Τον ιστότοπο διαχειρίζονται οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου Αφήγηση Ζωής

6.12.12

Tο Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος στην "Υπόσχεση γάμου" του Γιώργου Συμπάρδη

11:12, 06 Δεκ 2012 | Κρυσταλία Πατούλη tvxs.gr/node/77425

Όπως ανακοινώθηκε από τη Διεύθυνση Γραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2012, το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος απονεμήθηκε στον Γιώργο Συμπάρδηγια το βιβλίο του "Υπόσχεση γάμου". Ο συγγραφέας μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη και το tvxs για τη δημιουργική εμπειρία -από την ιδέα μέχρι το τυπογραφείο- της συγγραφής του:
«Υπόσχεση γάμου» ξεκινάει με μια τυχαία γνωριμία. Δύο σαραντάχρονες γυναίκες συναντούν στην Κηφισιά, έξω από τον σταθμό του Ηλεκτρικού που απεργεί, έναν συσταζούμενο συνομήλικο άντρα που υπόσχεται και προσφέρεται να τις οδηγήσει με το αυτοκίνητό του στα σπίτια τους στο Φάληρο.
Αυτές, αν και παντρεμένες, κολακεύονται και δέχονται. Αυτός είναι ανύπαντρος και μολονότι τις φλερτάρει στο τέλος της κούρσας τους δεν ζητάει κανένα αντάλλαγμα για την εξυπηρέτηση.
Τις αποχαιρετά και φεύγοντας εξαφανίζεται χωρίς να επιδιώξει μια καινούρια συνάντηση, χωρίς καν να θελήσει να μάθει τους αριθμούς των τηλεφώνων τους, οπότε κι εκείνες απορούν. Ένας καλοβαλμένος και πολύ ευγενικός άντρας, που αγαπάει τις γυναίκες και δεν του λείπει τίποτα, να είναι ανύπαντρος και να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο δεν είναι πράγμα συνηθισμένο.
Η περιέργεια των γυναικών και οι επί μακρόν άκαρπες προσπάθειές τους να την ικανοποιήσουν, η μέση ηλικία των σαράντα πάνω-κάτω χρόνων που έχουν οι περισσότεροι κεντρικοί ήρωες, καθώς και οι σχέσεις τους με τους νεότερους και κυρίως με τους γηραιότερους, και φυσικά οι γάμοι τους αποτελούν τον καμβά του βιβλίου.
Έδωσα παραπάνω μια περίληψη του πρώτου από τα 31 κεφάλαια της «Υπόσχεσης γάμου», καθώς και τον καμβά του μύθου της γιατί περιέχουν την ουσία και περιγράφουν το είδος αφήγησης, το μοναδικό ίσως είδος που μ’ ενδιαφέρει και δύναμαι να υπηρετήσω.
Μιας αφήγησης όπου οι ήρωες δεν γνωρίζουν κάτι περισσότερο από τον αναγνώστη, αλλά που ανακαλύπτουν σταδιακά και ταυτόχρονα με τον αναγνώστη (και με τον συγγραφέα επιτρέψτε μου να προσθέσω), την αλήθεια γύρω από έναν άγνωστο σ' αυτούς μέχρι πριν από λίγο καιρό άνθρωπο.
Πιθανόν να καταφεύγω στον άγνωστο «άλλο» άνθρωπο, εκείνον που συναντάμε τυχαία στον δρόμο μας, που τον νομίζουμε και είναι στην αρχή για μας αδιάφορος, στην προσπάθειά μου να ξεφύγω από την οδυνηρή πραγματικότητα και την ανιαρή αλήθεια για τον εαυτό μου.
Γράφοντας διαπιστώνω ωστόσο πως η πραγματικότητα, που εισβάλλει ακάλεστη, εξακολουθεί να είναι το ίδιο δυσπερίγραπτη και ότι ο «άλλος» εν τέλει μού μοιάζει - τόσο όσο ελπίζω ότι μοιάζει και στον αναγνώστη.
Γράφω βασανιστικά αργά και ο χρόνος που απαιτείται για να ολοκληρωθεί ένα πολυπρόσωπο και πολυσέλιδο μυθιστόρημα είναι απελπιστικά μακρύς.
Αρχίζοντας γνωρίζω στοιχεία της πλοκής, καθώς και τις ιδιότητες των βασικών πρόσωπων, τους βασικούς, όπως λέμε, «χαρακτήρες». Είναι όλοι τους πιο πολύ λαϊκοί άνθρωποι παρά μεσοαστοί (ανήκουν στην κοινωνική τάξη μέσα στην οποία ανδρώθηκα και ψυχικά ανήκω), και μου γίνονται καθημερινή έμμονη ιδέα.
Περισσότερο ζω μαζί τους παρά με τους ανθρώπους γύρω μου και γι' αυτό αν συμβεί κάτι σοβαρό σε κάποιον δικό μου, αδυνατώ να συνεχίσω. Το γράψιμο δεν είναι για παρηγοριά ούτε για να περνάει ο καιρός και να γεμίζουμε τον χρόνο. Τα μυθιστορηματικά πλάσματα για να υπάρξουν θέλουν -απαιτούν- την αποκλειστική προσοχή και την ολόψυχη συμμετοχή σου.
Το αργό «εσκεμμένο» γράψιμο έχει όμως και τα καλά του. Το πρώτο ότι επιτρέπει στους «χαρακτήρες» να ωριμάσουν - μέσα σου. Το δεύτερο ότι σπάνια ή μάλλον ποτέ δεν γυρίζεις πίσω για να προσθαφαιρέσεις ή να αλλάξεις κάτι. Τελειώνοντας έχεις τελειώσει κι αν τυχόν κάπου στη μέση βαρεθείς, καταλαβαίνεις πως δεν άξιζε τον κόπο.
Ένας γραφιάς μπορεί να πει για το γράψιμο διάφορα τέτοια πολλά, αλλά για τα ίδια τα γραπτά του, αν και φαινομενικά αρμόδιος, είναι ο πιο ακατάλληλος για να μιλήσει. Οι προθέσεις του είναι αδιάφορες και οι διευκρινίσεις του ιδιοτελείς. Ας τις αγνοήσει ο αναγνώστης.
Τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία ενός βιβλίου είναι τα άρρητα και τα αδιαμεσολάβητα. Απορίες μπορεί να υπάρξουν, αλλά οι απαντήσεις βρίσκονται στις λέξεις - στην επιλογή και στον συνδυασμό τους, στα κενά και στις αποσιωπήσεις των κλειστών βιβλίων.
Και κάθε φορά που ένας αναγνώστης ανοίγει κάποιο βιβλίο, αυτό ζωντανεύει, και μάλιστα μ' έναν τρόπο ιδιαίτερο: τον τρόπο που το «διαβάζει» ο συγκεκριμένος άνθρωπος, ο οποίος καλείται και δικαιούται να δώσει τις δικές του απαντήσεις.-" Γιώργος Συμπάρδης

Σ’ αυτό το πολυπρόσωπο, ατμοσφαιρικό, παράξενο και υπαινικτικό, κωμικό και γοητευτικό μυθιστόρημα, ο Γιώργος Συμπάρδης δίνει φωνή και ζωή στους καθημερινούς ανθρώπους, βυθίζεται στον κόσμο τους και μας τραβάει απ’ το μανίκι να τους δούμε καλύτερα, εξάλλου ζουν και αναπνέουν δίπλα μας.

Ο Γιώργος Συμπάρδης γεννήθηκε στην Ελευσίνα το 1945. Το πρώτο του βιβλίο Μέντιουμ κυκλοφόρησε το 1987 και Ο άχρηστος Δημήτρης το 1998, τα οποία και απέσπασαν διθυραμβικές κριτικές. Όλα τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.
Σκεπτικό για το Βραβείο Μυθιστορήματος
Το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Υπόσχεση Γάμου», το οποίο ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία από την Επιτροπή, αποτυπώνει με τρόπο διακριτικό το καθημερινό και το ασήμαντο το οποίο ανάγεται σε περιωπή.
Ο συγγραφέας φαίνεται να ενστερνίζεται τη θέση του Πλούταρχου «… ένα ασήμαντο γεγονός, ή μία λέξη, ή κάποιο παιγνίδι ακόμα, μπορούν να φανερώσουν το ήθος των προσώπων και των πράξεων περισσότερο απ’ όσο κάνουν αιματηρότατες μάχες και οι μεγαλύτεροι στρατοί και οι πολιορκίες πόλεων (Πλούταρχος «Βίοι Παράλληλοι», Αλέξανδρος).
Αυτό το ήθος αναδεικνύεται μέσα από την τυχαιότητα των καθημερινών συναντήσεων και συναναστροφών στην «Υπόσχεση γάμου». Ο συγγραφέας ως οξυδερκής παρατηρητής ανασύρει στην επιφάνεια συνηθισμένες συμπεριφορές, τις οποίες δεν συμβολοποιεί και ούτε επιχειρεί να νοηματοδοτήσει. Το σκηνικό της ιστόρησής του, οι λαϊκές και μικροαστικές συνοικίες της Αθήνας.
Η Καλλιθέα, τα Πετράλωνα, ο Ταύρος, η διαδρομή του ηλεκτρικού Κηφισιά – Πειραιάς. Οι ήρωές του άνθρωποι ταπεινοί χωρίς λάμψη. Η πλοκή εμπρόθετα τετριμμένη καθώς και η ζωή των πρωταγωνιστών. Τίποτα το μεγαλειώδες δεν συντελείται.
Αυτούς τους καθημερινούς ανθρώπους κατασκοπεύει επίμονα ο συγγραφέας, χωρίς να παρεμβαίνει ή να επινοεί με τη φαντασία του, δίχως να ερμηνεύει. Καταγράφει έτσι την αλήθεια των πραγμάτων και την καταμαρτυρεί. Αβίαστα αναδύεται μια κοινότοπη πραγματικότητα, η οποία αντικατοπτρίζει τη βαθύτερη πραγματικότητα, αφού η προφάνεια συστήνει κατά το συγγραφέα και το βάθος.
Με την αμέτοχη αφήγηση και τον όγκο των μικρών πληροφοριών επιτυγχάνεται η αναπαράσταση του μικρόκοσμου και της ανιαρής καθημερινότητας και αναδεικνύεται υπαινικτικά η διαβρωτική λειτουργία του χρόνου που φθείρει και κατατρώει την ύπαρξη.
Ο συγγραφέας στέκεται συμπονετικός και τρυφερός προς τους ήρωές του, αν και περίτεχνα ειρωνικός. Είναι άνθρωποι ανεπαρκείς και αδύναμοι να μπουν στο παιχνίδι της βίωσης. Όλοι σχεδόν ηλικίας περίπου σαράντα χρονών, πλην τελεσίδικα γερασμένοι.
Η ευτελής πραγματικότητα, οι μισοτελειωμένες πράξεις, τονίζονται σ’ ένα έκκεντρο μυθιστόρημα, το οποίο ωστόσο αποδίδει τον πυρήνα των πραγμάτων. Μια ζωή μάταιη, ελάχιστα ανταποδοτική.
Η «Υπόσχεση γάμου», η όποια υπόσχεση, είναι αδύνατον να υλοποιηθεί αφού τα άτομα είναι κατακερματισμένα, γεμάτα ήττες και ματαιώσεις. Οι πράξεις τους απεκδύονται κάθε σημασία. Πρόκειται για έναν κόσμο ταπεινό, εμποτισμένο στη θλίψη και την υπαρξιακή αγωνία. Άτομα που παίζουν διαρκώς «κρυφτούλι» με τον εαυτό τους, με τις επιθυμίες τους.
Η επικέντρωση στο σημείο και το συγκεκριμένο υπαινίσσεται ο συγγραφέας πως μπορεί να συντελέσει κυρίαρχα στη θέαση του ολικού. Γι’ αυτό επιμένει στη λεπτομερή περιγραφή και εξιστόρηση. Ίσως και το μόνο πραγματικό γεγονός, ό,τι υπάρχει, να είναι, όλο κι όλο, αυτό. Το καθημερινό, το ασήμαντο. Τούτο κι αναδεικνύεται στο πολυσέλιδο μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη και στα 31 κεφάλαιά του.
Η πεζολογική, συχνά πληκτική αποτύπωση του μικροαστικού κόσμου, αποσκοπεί να καταδείξει την ακινησία του, την αδιέξοδη προοπτική μιας χθαμαλής ζωής.
«Τι πιο ασήμαντο από το αγκάθι ενός αχινού κι όμως κάποτε είδα στο μισοσκόταδο την τομή του. Ήταν ένα σοφό, περίτεχνο κέντημα, μεγάλο σαν ένα τάληρο», επισημαίνει ο Γιώργος Σεφέρης την πολυτιμότητα του φαινομενικά ασήμαντου και την ατομική βίωση του καθημερινού. (Γιώργος Σεφέρης «Δοκιμές» Μέρες 32).
Στην τελική κρίση συζητήθηκαν επίσης και τα μυθιστορήματα του Αλέξη Πανσέληνου «Σκοτεινές Επιγραφές», ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα υπαρξιακής αναζήτησης, όπου συνείρονται ρεαλιστικά και φανταστικά στοιχεία, καθώς και αυτό του Χρήστου Αγγελάκου «Το δάσος των παιδιών», με κύριο γνώρισμά του τις πολλαπλές αφηγηματικές προσεγγίσεις του θέματός του και την ανάδειξη του ατομικού βιώματος σε συλλογική θεώρηση.
Εισηγητής του σκεπτικού :  Ανδρέας Μήτσου
ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2012
ΜΕΓΑΛΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Θανάση Βαλτινό για το σύνολο του έργου του.
ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Γιώργο Συμπάρδη για το έργο του με τίτλο «Υπόσχεση γάμου», εκδόσεις Μεταίχμιο.
ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ - ΝΟΥΒΕΛΑΣ
Απονέμεται ομόφωνα εξ ημισείας στον Γιάννη Ευσταθιάδη για το έργο του με τίτλο «Άνθρωποι από λέξεις : Διηγήματα μεγάλου μήκους», εκδόσεις Μελάνι και στην Έρση Σωτηροπούλου για το έργο της με τίτλο «Να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα», εκδόσεις Πατάκη.
ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ
Απονέμεται ομόφωνα στην Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ για το έργο της με τίτλο «Η ανορεξία της ύπαρξης», εκδόσεις Καστανιώτη.
ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΟΚΙΜΙΟΥ - ΚΡΙΤΙΚΗΣ
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Αντώνη Λιάκο για το έργο του με τίτλο «Αποκάλυψη, ουτοπία και ιστορία : Οι μεταμορφώσεις της ιστορικής συνείδησης», εκδόσεις Πόλις.
ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΑΣ – ΧΡΟΝΙΚΟΥ – ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Αλέξανδρο Μασσαβέτα για το έργο του με τίτλο «Κωνσταντινούπολη : Η πόλη των απόντων», εκδόσεις Πατάκη.
ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Απονέμεται ομόφωνα εξ ημισείας στον Θωμά Ιωάννου για το έργο του με τίτλο «Ιπποκράτους 15», εκδόσεις Σαιξπηρικόν και στον Θωμά Τσαλαπάτη για το έργο του με τίτλο «Το ξημέρωμα είναι σφαγή κύριε Κρακ», εκδόσεις Εκάτη.


Σχετικά Άρθρα:
Σεμινάριο Αφήγηση Ζωής

H ζωή δεν είναι αυτή πoυ έζησε κανείς αλλά αυτή πoυ θυμάται και όπως τη θυμάται για να την αφηγηθεί. Gabriel García Márquez

Γράφω για να μην ξαναγράψω ποτέ.

Γράφω γιατί είμαι πολλά πρόσωπα.

Γράφω, για να μην ξαναϋπάρξουν αυτά τα πρόσωπα που είμαι,

αλλά ένα και μοναδικό πρόσωπο,

που δεν γράφει

Ελεονώρα Σταθοπούλου, Καλο αίμα κακό αίμα, εκδ. Eστία

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου