ομάδας και να μην τα θέτουν σε κίνδυνο».
«Η συγκεκριμένη δράση», όπως τονίζει η Ζωή, «στοχεύει σ’ ένα γενικό πληθυσμό που διερωτάται, αμφισβητεί και δεν ξέρει πού να πατήσει. Η δική μας πρόταση αφορά αυτό τον κόσμο που είναι και η πλειοψηφία. Άλλες φορές, ξέρεις και δεν θέλεις να το δεχτείς, άλλες φορές, όμως, δεν ξέρεις.

Κάποιοι άνθρωποι είναι μια γκρίζα περιοχή του κόσμου σου που δεν θέλεις ν’ αγγίξεις. Εμείς σου δίνουμε τη δυνατότητα να κάτσεις απέναντι σ’ έναν τέτοιο άνθρωπο με σάρκα και οστά και η γκρίζα περιοχή να πάρει χρώμα. Μας ενδιαφέρει να συμμετέχουμε σ’ έναν πολιτισμό που προωθεί την ποικιλομορφία, τη δυνατότητα όλων των ανθρώπων, ταυτοτήτων, μορφών, απεικονίσεων, να έχουν φωνή, λόγο, ύπαρξη, δικαιώματα, θεσμικά και ατομικά. Είναι αρκετά δύσκολο, αλλά γι’ αυτό παλεύουμε».-
Στην επόμενη σελίδα η μαρτυρία της Μαριάννας, του «ζωντανού βιβλίου» που πάσχει από συναισθηματική ψύχωση διπολικού τύπου. - via: http://popaganda.gr/zontani-vivliothiki/ 

--
Η μητέρα οργάνωση που ξεκίνησε από τη Δανία http://www.humanlibrary.org/ . 4 φίλοι υπερασπίστηκαν έναν φίλο τους που υπέστη ρατσιστική επίθεση και έτσι γεννήθηκε η ιδέα.
Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο Βιβλιοθήκες. Υπάρχει και η Ανθρώπινη Βιβλιοθήκη, Human Library. Μία από τις δράσεις της ήταν στο Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο ΕΜΠΡΟΣ το περασμένο καλοκαίρι. Η μητέρα οργάνωση είναι η Human Library στη Δανία.

Σεμινάριο Αφήγηση Ζωής

H ζωή δεν είναι αυτή πoυ έζησε κανείς αλλά αυτή πoυ θυμάται και όπως τη θυμάται για να την αφηγηθεί. Gabriel García Márquez

Γράφω για να μην ξαναγράψω ποτέ.

Γράφω γιατί είμαι πολλά πρόσωπα.

Γράφω, για να μην ξαναϋπάρξουν αυτά τα πρόσωπα που είμαι,

αλλά ένα και μοναδικό πρόσωπο,

που δεν γράφει

Ελεονώρα Σταθοπούλου, Καλο αίμα κακό αίμα, εκδ. Eστία

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου