Τον ιστότοπο διαχειρίζονται οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου Αφήγηση Ζωής

29.1.14

Ο Πολιτισμός του Κοινού Καλού. Από τον Πέδρο Ολάγια

Ο Πολιτισμός του Κοινού Καλού. Από τον Πέδρο Ολάγια

athinaiki_dimokratia

[…] Μέχρι τότε στην ιστορία της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος δεν ήταν πολίτης. Υπήρχαν πολιτισμοί της κορυφής, της συγκεντρωτικής εξουσίας, σε ένα βασιλιά – θεό, ή της μοιρασμένης εξουσίας ανάμεσα σε μια κάστα΄ όχι όμως πολιτισμοί Κοινωνίας Πολιτών. Η δημοκρατία δημιουργήθηκε με βάση το «δήμο»: ένα λαό με συνείδηση της αξιοπρέπειάς του και διατεθειμένο να την ασκήσει.
[…] κι ενώ στον υπόλοιπο κόσμο κυριαρχούσαν οι μοναρχίες και το κύρος του κατεστημένου, οι ελληνικές συμπολιτείες, διέπονταν από συνελεύσεις ελεύθερων πολιτών, δεσμευμένων στον προσδιορισμό του Κοινού Καλού. Αυτό το εύθραυστο σύστημα δημοκρατίας, βασισμένο στην πολιτική αρετή του ατόμου, επιβίωσε κατά τη διάρκεια πολλών γενεών παρά τις όποιες συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ των Ελλήνων. Αν τελικά υπέκυψε ήταν εξαιτίας της πλεονεξίας κάποιων προδοτών ή της άφιξης εξωτερικών εισβολέων
[…] Φαίνεται απίστευτο αλλά από τον μακρινό Οκτάβιο Αύγουστο ως την Ανεξαρτησία των ΗΠΑ, τη Γαλλική Επανάσταση και τις μεταγενέστερες αστικές επαναστάσεις, καμία χώρα του κόσμου δεν κυβερνήθηκε από ένα σύστημα με πλήρως δημοκρατικές και συνταγματικές αξιώσεις. Οι αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες του σήμερα, κληροδοτημένες περισσότερο από τη ρωμαϊκή res publica παρά από την Αθηναϊκή Δημοκρατία, δεν είναι παρά ολιγαρχίες που αναζητούν νομιμότητα σε μια αμφιλεγόμενη λαϊκή υποστήριξη.

Περισσότερα: Ο Πολιτισμός του Κοινού Καλού. Από τον Πέδρο Ολάγια

Διαλέξτε Τη Λάθος Γραμμή – Το Πείραμα Του Asch


«Η πλάνη δεν είναι τύφλωση, η πλάνη είναι ανανδρία». Νίτσε
Είναι σίγουρο ότι γνωρίζετε τα Κέλλογκ’ς Κορν Φλέικς. Ίσως όμως να μη  γνωρίζετε ότι ο άνθρωπος που τα επινόησε, ο Τζον Χάρβεϊ Κέλλογκ, ήταν ένας ολιστικός γιατρός, φανατικός υπέρμαχος της χορτοφαγίας και της υγιεινής διατροφής, αλλά και ένθερμος πολέμιος του… αυνανισμού.
Να το θυμάστε αυτό την επόμενη φορά που θα προσπαθείτε να αυνανιστείτε ενώ τρώτε κορν-φλέικς.

Στο σημερινό κείμενο δε θα ασχοληθούμε με τα επιτεύγματα του Τζον Χάρβεϊ ούτε με τον αυνανισμό, αλλά με ένα πείραμα που έκανε ο συνονόματος του, Γουίντροπ Νάιλς Κέλλογκ.
Ο συγκεκριμένος Κέλλογκ ήταν ψυχολόγος της σχολής του μπηχεβιορισμού.
Όπως όλοι οι μπηχεβιοριστές έτσι και αυτός πίστευε ότι ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που κατασκευάζεται από τους εξωτερικούς παράγοντες και μπορεί να «προγραμματιστεί» έτσι όπως επιθυμούμε.
Ο Γουίντροπ, όμως, πίστευε ότι και ένας χιμπαντζής θα μπορούσε να μάθει να φέρεται ανθρώπινα, αρκεί να εκπαιδευόταν σωστά.
Για αυτό το λόγο έκανε ένα πείραμα που είναι γνωστό ως: «Ο πίθηκος και ο άνθρωπος».
Το 1930 ο Κέλλογκ «υιοθέτησε» τη Γκούα, μια χιμπατζίνα 7μιση μηνών και ανέλαβε να τη μεγαλώσει μαζί με το παιδί του, τον Ντόναλντ, ο οποίος τότε ήταν 10 μηνών. Έντυνε τη Γκούα με ρούχα, την κοίμιζε σε κρεβάτι, της μάθαινε να τρώει με κουτάλι και πηρούνι στο τραπέζι, της μιλούσε και τη γαργαλούσε. Στην αρχή όλα πήγαιναν κατ’ ευχή.

Η Γκούα δε διέφερε σε τίποτα από τον ανθρώπινο αδελφό της. Είχε μάθει να τρώει μόνη της, έπαιζε με ανθρώπινα παιχνίδια και μπορούσε να πιάσει τη μύτη της, αν της το ζητούσες.
Όταν όμως ο Ντόναλντ έγινε 16 μηνών (και η Γκούα ενός έτους και κάτι) άρχισαν να φαίνονται οι διαφορές ανάμεσα στα δύο είδη: Ο Ντόναλντ ξεκίνησε να μιλάει, κάτι που η Γκούα –τι παράξενο- δεν μπορούσε να κάνει.
Λίγους μήνες μετά ο Κέλλογκ αναγκάστηκε να διακόψει το πείραμα. Ο λόγος; Αντί η Γκούα να γίνεται άνθρωπος, είχε αρχίσει ο Ντόναλντ να συμπεριφέρεται σαν χιμπαντζής!
Ο Κέλλογκ απέδειξε άθελα του ότι ο άνθρωπος είναι το «μιμιτικότερο» των ζώων.
«Φυσικό», θα πείτε, «ένα παιδί να μιμείται, γιατί έτσι μαθαίνει.»
Όμως ένα άλλο ψυχολογικό πείραμα έρχεται να μας δείξει ότι ο άνθρωπος δε μιμείται μόνο για να μαθαίνει, αλλά και για να «ανήκει».
Γιατί ως κοινωνικό ον που είναι (ο Αριστοτέλης τον ονόμαζε «πολιτικό ον»), του είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί τον εαυτό του «εκτός ομάδας».
Το πείραμα έγινε το 1951 από τον Αμερικάνο ψυχολόγο  J. E. Asch.
Ο Ας, λοιπόν, έδειξε σε έξι πρόσωπα μια γραμμή ορισμένου μήκους και τους ζήτησε να βρουν την αντίστοιχη τους, ανάμεσα σε τρεις άλλες που είχαν κι αυτές παρουσιαστεί στον πίνακα.

Από τις τρεις επιλογές που είχαν η σωστή ήταν ολοφάνερα σωστή, αφού οι άλλες δύο ήταν αρκετά μικρότερες.
Όπως θα έχετε μάθει πια -από τα προηγούμενα πειράματα που έχουμε παρουσιάσει- ο πειραματιστής είχε στήσει μια μικρή συνομωσία: Οι πέντε από τους έξι «εθελοντές» ήταν υπάλληλοι του επιστήμονα. Σε αυτούς είχε δοθεί η εντολή να διαλέξουν ομόφωνα, χωρίς να δείξουν καμία αμφιβολία, μία λάθος γραμμή.
Οι πέντε υπάλληλοι «διάλεγαν» πρώτοι και μετά, αφού είχε ακούσει τους προηγούμενους, ήταν η σειρά του αληθινού πειραματόζωου να διαλέξει.
Τα περισσότερα από τα υποκείμενα του πειράματος, ενώ έβλεπαν ότι η γραμμή που είχαν διαλέξει οι προηγούμενοι ήταν λάθος, επέλεγαν την ίδια –τη λάθος!
Και το πιο περίεργο, ίσως το πιο σημαντικό, είναι ότι μόλις το υποκείμενο μάθαινε τη συνομωσία δεν παραδεχόταν ότι διάλεξε τη λανθασμένη γραμμή υποκύπτοντας στην πίεση της… «κοινής γνώμης», αλλά ότι ήταν δικό του λάθος, αβλεψία, ανοησία, κακή εκτίμηση.

Προτιμούσε να πιστεύει ότι έκανε λάθος, παρά ότι φέρθηκε «αγελαία».
Ο Ας απέδειξε (ή τουλάχιστον κατέδειξε, γιατί όπως έχουμε πει στις κοινωνικές επιστήμες δεν υπάρχει απόδειξη) ότι η πνευματική ανεξαρτησία του ανθρώπου είναι ένας μύθος.
Οι άνθρωποι πρωτίστως θέλουμε να ανήκουμε στο σύνολο –ή σε κάποιο υποσύνολο.
Για να το κάνουμε αυτό είμαστε πρόθυμοι να θυσιάσουμε όποια διαφορετική ιδέα και σκέψη έχουμε, προκειμένου να γίνουμε αρεστοί.
Για να λες την αλήθεια (την αλήθεια σου, αυτό που εσύ αναγνωρίζεις ως αληθινό) πρέπει να είσαι θαρραλέος.
Όταν οι πάντες σου λένε ότι η γραμμή που βλέπεις είναι η σωστή, ενώ εσύ βλέπεις ότι είναι λάθος, χρειάζεται μεγάλο θάρρος για να πεις αυτό που πιστεύεις.
Όχι μόνο γιατί μπορεί να χάσεις τη δουλειά σου, αλλά -κυρίως- γιατί μπορεί να βρεθείς εξοστρακισμένος -από την οικογένεια σου, από τους φίλους σου, από τους συμπολίτες σου.
Να μείνεις μόνος, ίσως και να θεωρηθείς τρελός. Αυτό είναι που φοβάται πιο πολύ ο άνθρωπος… Πιο πολύ από το ψέμα ή το θάνατο: Να μείνει μόνος.
Όπως η ελευθερία έτσι και η αλήθεια (που όπως έχουμε ξαναπεί δεν είναι παρά μόνο η άποψη μας για αυτήν, αφού αλήθεια έξω από τον άνθρωπο δεν υπάρχει) θέλει αρετή και τόλμη.
Και αυτός είναι ο λόγος που άνθρωποι με τόσο υψηλό IQ (όπως αναρωτιόταν μια συνδαιτυμόνας του Συμποσίου μας) αποδέχονται αβασάνιστα τόσο λαθεμένες απόψεις.
Δεν είναι βλακεία, είναι δειλία.
Γιατί ο άνθρωπος προτιμάει να συμπορεύεται με τους ανθρώπους που σκέφτονται λανθασμένα –και να υιοθετεί τη γνώμη τους, παρά να μένει μόνος με τη δική του άποψη των πραγμάτων.
Είναι πολύ δύσκολο (ψυχολογικά) να αντιτίθεσαι στην κοινή γνώμη. Και συνήθως είναι και επικίνδυνο.
Γιατί η καθεστηκυία τάξη κινδυνεύει περισσότερο από τους ελεύθερους στοχαστές, παρά από τους ελεύθερους σκοπευτές.
Και η μόνη αληθινή επανάσταση θα έρθει όταν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ελεύθερα, χωρίς να υποκύπτουμε στο φόβο της κοινής γνώμης, γιατί –το έχετε ξανακούσει- καλά συλλογάται μόνο όποιος συλλογάται ελεύθερα.
Ας κλείσουμε αυτό το κείμενο με τα λόγια ενός ανθρώπου που έμεινε μόνος, στις βουνοκορφές της σκέψης του:
«Πόση αλήθεια σηκώνει, πόση αλήθεια αποτολμάει ένα πνεύμα; Αυτό έγινε για μένα, ολοένα και πιο πολύ, το αληθινό μέτρο των αξιών… Η πλάνη δεν είναι τύφλωση, η πλάνη είναι ανανδρία…. Κάθε κατάκτηση, κάθε βήμα εμπρός προέρχεται από το θάρρος, από την εντιμότητα απέναντι στον εαυτό μας.»
Εντιμότητα απέναντι στον εαυτό μας. Έτσι αρχίζουν όλα όσα ονειρευόμαστε.
Πηγή: sanejoker.info

Φ. Ντοστογιέφσκι: Το όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι
Το μικρό αυτό διήγημα «Το όνειρο ενός γελοίου» δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι αποτελεί μια συνοπτική ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας από τις απαρχές της μέχρι σήμερα. Μιας κοινωνίας που ξεκίνησε σαν ένας μικρός παράδεισος, χωρίς τάξεις, με κοινοκτημοσύνη στα αγαθά, με δημοκρατία, χωρίς ζήλιες, με ερωτικές σχέσεις χωρίς διαστροφές και χωρίς το σαδισμό και το μαζοχισμό της σύγχρονης κοινωνίας που τότε ήταν άγνωστες έννοιες.
Μια κοινωνία χωρίς ιδιοκτησίες, όπου οι λέξεις δικό μου, δικό σου δεν υπήρχαν ακόμα στο λεξιλόγιο της, η αγάπη στον συνάνθρωπο, στη ζωή, στα δένδρα, στη φύση γενικά ήταν αυτονόητη, που στην πορεία της όμως εκφυλίστηκε αποσυντέθηκε, έγινε ταξική, άρχισαν πόλεμοι, ζήλιες, διαμάχες, διαστροφές, ιδιοκτησίες, θρησκεία που κάθε μια διεκδικούσε την αιώνια αλήθεια της αφήνοντας στη μνήμη των ανθρώπων μια μακρινή θαμπή ανάμνηση ενός χαμένου παράδεισου.
AnteroUniversum
-----------------------
Απόσπασμα
[...] Είμαι ένας άνθρωπος γελοίος. Τώρα με λένε τρελό. Θα ήταν τίτλος τιμής αν γι’αυτούς δεν εξακολουθούσα να είμαι το ίδιο γελοίος. Αλλά δεν δυσανασχετώ πια, όλος ο κόσμος μου είναι αρκετά συμπαθής, ακόμη κι όταν με κοροϊδεύουν και θα έλεγε κανείς, πως τότε ίσα ίσα μου είναι συμπαθής. Θα γελούσα κι εγώ μαζί με αυτούς ευχαρίστως, όχι τόσο για μένα, αλλά για να τους κάνω ευχαρίστηση, αν δεν δοκίμαζα τόση θλίψη κοιτάζοντάς τους. Θλίψη να βλέπω πώς δεν γνωρίζουν την αλήθεια, αυτή την αλήθεια που γνωρίζω εγώ. Τι σκληρό είναι να την γνωρίζεις μόνος εσύ! Αλλα δεν θα καταλάβουν.. όχι, δεν πρόκειται να καταλάβουν..
Άλλοτε υπέφερα πολύ να περνώ για γελοίος δεν φαινόμουν. Ήμουνα. Υπήρξα πάντα γελοίος και ξέρω ότι αναμφίβολα είμαι από γεννησιμιού μου. Θα μουν δε θα μουν επτά μόλις χρονών όταν κατάλαβα πως ήμουνα γελοίος. Ύστερα σπούδασα στο πανεπιστήμιο –και όσο σπούδαζα τόσο περισσότερο καταλάβαινα πόσο ήμουν γελοίος. Έτσι που όλη η πανεπιστημιακή μου μόρφωση φαινόταν να μην υπάρχει παρά για να μου δείξει και να μου εξηγήσει, όσο εντρυφούσα σ’αυτήν, πως ήμουν γελοίος. Χρόνο το χρόνο, βεβαιωνόμουνα όλο και περισσότερο ότι από κάθε άποψη παρουσίαζα ένα γελοίο πρόσωπο. Όλος ο κόσμος με κορόιδευε παντού και πάντα. Αλλά κανενός δεν πέρναγε από το μυαλό ότι αν υπήρχε κάποιος στον κόσμο που ήξερε πιο καλά από όλους ότι είμαι γελοίος, αυτός ο άνθρωπος ήμουνα εγώ. Κι αγανακτούσα που κανείς δεν το φανταζόταν. Σε αυτό φταίω και εγώ, η αλαζονεία μου με εμπόδιζε πάντα να ομολογήσω το μυστικό μου. Αυτή η αλαζονεία αυξανόταν με τα χρόνια, και αν αφηνόμουν μπροστά σε οποιονδήποτε να αναγνωρίζω πως ήμουν γελοίος, πιστεύω πως το ίδιο κιόλας βράδυ θα είχα τινάξει τα μυαλά μου με μια πιστολιά. Έφηβος σαν ήμουν, πόσο είχα υποφέρει στη σκέψη ότι δεν θα μπορούσα να αντισταθώ, ότι ξαφνικά θα όφειλα να το ομολογήσω στους συντρόφους μου. Αλλά όταν ενηλικιώθηκα, αν και από χρόνο σε χρόνο είχα βεβαιωθεί ακόμη περισσότερο για την τρομερή ιδιομορφία μου, κατάφερα για τον άλφα ή βήτα λόγο να ηρεμήσω. Ακριβώς επειδή ως τότε αγνοούσα το γιατί και το πώς.
Ίσως το όφειλα σε αυτή την απέραντη μελαγχολία που κυρίευσε την ψυχή μου ύστερα από κάποιο γεγονός απροσμέτρητα ανώτερό μου, δηλαδή: την πεποίθηση που είχα μόνιμα από τότε, ότι εδώ κάτω τα πάντα είναι χωρίς σημασία. Το υποψιαζόμουν αυτό από πολύ καιρό αλλά ξαφνικά βεβαιώθηκα απόλυτα. Ένιωσα απότομα ότι θα μου ήταν αδιάφορο αν ο κόσμος υπήρχε ή αν δεν υπήρχε πουθενά τίποτε. Άρχισα να αντιλαμβάνομαι και να αισθάνομαι ότι κατά βάθος τίποτε δεν υπήρχε για μένα. Ως τότε νόμιζα πάντα ότι πολλά πράγματα υπήρξαν πριν από μένα. Τώρα αντιλαμβανόμουν ότι τίποτε δεν υπήρχε πριν, ή μάλλον ότι δεν υπήρχε παρά φαινομενικά. Σιγά σιγά κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ποτέ δεν υπήρξε τίποτε. Έπαψα τότε να ερεθίζομαι με τους ανθρώπους και κατέληξα να μη τους προσέχω καθόλου. Αυτή η διάθεση εκδηλωνόταν ακόμη και στις πιο ασήμαντες περιστάσεις της ζωής: μου συνέβαινε, λόγου χάρη, περπατώντας στο δρόμο, να σκοντάφτω πάνω τους. Όχι γιατί με είχαν απορροφήσει οι σκέψεις, γιατί τότε δεν θα σκεφτόμουν όσα σκέφτομαι: τα πάντα μου ήταν αδιάφορα. Να μπορούσα τουλάχιστον να βρω τη λύση των προβλημάτων! Ούτε ένα δεν είχα λύσει. Και ο Θεός ξέρει πόσες λύσεις είχα προτείνει! Αλλά, επειδή αδιαφορούσα για όλα, πήγαν και τα προβλήματα στο βρόντο.
Να όμως που ξέρω την αλήθεια. Αυτή την αλήθεια την έμαθα τον περασμένο Νοέμβρη, στις τρεις Νοεμβρίου ακριβώς, και από τότε την έχω σταθερά χαραγμένη στη μνήμη μου. [...]
Φ. Ντοστογιέφσκι – Το όνειρο ενός γελοίου
by Αντικλείδι , http://antikleidi.com
Συναφές: 

24.1.14

Η κρυφή συμμετρία της αγάπης. Του Bert Hellinger

image010
[...] Αλλά και η αγάπη εμποδίζει την ισορροπία. Όταν κάποιος κάνει κάτι, που προκαλεί πόνο ή πληγώνει τον άλλο, τότε το πληγωμένο πρόσωπο πρέπει να δώσει πίσω κάτι, που να προκαλεί έναν παρεμφερή πόνο ή δυσκολία, προκειμένου να διατηρήσει μια ισορροπία στο πάρε-δώσε –με έναν τρόπο όμως που να μην καταστρέφει την αγάπη.[...]
---
[…] Το πάρε – δώσε στις οικείες σχέσεις ρυθμίζεται από μιαν αμοιβαία ανάγκη για ισορροπία, αλλά καμμιά συναλλαγή μεστή νοήματος δεν αναπτύσσεται μεταξύ συντρόφων, χωρίς την προθυμία και των δύο να βιώσουν περιοδική ανισορροπία.
Μοιάζει με το περπάτημα – μένουμε ακίνητοι, όταν διατηρούμε τη στατική ισορροπία, ενώ πέφτουμε και παραμένουμε ξαπλωμένοι κάτω, όταν χάσουμε εντελώς την κινητικότητά μας.
Όμως, με το να χάνουμε ρυθμικά την ισορροπία μας και να την ξανακερδίζουμε, προχωράμε μπροστά. Μόλις επιτευχθεί ισορροπία, η σχέση μπορεί είτε να τελειώσει είτε να ανανεωθεί μέσα από καινούργιο πάρε – δώσε.
Οι σύντροφοι στις σχέσεις οικειότητας είναι ισότιμοι – παρόλο που είναι διαφορετικοί- στη συναλλαγή τους και η αγάπη τους επιτυγχάνει και συνεχίζεται, όταν το παίρνω-δίνω τους ισορροπεί τόσο στο αρνητικό, όσο και στο θετικό.
Όταν ο ένας παίρνει χωρίς να δίνει, ο άλλος σύντομα χάνει την επιθυμία να δώσει παραπάνω. Όταν ο ένας δίνει χωρίς να παίρνει, ο άλλος σύντομα δεν θέλει να πάρει άλλο.
Οι σχέσεις συντροφικότητας επίσης τελειώνουν, όταν ο ένας δίνει περισσότερο από ό,τι ο άλλος είναι ικανός ή πρόθυμος να ανταποδώσει.
Η αγάπη περιορίζει το δόσιμο ανάλογα με την ικανότητα του δέκτη να πάρει, ακριβώς όπως περιορίζει το δέχεσθαι ανάλογα με την ικανότητα του δότη να δώσει.
Αυτό σημαίνει ότι η ανάγκη για μια ισορροπία του δούναι και λαβείν μεταξύ των συντρόφων αυτόματα περιορίζει την αγάπη και τη συντροφικότητά τους. Με τον τρόπο αυτό, η ανάγκη μας για ισορροπία εμποδίζει και περιορίζει την αγάπη.
Αλλά και η αγάπη εμποδίζει την ισορροπία. Όταν κάποιος κάνει κάτι, που προκαλεί πόνο ή πληγώνει τον άλλο, τότε το πληγωμένο πρόσωπο πρέπει να δώσει πίσω κάτι, που να προκαλεί έναν παρεμφερή πόνο ή δυσκολία, προκειμένου να διατηρήσει μια ισορροπία στο πάρε-δώσε –με έναν τρόπο όμως που να μην καταστρέφει την αγάπη.
Όταν το πληγωμένο πρόσωπο νοιώθει πολύ ανώτερο για να καταδεχτεί την κατάλληλη ανταπόδοση που απαιτεί η αγάπη, τότε η ισορροπία καθίσταται ανέφικτη και η σχέση τίθεται σε κίνδυνο.
Για παράδειγμα, μια από τις δύσκολες καταστάσεις, που μπορεί ν’ αντιμετωπίσουν δύο σύντροφοι, προκύπτει, όταν ο ένας από τους δύο έχει ένα δεσμό.
Η συμφιλίωση είναι αδύνατη ύστερα από έναν τέτοιο δεσμό, αν ο ένας σύντροφος πεισματικά κλίνει προς την αθωότητα πολώνοντας την ενοχή και την αθωότητα.
Από την άλλη μεριά, αν ο πληγωμένος σύντροφος είναι πρόθυμος να γίνει κι εκείνος ένοχος, με το να επιστρέψει μια μερίδα πόνου, τότε είναι πιθανό να ανασυντάξουν τη σχέση τους.
Αν όμως το πληγωμένο πρόσωπο αγαπά τον σύντροφό του και επιθυμεί να συνεχιστεί η σχέση, ο πόνος που επιστρέφεται δεν πρέπει να είναι της ίδιας ακριβώς ποσότητας μ’ εκείνον που έλαβε, γιατί τότε δεν θα παραμείνει κάποια ανισότητα, για να τους κρατήσει μαζί. Ούτε πρέπει να είναι μεγαλύτερος, επειδή τότε εκείνος που έκανε αρχικά κακό τραυματίζεται και νοιώθει δικαιολογημένος να ψάξει για αντίποινα, ενώ ο κύκλος του πόνου κλιμακώνεται.
Ο πόνος που επιστρέφεται πρέπει να είναι λίγο λιγότερος από εκείνον που αρχικά δόθηκε.
Τότε και η αγάπη και η αίσθηση του δικαίου φτάνουν το σκοπό τους, ενώ η συναλλαγή μπορεί να ανακεφαλαιωθεί και να συνεχιστεί. Με τον τρόπο αυτό, η αγάπη περιορίζει την ανισορροπία.
Μερικοί άνθρωποι δυσφορούν όταν διαπιστώνουν πως, σε τέτοιες περιπτώσεις, η συμφιλίωση που επιτρέπει στην αγάπη να ρέει άφθονα δεν είναι δυνατή, αν δεν γίνει ένοχη η αθώα πλευρά με το να ζητήσει μια δίκαια ανταμοιβή.
Εντούτοις, όπως αναγνωρίζουμε το δέντρο από τους καρπούς του, δεν χρειάζεται παρά μόνο να συγκρίνουμε τους συντρόφους που εφαρμόζουν τη μια προσέγγιση με εκείνα που αφήνουν τον άλλο να καταλάβει και να αναγνωρίσει τι είναι πραγματικά καλό και τι κακό για την συντροφική σχέση και την αγάπη.
[…] Συμβαίνει μερικές φορές οι άνθρωποι να προκαλούν ο ένας στον άλλον ολοένα και μεγαλύτερο πόνο και να συμπεριφέρονται σα να ήταν καλό, αυτό ακριβώς που τραυματίζει την αγάπη τους.
Τότε η ανταλλαγή τους στο αρνητικό επίπεδο αυξάνεται και η ανταλλαγή αυτή τους δένει σφικτά τον έναν πάνω στον άλλον μέσα στη δυστυχία τους.
Διατηρούν μιαν ισορροπία του δούναι και λαβείν, όχι όμως της αγάπης.
Μπορεί κανείς να αναγνωρίσει την ποιότητα μιας σχέσης από τον όγκο του δούναι και λαβείν, καθώς και από το αν η ισορροπία επιτυγχάνεται συνήθως στο καλό ή στο αρνητικό.
Αυτό επίσης δείχνει πως μπορούμε να ανατάξουμε μιαν εξασθενημένη σχέση και να την κάνουμε ικανοποιητική. Οι σύντροφοι μετακινούνται από την ανταλλαγή του πόνου στην ανταλλαγή του καλού, την ενισχύουν και την αυξάνουν με αγάπη.
[…] Κάθε φορά που η αθώα πλευρά συνεχίζει να υποφέρει, παρά τα περιθώρια ανάλογης δράσης που της προσφέρονται, συνήθως ακολουθούν περισσότερα αθώα θύματα και περισσότεροι ένοχοι θύτες.
Η πεποίθηση, ότι αποφεύγουμε να συμμετάσχουμε στο κακό με το να εμμείνουμε στην αθωότητα, δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Αντίθετα θα ‘πρεπε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αντιμετωπίσουμε την αδικία –ακόμη κι αν χρειαστεί να κάνουμε κακό κι εμείς οι ίδιοι.
Αν ο ένας από τους συντρόφους επιμένει σε κάποιο μονοπώλιο αθωότητας, δεν υπάρχει τέλος στην ενοχή του άλλου και η αγάπη τους μαραίνεται.
Εκείνοι που αγνοούν ή υποτάσσονται παθητικά στο κακό, όχι μόνο αποτυγχάνουν να διατηρήσουν την αθωότητά τους, αλλά εξυφαίνουν την αδικία. Η αγάπη απαιτεί το κουράγιο να γίνεσαι ένοχος, εκεί που χρειάζεται.
Πρώιμη συγχώρεση
Η πρώιμη συγχώρεση παρεμποδίζει εξίσου και το δημιουργικό διάλογο, όταν καλύπτει ή αναβάλλει μια σύγκρουση και αφήνει άλλα μέλη της οικογένειας να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.
Αυτό είναι ιδιαιτέρως καταστροφικό, όταν αυτός που έχει υποστεί κάποια βλάβη προσπαθεί να απελευθερώσει το δράστη από την ενοχή του, σα να ενέπιπτε αυτό στη δικαιοδοσία των θυμάτων.
Αν η συμφιλίωση είναι επιθυμητή, τότε εκείνος που υπέστη τη βλάβη όχι μόνον έχει το δικαίωμα να απαιτήσει επανόρθωση και εξιλέωση, αλλά έχει και την υποχρέωση να το κάνει.
Παράλληλα, ο δράστης όχι μόνον έχει την υποχρέωση να αναλάβει τις συνέπειες των πράξεών του, αλλά και το δικαίωμα να το κάνει.
[…] Η αγάπη υπηρετείται καλά, όταν οι απαιτήσεις του θύματος για επανόρθωση παραμένουν σεβαστές.
[…] Συγχώρεση και συμφιλίωση
Η πραγματικά θεραπευτική συγχώρεση συντηρεί την αξιοπρέπεια του ένοχου προσώπου, όπως και αυτήν του θύματος.
Αυτού του είδους η συγχώρεση απαιτεί να μην πηγαίνουν στα άκρα τα θύματα σε σχέση με αυτά που απαιτούν, καθώς και να αποδέχονται τη σωστή αποζημίωση και επανόρθωση από την πλευρά του θύτη. Χωρίς συγχώρεση, που αναγνωρίζει την ειλικρινή μεταμέλεια και δέχεται την κατάλληλη επανόρθωση, δεν υπάρχει συμφιλίωση.
---
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Bert Hellinger, Η κρυφή συμμετρία της αγάπης. Αναπαράσταση των Ανθρώπινων Συστημάτων: Εμπλοκές και Λύσεις. Επιμέλεια: Δημήτρης Σταυρόπουλος / Ελληνικό Ινστιτούτο Συστημικής αναπαράστασης. Εκδόσεις Medicum.
Σχετικά άρθρα:

9.1.14

Σεμινάριο επιμόρφωσης προφορικής ιστορίας

tvxs.gr/node/146651
Ένας από τους βασικούς σκοπούς της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας είναι η διοργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων για τη θεωρία και τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας, ώστε να διαδοθούν οι διεθνείς προδιαγραφές σχετικά με τη μεθοδολογία της συνέντευξης, τον τεχνικό εξοπλισμό, την αρχειοθέτηση και τα δεοντολογικά ζητήματα. Σε αυτήν τη σελίδα θα βρείτε πληροφορίες σχετικά με τα σεμινάρια που θα γίνουν προσεχώς ή πραγματοποιήθηκαν παλιότερα.

Τα σεμινάρια αναφέρονται με ανάστροφη χρονολογική σειρά.
Θα γίνουν
Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Κολωνακίου. Σεμινάριο επιμόρφωσης εθελοντών στη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας. Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Aκαδημίας 50) και περιλαμβάνει έξι (6) δίωρα μαθήματα, κάθε Τρίτη, 6-8 μμ. Ημερομηνία έναρξης 21 Ιανουαρίου 2014. Στο σεμινάριο θα διδάξουν η Τασούλα Βερβενιώτη (ιστορικός), η Μαρία Θανοπούλου (κοινωνιολόγος, ΕΚΚΕ), ο Νίκος Καββαδάς (αρχιτέκτονας) και ο Αλέξανδρος Παπαχριστόπουλος (σκηνοθέτης). Το σεμινάριο είναι δωρεάν, αλλά οι εκπαιδευόμενοι αναλαμβάνουν την υποχρέωση να πραγματοποιήσουν τρεις συνεντεύξεις.
Οι δηλώσεις συμμετοχής στέλνονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση της ΟΠΙΚΟ  kinisipolitwnopiko@yahoo.gr  ή τηλεφωνικώς, καθημερινώς 8.30-10.30 το πρωί στον αριθμό 6972112114  και 3.30–7.30 το απόγευμα στον αριθμό 6944838193, μέχρι την έναρξη του Σεμιναρίου.
Έγιναν
  • Ικαρία 2013. Στις 8 Μαϊου 2013 πραγματοποιήθηκε στην Ικαρία ολοήμερο επιμορφωτικό σεμινάριο προφορικής ιστορίας με την ευθύνη της Τοπικής Αρχειακής Συλλογής Ικαρίας. Δίδαξαν η Τασούλα Βερβενιώτη, η Ηλέκτρα Στροβολίδου και η Περσεφόνη Μήλιου.
  • Βόλος 2013. Σεμινάριο επιμόρφωσης εθελοντών και ερευνητών στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Σχεδιάζοντας το Μουσείο της Πόλης του Βόλου» που διοργανώθηκε το Μάρτιο 2013 από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε συνεργασία με την ΕΠΙ. Στο σεμινάριο που διήρκεσε συνολικά 27 ώρες επιμορφώθηκαν 25 άτομα και δίδαξαν οι Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, Αίγλη Δημόγλου, Νίκος Βαμβακάς, Βασιλική Γιακουμάκη, Τασούλα Κονταξή, Ειρήνη Νάκου, Ελένη Σιδέρη και Τασούλα Βερβενιώτη.
  • Αθήνα 2013. Διήμερο σεμινάριο που διοργανώθηκε από την ΕΠΙ στην Αθήνα το Φεβρουάριο του 2013, με διδάσκουσες την Τασούλα Βερβενιώτη, τη Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, την Ποθητή Χαντζαρούλα, την Κωνσταντίνα Μπάδα, την Άννα Νομικού και την Ειρήνη Νάκου. Στο σεμινάριο επιμορφώθηκαν 30 άτομα, κυρίως εκπαιδευτικοί.
  • Βόλος 2012. Ολοήμερο επιμορφωτικό σεμινάριο εθελοντών στην αγγλική γλώσσα, με διδάσκοντες τον Rob Perks, διευθυντή του Αρχείου Προφορικών Μαρτυριών της Βρεταννικής Βιβλιοθήκης, τον Toby Butler από το Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου και τη Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν.
  • ΟΠΙΚ 2012. Το δεύτερο σεμινάριο της ΟΠΙΚ, διαρκείας 18 ωρών, που πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2012 με συμμετοχή 50 εθελοντών. Στο σεμινάριο δίδαξαν η Τασούλα Βερβενιώτη, η Ντίνα Βαϊου, ο Χρήστος Νικολαρέας και ο Χρόνης Θεοχάρης.
  • ΟΠΙΚ 2011. Το πρώτο σεμινάριο της ΟΠΙΚ. Επιμορφωτικό σεμινάριο 20 εθελοντών, διαρκείας 18 ωρών, που οργανώθηκε από την Κίνηση Κατοίκων της Κυψέλης, με διδάσκοντες την Τασούλα Βερβενιώτη, τη Λήδα Παπαστεφανάκη και τη Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν.
  • Χανιά 2009. Επιμορφωτικό σεμινάριο 20 εθελοντών που οργανώθηκε από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων, με τη συνεργασία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με στόχο την ίδρυση ενός Μουσείου Προφορικής Ιστορίας. Το σεμινάριο, διαρκείας 40 ωρών, πραγματοποιήθηκε από το Σεπτέμβριο ως το Δεκέμβριο 2009, με διδάσκοντες τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής Μαρία Ρεπούση, Τασούλα Βερβενιώτη, Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, Γιώργο Τσιώλη και Παύλο Πανταζή. Στη διάρκεια του σεμιναρίου οι εκπαιδευόμενοι πραγματοποίησαν πιλοτική συνέντευξη, η οποία αξιολογήθηκε στη συνέχεια σε ομάδες εργασίας και στο τέλος του προγράμματος, ο κάθε εκπαιδευόμενος πραγματοποίησε και άλλες δύο συνεντεύξεις.
Διαβάστε επίσης στο Tvxs:

Σχετικά Άρθρα

23/03/2012


 

6.1.14

Ο Καραγάτσης θα μένει πάντα εδώ

Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΟΥ Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΤΑΝ ΣΕ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ '30. ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΑΝΗΦΟΡΙΣΕΙ ΤΙΣ ΣΚΑΛΕΣ ΤΟΥ: ΕΛΥΤΗΣ, ΒΕΝΕΖΗΣ, ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ, ΚΑΤΣΙΜΠΑΛΗΣ

Σπάρτης 14.Πλατεία Αμερικής. Ποιος θα φανταζόταν, προσπερνώντας το διώροφο νεοκλασικό αρχοντικό στην υποβαθμισμένη πλέον γειτονιά της Αθήνας, ότι στο αριστερό παράθυρο με το μικρό μπαλκονάκι του δευτέρου ορόφου ο Μ. Καραγάτσης έγραψε μερικά από τα πιο γνωστά βιβλία του, όπως ο «Κίτρινος Φάκελος».
Το σπίτι της οδού Σπάρτης  όπου έμεινε η οικογένεια Καραγάτση από το 1940 μέχρι το 1954  
Το σπίτι της οδού Σπάρτης όπου έμεινε η οικογένεια Καραγάτση από το 1940 μέχρι το 1954 Οτι η κατοικία που διέμενε κατοχικά ο συγγραφέας του «Γιούγκερμαν» και της «Μεγάλης Χίμαιρας» κάθε Παρασκευή μετατρεπόταν σε φιλολογική εστία για τη γενιά του '30. Και ποιος δεν ανηφόρισε τις σκάλες του: Ελύτης, Εγγονόπουλος, Εμπειρίκος, Βενέζης, Κατσίμπαλης...
Δύσκολα υποπτεύεσαι ότι το γκρίζο κτίσμα, που στο ισόγειό του φιλοξενεί πλέον τη θεατρική σκηνή «Αλεξάνδρεια», αποτελεί μνημείο της νεότερης ιστορίας μας. Εκεί έβρισκε καταφύγιο ο εξόριστος Λουντέμης, την παραμονή των Χριστουγέννων του '45 ο Γιάννης Τσαρούχης υποδύθηκε με μελοδραματισμό «μια Φραντσέσκα Μπερτίνι» και το '46 ο Καραγάτσης το μετέτρεψε σε χαώδες στούντιο για τα γυρίσματα της αντιστασιακής ταινίας του «Καταδρομή»!
Εσωτερικοί χώροι 
Εσωτερικοί χώροι «Μπαινόβγαινε πολύς κόσμος στο σπίτι μας. Διαρκώς χτυπούσε το κουδούνι. Μπορεί να ήταν δύσκολα, αλλά ήμασταν μια διασκεδαστική οικογένεια. Δεν καταλαβαίνει ο κόσμος ότι και οι δύο γονείς μου ήταν καλλιτέχνες», λέει, ανατρέχοντας στα σκονισμένα ημερολόγια των παιδικών της χρόνων, η θυγατέρα του Καραγάτση, Μαρίνα, που έζησε στη Σπάρτης 14 από 4 έως 18 ετών, ανάμεσα στις μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής -συχνοί επισκέπτες τους ήταν επίσης οι Νικολάου, Βασιλείου, Θεοτοκάς, Τερζάκης και Καββαδίας. Επειδή ωστόσο «βασίλευε συνέχεια τέτοιο χάος και αναταραχή στο σπίτι, τόσος κόσμος τηλεφωνούσε, έτρωγε, κοιμόταν, φλυαρούσε, γλεντούσε» η μικρή Μαρίνα έβρισκε καταφύγιο «στην ησυχία και την ασφάλεια» της οικογένειας Βουτσινά. Στο ισόγειο. Εκεί όπου ο ηθοποιός Βασίλης Βλάχος πήρε το ρίσκο και έστησε σήμερα τη θεατρική στέγη του.
Στις ψηλοτάβανες αρχοντικές αίθουσες, όπου σήμερα φθάνει το θεατρόφιλο κοινό, η Μαρίνα μαζί με τις θυγατέρες των Βουτσινάδων, που είχαν επαναπατριστεί από το Πορτ Σάιντ, ξεχνούσε «τη γεμάτη προβλήματα κι ερωτηματικά ζωή μου», όπως μας διαβάζει από το ημερολόγιό της, «και γινόμουν η Μαρίνα που πετούσε τη σκούφια της για παιχνίδια, πειράγματα και παγωτό σοκολάτα με αμύγδαλα στην κορυφή».
Η οικογένεια των γειτόνων της ήταν, θυμάται, ιδανικός εκπρόσωπος της αστικής τάξης. «Συντηρητικοί, δεμένοι μεταξύ τους, θρησκευόμενοι. Οι γυναίκες περίφημες νοικοκυρές και οι άντρες οικονόμοι και κουβαλητές». Το αντίθετο απ' ό,τι ίσχυε στη γεμάτη εκπλήξεις κι επισκέψεις οικία των Καραγάτσηδων.
Το ισόγειο  είναι πλέον θέατρο  
Το ισόγειο είναι πλέον θέατρο Στο σημερινό φουαγέ του θεάτρου «Αλεξάνδρεια» οι Βουτσινάδες «κάθε Χριστούγεννα στήνανε το φουντωτό χριστουγεννιάτικο καταπράσινο δέντρο τους -δεν απουσίασε ούτε στην Κατοχή-, στολισμένο με τα εξωτικά πολύχρωμα πουλιά και τα πορσελάνινα κουκλάκια που φέρανε μαζί τους από το Πορτ Σάιντ που πάντοτε νοσταλγούσα».
Στο χώρο της σκηνής δέσποζε η τραπεζαρία, όπου η Μαρίνα Καραγάτση στρωνόταν στην τόμπολα και στο ντόμινο κι έπιανε με τις φιλενάδες της τη ζωγραφική με τα κραγιόνια. Ο δεύτερος όροφος περνά αδιάφορα από τις μνήμες της, καθώς η οικογένεια Κωστάκη, που διέμενε εκεί, «δεν παρουσίαζε ενδιαφέρον. Δεν είχε, βλέπετε, παιδιά».
Η ίδια έχει συνδέσει τις μνήμες της με την οικία αυτή. Η σχέση του Μ. Καραγάτση με το σπίτι του ποια ήταν; «Δεν θα τον έλεγα σπιτόγατο», λέει η Μαρίνα. Ο συγγραφέας άλλαξε πολλά σπίτια μέχρι το '40, οπότε, λόγω της έκτακτης συγκυρίας, αναγκάστηκε να καθηλωθεί στην πλατεία Αμερικής. «Επειδή είχε πολύ δύσκολο ύπνο, νοίκιαζε πάντα τον πάνω όροφο για να μην έχει φασαρία».
Οταν παντρεύτηκε, έμενε γωνία Πατριάρχου Ιωακείμ και Μαρασλή. «Μόλις γεννήθηκα, φύγαμε για μια μονοκατοικία στην 3ης Σεπτεμβρίου. Αλλά εκεί ήταν το μεγάλο δράμα! Είχε πάρα πολλές αϋπνίες και δεν μας επέτρεπε να βγούμε από τα δωμάτιά μας προτού ξυπνήσει -γιατί ήταν παλιό σπίτι και τρίζαν τα σανίδια στο πάτωμα».
Η Μαρίνα Καραγάτση στο μπαλκόνι του δωματίου της και ο πατέρας της ντυμένος συνταγματάρχης Λιάπκιν στο δικό του μπαλκόνι, στο σπίτι τους στην πλ. Αμερικής  
Η Μαρίνα Καραγάτση στο μπαλκόνι του δωματίου της και ο πατέρας της ντυμένος συνταγματάρχης Λιάπκιν στο δικό του μπαλκόνι, στο σπίτι τους στην πλ. Αμερικής Από το σπίτι-κόλαση της 3ης Σεπτεμβρίου επιστρέφουν σε νέα κατοικία στο Κολωνάκι, για να την εγκαταλείψουν το '40 για την πλατεία Αμερικής και την οδό Σπάρτης. «Εκεί έμεινε μέχρι το '54 αναγκαστικά. Ηταν το σπίτι όπου έζησε περισσότερο κι εγώ πέρασα όλα τα παιδικά μου χρόνια και την εφηβεία μου. Ο,τι αναμνήσεις έχω είναι από τη Σπάρτης 14. Από εκεί και πέρα τα πράγματα ανακατεύονται...».
Ο Μ. Καραγάτσης μπορεί να είχε τις «περιπέτειές» του, αλλά πάντα στη μιάμιση το μεσημέρι θα επέστρεφε στην οικογενειακή εστία για να γευματίσει. Ξανάβγαινε κι επέστρεφε πάλι στις 8, για να δειπνήσει και να κοιμηθεί. Στη Σπάρτης 14 δεν έγραψε μόνο τον «Κίτρινο Φάκελο» αλλά και το «Μπουρίνι», το «Μεγάλο Υπνο» και βεβαίως τις περίφημες θεατρικές κριτικές του, που δημοσιεύονταν στη «Βραδυνή».

Στην ταράτσα αλλά και στα δωμάτια του σπιτιού του γύρισε την ιστορική ταινία «Καταδρομή», με πρωταγωνιστή τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, τον οποίο η εξάχρονη Μαρίνα Καραγάτση είχε ερωτευτεί, τον Μάνο Κατράκη και την Ελένη Χατζηαργύρη. «Είχαν κάνει το σπίτι άνω-κάτω. Ο πατέρας μου φαίνεται κάποια στιγμή έχασε τον έλεγχο κι έφτασε να πει "Ανάθεμα που ήθελα να γίνω και σκηνοθέτης"».
Υπήρξε, μεταξύ άλλων, και πολύ προληπτικός. Τρεις μήνες, στα Δεκεμβριανά, από τον Νοέμβριο του '44 ώς τον Ιανουάριο του '45, τους πέρασε έγκλειστος, σε κατ' οίκον περιορισμόν. «Ενας μάγος από τη Αρμενία, ο Αράμ, του είχε προφητέψει τα χειρότερα αν έβγαινε. Εκείνο τον καιρό δεν είχαμε να φάμε και ο πατέρας μου ήταν αποστεωμένος».
Η κατοικία στη Σπάρτης 14 είναι συνδεδεμένη με τους Καραγάτσηδες όσο καμία άλλη. Στον τρίτο όροφο, εκεί όπου έμεινε ο συγγραφέας με την οικογένειά του, είχε αφήσει την τελευταία του πνοή και ο πατέρας του. Από εκεί και η μοναχοκόρη του έχει φυλάξει την πρώτη καθαρή μνήμη της ζωής της: τις σειρήνες του πολέμου.  

Η ζωή του Βιζυηνού ως παράδειγμα των θεωριών της Άλις Μίλλερ




 Η ζωή του Βιζυηνού ως παράδειγμα των θεωριών της Άλις Μίλλερ

Γράφει ο Λάμπρος, με αφορμή την εμπειρία του από ασκήσεις - βιβλιογραφία, στο σεμινάριο Αφήγηση Ζωής.  
Η προσωπική ιστορία του Γεώργιου Βιζυηνού, όπως την πληροφορήθηκα από το διήγημά του "Το αμάρτημα της μητρός μου", αλλά και από τη σύντομη βιογραφία του από τον εκδότη στην αρχή του βιβλίου, μου έφερε στο μυαλό την Άλις Μίλλερ.

Αφού έχασε τον πατέρα του σε ηλικία 5 χρονών, και μέχρι να ξενιτευτεί στα 10 του, ο μικρός Γιώργος υπέφερε πολλά από την μητέρα του, η οποία, προσπαθώντας να εξιλεωθεί γιά  κάποιο αμάρτημα που την βάραινε, διέπραξε ένα άλλο αμάρτημα: την ψυχική κακοποίηση του παιδιού της. Και αν το πρώτο αμάρτημα ήταν ένα στιγμιαίο ατύχημα, το άλλο ήταν το αποτέλεσμα μίας συνειδητής και συνεχούς συμπεριφοράς. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το διήγημα:

Αδικία, παραμέληση:

"Εις την τράπεζαν την εκάθιζε πάντοτε πλησίον της και από ό,τι είχομεν έδιδε τον καλλίτερον εις εκείνην. Και ενώ ημάς μας ενέδυε χρησιμοποιούσα τα φορέματα του μακαρίτου πατρός μας, διά την Αννιώ ηγόραζε συνήθως νέα."

"Ποίος μας έτρεφε, ποίος μας έπλυνε, ποίος μας εμβάλωνεν ημάς τα αγόρια, ούτε ήθελε καν να το γνωρίζη."

"Την μητέρα μας δεν την εβλέπομεν ενίοτε ολοκλήρους ημέρας."

"Θα τα αφήση μέσ’ στους πέντε δρόμους, – έλεγον οι συναντώντες ημάς καθ’ οδόν –, εγκαταλελειμμένα και απεριποίητα.
Και εχρειάσθη καιρός, εχρειάσθησαν αι νουθεσίαι και επιπλήξεις της εκκλησίας, όπως συνέλθη εις εαυτήν και ενθυμηθή τα επιζώντα τέκνα της, και αναλάβη τα οικιακά της καθήκοντα."

"Αι οικονομικαί μας δυσχέρειαι εκορυφώθησαν, … Αλλ’ η μήτηρ, αντί ν’ απελπισθή περί της διατροφής ημών αυτών, επηύξησε τον αριθμόν μας δι’ ενός ξένου κορασίου, το οποίον μετά μακράς προσπαθείας κατώρθωσε να υιοθετήση."

"Από της στιγμής ταύτης η μήτηρ μας ήρχισε να επιδαψιλεύη εις την θετήν μας αδελφήν τόσας περιποιήσεις, όσων ίσως δεν ηξιώθημεν ημείς εις την ηλικίαν της και εις καιρούς πολύ ευτυχεστέρους. Ενώ δε μετ’ ολίγον χρόνον εγώ μεν επλανώμην νοσταλγών εν τη ξένη, οι δε άλλοι μου αδελφοί εταλαιπωρούντο κακοκοιμώμενοι εις τα εργαστήρια των “μαστόρων”, το ξένον κοράσιον εβασίλευεν εις τον οίκον μας, ως εάν ήτον εδικός του."

Μερικές τρομακτικές νύχτες:

"Ενθυμούμαι ακόμη οποίαν εντύπωσιν έκαμεν επί της παιδικής μου φαντασίας η πρώτη εν τη εκκλησία διανυκτέρευσις.
Το αμυδρόν φως των έμπροσθεν του εικονοστασίου λύχνων, μόλις εξαρκούν να φωτίζη αυτό και τας προ αυτού βαθμίδας, καθίστα το περί ημάς σκότος έτι υποπτότερον και φοβερώτερον, παρά εάν ήμεθα όλως διόλου εις τα σκοτεινά.
Οσάκις το φλογίδιον μιας κανδύλας έτρεμε, μοι εφαίνετο, πως ο Άγιος επί της απέναντι εικόνος ήρχιζε να ζωντανεύη, και εσάλευε, προσπαθών ν’ αποσπαθή από τας σανίδας, και καταβή επί του εδάφους, με τα φαρδυά και κόκκινά του φορέματα, με τον στέφανον περί την κεφαλήν, και με τους ατενείς οφθαλμούς επί του ωχρού και απαθούς προσώπου του.
Οσάκις πάλιν ο ψυχρός άνεμος εσύριζε διά των υψηλών παραθύρων, σείων θορυβωδώς τας μικράς αυτών υέλους, ενόμιζον, ότι οι περί την εκκλησίαν νεκροί ανερριχώντο τους τοίχους και προσεπάθουν να εισδύσωσιν εις αυτήν. Και τρέμων εκ φρίκης, έβλεπον ενίοτε αντικρύ μου ένα σκελετόν, όστις ήπλωνε να θερμάνη τας ασάρκους του χείρας επί του μαγκαλίου, το οποίον έκαιε προ ημών.
Και όμως δεν ετόλμων να δηλώσω ουδέ την παραμικροτέραν ανησυχίαν. …
Υπέφερον λοιπόν και κατά τας επομένας νύκτας τας φρικιάσεις εκείνας μετά αναγκαστικής στωικότητος …"

H μάνα του ήθελε να θυσιάσει τη ζωή του:


"Μίαν ημέραν την επλησίασα απαρατήρητος, ενώ έκλαιε γονυπετής προ της εικόνος του Σωτήρος.
– Πάρε μου όποιο θέλεις, έλεγε, και άφησέ μου το κορίτσι. … και έπειτα επρόσθεσεν:
– Σου έφερα δύο παιδιά μου στα πόδια σου... χάρισέ μου το κορίτσι!
Όταν ήκουσα τας λέξεις ταύτας, παγερά φρικίασις διέτρεξε τα νεύρα μου και ήρχησαν τα αυτία μου να βοΐζουν. Δεν ηδυνήθην ν’ ακούσω περιπλέον. … επωφελήθην την ευκαιρίαν να φύγω εκ της εκκλησίας, τρέχων ως έξαλλος και εκβάλλων κραυγάς, ως εάν ηπείλει να με συλλάβη ορατός αυτός ο Θάνατος.
Οι οδόντες μου συνεκρούοντο υπό του τρόμου, και εγώ έτρεχον, και ακόμη έτρεχον. Και χωρίς να το εννοήσω, ευρέθην έξαφνα μακράν, πολύ μακράν της εκκλησίας. Τότε εστάθην να πάρω την αναπνοήν μου, κ’ ετόλμησα να γυρίσω να ιδώ οπίσω μου. Κανείς δεν μ’ εκυνήγει.
 Ήρχησα λοιπόν να συνέρχωμαι ολίγον κατ’ ολίγον, και ήρχησα να συλλογίζωμαι.
Ανεκάλεσα εις την μνήμην μου όλας τας προς την μητέρα τρυφερότητας και θωπείας μου. Προσεπάθησα να ενθυμηθώ μήπως της έπταισα ποτέ, μήπως την αδίκησα, αλλά δεν ηδυνήθην. Απεναντίας εύρισκον, ότι αφ’ ότου εγεννήθη αυτή η αδελφή μας, εγώ, όχι μόνον δεν ηγαπήθην, όπως θα το επεθύμουν, αλλά τούτ’ αυτό παρηγκωνιζόμην ολονέν περισσότερον. Ενθυμήθην τότε, και μοι εφάνη ότι εννόησα, διατί ο πατήρ μου εσυνείθιζε να με ονομάζη το αδικημένον του. Και με επήρε το παράπονον και ήρχησα να κλαίω. Ω! είπον, η μητέρα μου δεν με αγαπά και δεν με θέλει!
… εγώ την νύκτα εκείνην ούτε να φάγω ειμπόρεσα, ούτε να κοιμηθώ. Εκοιτόμην εις το στρώμα με καμμυομένους οφθαλμούς ..."

----------------------

Ο τρόπος που ο Βιζυηνός παρουσιάζει και σχολιάζει τα γεγονότα αυτά της παιδικής του ηλικίας, δείχνει ότι όχι μόνο δεν υπερασπίζει το δίκιο του παιδιού απέναντι στην κακοποιήση της μάνας του, αλλά νομιμοποιεί κιόλας τη συμπεριφορά της και επιρρίπτει στον εαυτό του ευθύνες και ενοχές. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το διήγημα:


"Αλλ’ ημείς εγνωρίζαμεν, ότι η ενδόμυχος της μητρός ημών στοργή διετέλει αδέκαστος και ίση προς όλα της τα τέκνα. Ήμεθα βέβαιοι, ότι αι εξαιρέσεις εκείναι δεν ήσαν παρά μόνον εξωτερικαί εκδηλώσεις φειστικωτέρας τινός ευνοίας προς το μόνον του οίκου μας κοράσιον. Και όχι μόνον ανειχόμεθα τας προς αυτήν περιποιήσεις αγογγύστως, αλλά και συνετελούμεν προς αύξησιν αυτών, όσον ηδυνάμεθα".

Ακόμα και όταν προσφέρει την ίδια του τη ζωή γιά να ευχαριστήσει τη μητέρα του, επιζητά τη συγχώρεσή της που τη στεναχώρησε δείχνοντάς της ότι γνωρίζει την επιθυμία της να τον θυσιάσει!:


"– Έλα πατέρα – να με πάρης εμένα – για να γιάνη το Αννιώ! – ανεφώνησα εγώ διακοπτόμενος υπό των λυγμών μου. Και έρριψα επί της μητρός μου παραπονετικόν βλέμμα, διά να τη δείξω πως γνωρίζω, ότι παρακαλεί ν’ αποθάνω εγώ αντί της αδελφής μου. Δεν ησθανόμην ο ανόητος ότι τοιουτοτροπόπως εκορύφωνα την απελπισίαν της! Πιστεύω να μ’ εσυγχώρησεν. Ήμην πολύ μικρός τότε, και δεν ηδυνάμην να εννοήσω την καρδίαν της."

Και οι θυσίες συνεχίζονται:


"– Μη κλαίγης μητέρα, τη είπον αναχωρών. Εγώ πηγαίνω πια να κάμω παράδες. Έννοια σου! Από τώρα και να πάγη θα σε θρέφω και σένα και το παραπαίδι σου. Αλλά, ακούεις; Δεν θέλω πια να δουλεύης!"

Αλλά αντί να λυπηθεί τον εαυτό του που χρειάστηκε να ξενητευτεί από δέκα χρονών, γιά να μπορέσει να συντηρήσει τη μητέρα του και το παιδί που αυτή υιοθέτησε, μένοντας μάλιστα και ολομόναχος από τα 13 του όταν πέθανε ο θείος που τον φιλοξενούσε, εκείνος λέει:


"Και δεν εφανταζόμην, ... πόσας πικρίας έμελλον ακόμη να ποτίσω την μητέρα μου διά της ξενιτείας εκείνης, δι’ ης ήλπιζον να την ανακουφίσω."

Τα βάσανα που αυτή του προκάλεσε τα ξεχνά, μόνο τα δικά της τον ενδιαφέρουν. Μέχρι και συγχώρεση ζητάει γιά την ασπλαχνία του και αφιερώνεται στο να ανακουφίσει την καρδιά της, αντί να ανακουφίσει την δική του τραυματισμένη καρδιά:


"Δεν γυρεύω τίποτε. Ύστερα απ’ όσα μ’ αφηγήθης, σε ζητώ συγχώρησι διά την ασπλαγχνίαν μου.

"Επί εικοσιοκτώ τώρα έτη βασανίζεται η τάλαινα γυνή χωρίς να δυνηθή να κοιμίση τον έλεγχον της συνειδήσεώς της, ούτε εν ταις δυστυχίαις ούτε εν ταις ευτυχίαις της!
Αφ’ ης στιγμής έμαθον την θλιβεράν της ιστορίαν, συνεκέντρωσα όλην μου την προσοχήν εις το πώς ν’ ανακουφίσω την καρδίαν της, ..."

Η στάση που κρατάει ο Βιζυηνός αφηγούμενος τη τραυματική του παιδική ηλικία είναι νομίζω αυτή που περιγράφει η Άλις Μίλλερ:

“Στις περισσότερες αυτοβιογραφίες που γνωρίζω, οι συγγραφείς κρατούν μια συναισθηματική απόσταση από τον πόνο του παιδιού. Μικρή δόση ενσυναίσθησης και μια εντυπωσιακή έλλειψη εξανάστασης αποτελούν συνήθως τον κανόνα. Η αδικία, η συναισθηματική αμνησία και η συνακόλουθη βιαιότητα των ενηλίκων δεν βρίσκονται στο επίκεντρο της ανάλυσης, απλώς περιγράφονται.” (Άλις Μίλερ, “Το ξύπνημα της Εύας”, εκδ. Ροές)

Σύμφωνα με την Άλις Μίλλερ, αν έχουμε κακοποιηθεί στην παιδική μας ηλικία, ο μόνος τρόπος να θεραπεύσουμε τα τραύματά μας και να προχωρήσουμε σε μία φυσιολογική ενήλικη ζωή είναι να δούμε την πραγματικότητα όπως ήταν και να συνειδητοποιήσουμε την κακοποίηση που υποστήκαμε.

Όμως δεν είναι ευχάριστο να συνειδητοποιήσεις ότι οι άνθρωποι, που εξ΄ ορισμού θα έπρεπε να σε αγαπούν πιό πολύ στον κόσμο, σε κακοποίησαν. Ούτε είναι εύκολο να αμφισβητήσεις την κοινώς επικρατούσα άποψη ότι είναι χρέος σου να σέβεσαι και να τιμάς τους γονείς σου, και πως ό,τι κι αν σου έκαναν, το έκαναν από τη μεγάλη τους αγάπη. Για αυτό πολλοί προτιμούν να απωθήσουν και να ωραιοποιήσουν αυτό που πραγματικά συνέβη, εξακολουθώντας γιά όλη τους τη ζωή να παραμένουν πιστοί και υποταγμένοι στους γονείς που τους κακοποίησαν (κάτι που από μόνο του  συνιστά συνέχιση της κακοποίησης) ελπίζοντας έτσι να πάρουν επιτέλους την στοργή και την αποδοχή που ποτέ δεν πήραν (και που δυστυχώς ποτέ δεν πρόκειται να πάρουν από αυτούς τους γονείς).

Το να μην συνειδητοποιήσουμε όμως την κακοποίηση που μας έγινε, θα έχει δραματικά αποτελέσματα στη ζωή μας. Τα ενδεχόμενα κατά την Άλις Μίλλερ  είναι δύο (“Το σώμα δεν ψεύδεται ποτέ”, εκδ. Ροές). Αν αποκτήσουμε παιδιά θα επαναλάβουμε την κακοποίηση πάνω τους εκτονώνοντας έτσι τα απωθημένα μας και διατηρώντας τη δική μας υγεία. Αν δεν αποκτήσουμε παιδιά γιά να μπορέσουμε να εκτονωθούμε με αυτόν τον τρόπο, το σώμα μας δεν θα αντέξει και θα πεθάνει πολύ πρόωρα.

Ο Γεώργιος Βιζυηνός πέθανε 47 ετών ύστερα από τέσσερα χρόνια εγκλεισμού σε φρενοκομείο. Παιδιά δεν απέκτησε.

---

Διαβάστε επίσης:

Σχετικά άρθρα: 
22/11/2013
07/02/2014
05/02/2014 


Σεμινάριο Αφήγηση Ζωής

H ζωή δεν είναι αυτή πoυ έζησε κανείς αλλά αυτή πoυ θυμάται και όπως τη θυμάται για να την αφηγηθεί. Gabriel García Márquez

Γράφω για να μην ξαναγράψω ποτέ.

Γράφω γιατί είμαι πολλά πρόσωπα.

Γράφω, για να μην ξαναϋπάρξουν αυτά τα πρόσωπα που είμαι,

αλλά ένα και μοναδικό πρόσωπο,

που δεν γράφει

Ελεονώρα Σταθοπούλου, Καλο αίμα κακό αίμα, εκδ. Eστία

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου