Τον ιστότοπο διαχειρίζονται οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου Αφήγηση Ζωής

31.3.14

Γιατί να διαβάζει λογοτεχνία ένα παιδί;

69461_170594673095348_1063854537_n 
ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ
Ένα κείμενο για όλα τα παιδιά!
Γιατί να θέλει να ταξιδέψει με το υποβρύχιο του Κάπταιν Νέμο 20.000 λεύγες κάτω από τη σκοτεινή, μαύρη θάλασσα, ή να διασχίσει με ποταμόπλοιο τον γεμάτο αλιγάτορες Μισσισσιππή παρέα με τον αναμαλλιασμένο και αθυρόστομο Τομ Σόγιερ; Γιατί να θέλει να πολεμήσει με τον Ιβανόη, ή τον Ντ’ Αρτανιάν εναντίον όλων των κακών, ύπουλων εχθρών του κόσμου; Γιατί να θέλει, όπως ο Πήτερ Παν να πετάξει στον ουρανό ή να πηδήξει με τη Μαίρη Πόππινς μέσα σε μια ζωγραφιά και να βρεθεί ξαφνικά στη χώρα του Ποτέ ή σ’ έναν υπέροχο κήπο με πιγκουίνους να του σερβίρουν παγωτό σοκολάτα; Γιατί να κοιμηθεί στη γλυκιά αγκαλιά μιας αρκούδας, όπως ο Μόγλης σε εκείνη του Μπαλού, ή ν’ ανάψει φωτιά στο στομάχι μιας φάλαινας, όπως έκανε ο ψευτάκος ο Πινόκιο; Γιατί να επιχειρήσει τον γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες, ταξιδεύοντας σαν μικρός Φιλέας Φογκ, ακόμη και με αερόστατο, πάνω από επικίνδυνες, χιονισμένες βουνοκορφές; Γιατί να ακούσει τις συμβουλές ενός πάνθηρα, ενός γρύλλου ή μιας μικρής νεράιδας που ακούει στο παράξενο όνομα Τίνκερ Μπελ; Γιατί να θέλει να κονταροχτυπηθεί με ανεμόμυλους ή να καταδιώκει τον Μόμπυ Ντικ επί μήνες στις τρικυμισμένες θάλασσες; Γιατί να βγει βόλτα στο δάσος με επτά νάνους ή να κρυφθεί στο καμπαναριό μιας μεγάλης εκκλησίας μ’ έναν καλοκάγαθο καμπούρη, που οι φίλοι του, κάτι παράξενα πέτρινα ανθρωπάκια, τον φωνάζουν Κουασιμόδο; Γιατί να θέλει να φανταστεί ότι είναι ο Μικρός Πρίγκιπας, ο Σεβάχ ο θαλασσινός, ο Αλαντίν, η Σταχτοπούτα, ο Όλιβερ Τουίστ, ο Δον Κιχώτης, η Ποκαχόντας, η γοργόνα Άριελ, ο Χάρρυ Πότερ; Ότι μπορεί να συνομιλεί με αετούς, ιππόκαμπους, τίγρεις; Ακόμη και με φαντάσματα, ξωτικά και τζίνια; Γιατί να θέλει ν’ ανακαλύψει το μυστικό που κρύβει βαθιά μέσα του καθώς τα μάτια του τρέχουν πάνω στις λέξεις του βιβλίου; Ότι είναι ένα μοναδικό, υπέροχο παιδί, που όμοιό του δεν θα υπάρξει ποτέ ξανά. Που σ’ αυτόν τον νέο κόσμο που απλώνεται τώρα μπροστά του, όμορφο, μυστηριώδη αλλά κι επικίνδυνο, όλα όσα έχει φανταστεί και θελήσει μπορεί να συμβούν, φτάνει να έχει τη δύναμη να συνεχίζει, όταν τελειώσει το διάβασμα, να είναι ο εαυτός του. Που σημαίνει να δώσει κι αυτό μια μάχη, όπως όλοι οι ήρωες των βιβλίων του, εναντίον σε οτιδήποτε προσπαθεί να του αποδείξει ότι η ζωή είναι μια πληκτική, προβλέψιμη, πεζή ιστορία…

---
Aναδημοσίευση: Σχολ. Σύμβουλος 2ης Εκπ. Περιφέρειας Χαλικιδικής

29.3.14

Χρήστος Χατζόπουλος - Μια ερωτική ιστορία

[ Μία ερωτική ιστορία ανάμεσα στο Α και το Β, με τη Γραμματική ηδονοβλεψία και το Συντακτικό έναν ανάπηρο ξύλινο κούκλο με ερμηνευτική αντίληψη ]

Αγάπη, Βία σε αγάπησα και σε μίσησα με τόση μανία .
Το Β σου με ηδονίζει σε κάθε βουκολική σας στάση, όποτε η βιασύνη πετάει τα ρούχα της πάνω σε αναμμένες καφετιέρες και βάζει φωτιά στην ανυπομονησία .
Κι’ αν το Α είναι ο άντρας, πες μου εσύ μικρέ μου άφυλε Πινόκιο της αλήθειας, πόσα ψέματα θα έλεγες για να μπορούσες να γίνεις σκληρός και ψηλός σαν εκείνον .
Χωρίς να χάνεσαι μέσα στην βολική σου ειλικρίνεια !
Κοίτα τώρα, πως κρυφά μας κοιτάζει και θέλει να κάνουμε πως δεν τη βλέπουμε, η φθονερή καθωσπρέπει Πλάνη του Λόγου .
Τι όμορφα που μοιάζουν έτσι τα βυζιά σου, μέσα από το πρίσμα της δικής της ματιάς, πάνω στο ξύλινο κουφάρι ετούτου του προφήτη .
Σ’ αγαπώ ξέρεις, και ότι αγαπάς σε πληγώνει…
Σε μια αέναη τροχιά, ομαλά επιταχυνόμενη, βαθιά τα αισθήματα, στο τέλος, πονάει περισσότερο η συνειδητότητα τους .
Ότι δε σε σκοτώνει, σου δείχνει νέους δρόμους…είπε ο προφήτης .
Μη φοβάστε, η ακινησία μου είναι συσσώρευση ενέργειας για να εκτοξευθώ .
Θα σε βάλω στη θέση σου, είπε η Πλάνη που κρυφάκουγε .
Και τον εκτόξευσε από τον φυσητήρα της στους δέκα ουρανούς !

  




28.3.14

Πώς βιώνουν οι έφηβοι την κρίση; Της Αναστασίας Αδάμ

Δέκα έφηβοι μεταξύ 13-17 ετών, από διάφορες περιοχές της Αθήνας, αποκαλύπτουν τι σημαίνει γι’ αυτούς οικονομική κρίση. Ο λόγος τους απρόβλεπτος, αποκαλυπτικός, σκληρός αλλά και ευαίσθητος… αποτελεί έκπληξη, συγκίνηση, πρόκληση, πρόσκληση, τροφή του νου και της ψυχής. Από την πτυχιακή εργασία της Αναστασίας Αδάμ στο τμήμα ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Φωτεινής Τσαλίκογλου.
Σαν το θεό Ανταίο, που παίρνει δύναμη από το στέρεο πάτημα τον ποδιών του στο χώμα της μητέρας γης για να μπορέσει να πετάξει, ο έφηβος αναζητά και αυτός τη δύναμη εκείνη που θα τον απελευθερώσει και θα τον αφήσει να πετάξει, ελεύθερος και ευτυχισμένος στη ζωή του.
«Θέλω  να μην είμαι εξαρτημένη από τους άλλους… και όχι μόνο από τους γονείς, γενικά…» (Λένια).
Το έδαφος από το οποίο ο έφηβος προσδοκά να αντλήσει δύναμη είναι αυτό των γονιών του, του σχολείου, των συνομηλίκων του και της ευρύτερης κοινωνίας. Έδαφος που στη παρούσα κοινωνική συγκυρία μοιάζει με κινούμενη άμμο.
«Νοιώθω ανασφάλεια... γιατί δεν θα υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για όλους. Θα υπάρχει ανεργία πάντα και το να είσαι άνεργος είναι ό,τι πιο καταστροφικό πιστεύω και σε προσωπικό επίπεδο μετά. Δεν μπορώ να αυτονομηθώ!» (Σωτήρης).
Ο εφηβικός λόγος (ημι-δομημένες συνεντεύξεις) αναλύθηκε με τη μέθοδο της Ερμηνευτικής Φαινομενολογικής Ανάλυσης (IPA) αποκαλύπτοντας μεταξύ άλλων ότι:
Η ελληνική κοινωνία  της οικονομικής κρίσης, δεν ενισχύει επαρκώς τις κατάλληλες συνθήκες για την ομαλή ανάπτυξη της ταυτότητας του εφήβου. Ο έφηβος καθρεφτίζεται στην κοινωνία για να συγκροτήσει ταυτότητα, όπως ανάλογα το βρέφος καθρεφτίζεται στο βλέμμα της μητέρας του. Όταν η κοινωνία αυτή είναι τραυματισμένη, και το είδωλο θα καθρεφτιστεί ανάλογα.
Κατά τον Feldman (2010) οι έφηβοι βιώνουν την εφηβεία ως μια περίοδο άκρως στρεσογόνο. Ενδιαφέρον προκαλεί ο λόγος της Μελίνας που δένει την εφηβεία με τις κοινωνικές συνθήκες, περιγράφοντας την έκρηξη που προκαλείται από αυτό το μείγμα ως ένα «φοβερό ΜΠΑΜ», όταν πρόκειται για «κρίση»:
«Γίνεται μια έκρηξη και εσύ δεν ξέρεις πού να κρυφτείς, πού να συμμαζευτείς. Τίποτα. Διότι εσύ που είσαι έφηβος και είναι η ηλικία που όλα θέλεις να είναι τέλεια, θέλεις δηλαδή να ζεις στο κόσμο που έχεις ονειρευτεί, και όταν ήδη είσαι επηρεασμένος εσωτερικά, που δεν μπορείς να πραγματοποιήσεις αυτό το όνειρο, είναι και έξω ακόμα χειρότερα από αυτό που μπορούσες ποτέ να φανταστείς … οπότε όλα αυτά συνδυάζονται μαζί και κάνουν ένα φοβερό… ΜΠΑΜ!... και μετά αυτό το ΜΠΑΜ δε συμμαζεύεται. Δηλαδή αυτή την έκρηξη δεν μπορείς να τη συμμαζέψεις εύκολα. Είναι πολύ πιο δύσκολο από ό,τι αν ήσουν σε μια κοινωνία η οποία άνθιζε και ήτανε στο ζενίθ της. Αυτό το ΜΠΑΜ είναι αγανάκτηση! (παύση) Αγανακτώ!» (Μελίνα).
            Φαίνεται λοιπόν ότι η οικονομική κρίση, βιώνεται από τους εφήβους ως παράγοντας άγχους, που έρχεται και επικάθεται σε εκείνο που αναδύεται έτσι και αλλιώς, εξαιτίας της εφηβείας.
Ο ένας παράγοντας έκλυσης άγχους, η εφηβεία, πυροδοτεί τον άλλον -οικονομική κρίση- και αντίστροφα. Στη συνέχεια μυριάδες συναισθήματα αναφύονται.
Το κοινωνικό μήνυμα όμως που δέχεται ο έφηβος είναι διπλόσημο και αντιφατικό. Ο νέος ακούει τη φράση «Δεν είσαι πια παιδί», γεγονός που το ίδιο του το σώμα μαρτυρεί, ενώ ταυτόχρονα η κοινωνία τον κρατά σε μια παρασιτική, μη ανεξάρτητη θέση, που μοιάζει με εκείνη του παιδιού. Η κοινωνία ευνουχίζει το νέο, κοινωνικά και ψυχοσεξουαλικά αφού του «απαγορεύει» να ξεδιπλώσει την ψυχοκοινωνική του ωριμότητα.
Η διπλόσημη κατάσταση («double bind») που βιώνει, του προκαλεί σύγχυση, πόνο και όλα αυτά τα συναισθήματα και τις σκέψεις, που ο λόγος των εφήβων αποκάλυψε.
Η Λένια βλέπει τον  εαυτό της μπερδεμένο, σε ένα μείγμα αντιφατικών συναισθημάτων μεταξύ τους, αναφέροντας χαρά και λύπη. Όλο αυτό το χαρακτηρίζει ως «τρέλα»:
«Και είμαι λίγο… μπερδεμένη. Δεν ξέρω τι… αν είναι να χαρώ ή να στενοχωρηθώ. Είναι τρέλα. Τρέλα σε πιάνει…» (Λένια).
«Δε ξέρω. Πραγματικά δεν ξέρω. Αυτό είναι μπέρδεμα. Δε ξέρω. Με πιάνει… δε ξέρω… Χάνεσαι... […]… Δεν ξέρεις τι συναίσθημα έχεις. Είναι πολύ περίεργο (μειδιά θλιμμένα)… » (Λένια.)
«Πολλές φορές με πιάνουν τα κλάματα γιατί αγχώνομαι. Έχει τύχει να με πιάσουν τα κλάματα πολλές φορές μέσα στη μέρα και για πολλές μέρες συνεχόμενα.» (Λένια)
«είναι ένα χάος…. και εγώ με το παραμικρό πρόβλημα θέλω να αυτοκτονήσω ας πούμε (γελά)» (Κατερίνα).
Οι έφηβοι επίσης μίλησαν για μια ολική καταστροφή, μια ολική κατάρρευση. Αναφέρθηκαν στη θλίψη και στον πόνο που τους προκαλεί η απώλεια της ζωής που είχαν πριν τη κρίση,  ακόμα και η απώλεια της προηγούμενης εικόνας της χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ας ακούσουμε την Αριάδνη:
«Και κάποτε η Ελλάδα ήταν μια χώρα με ανθρώπους τίμιους, ηθικούς που πολεμούσανε… ήτανε χώρα σημαντική, χώρα που επηρέασε την ανθρώπινη ιστορία, τον κόσμο όλο, που πέρασε την γλώσσα της. Που εμείς εδώ εμφυσήσαμε το θέατρο, τον πολιτισμό, και τώρα πού είμαστε;» (Αριάδνη).
Οι αναφορές των εφήβων στη παρούσα μελέτη επιβεβαιώνουν τον Winnicott (1965) που τονίζει ότι ο έφηβος έχει απόλυτη ανάγκη να νοιώθει ότι το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσεται είναι άξιο της εμπιστοσύνης του, δηλαδή ούτε θα τον εκδικηθεί ούτε θα καταρρεύσει.
Όλοι οι έφηβοι ανεξαιρέτως  εκφράσανε ότι βιώνουν κλονισμό της εμπιστοσύνης τους προς τη πατρίδα τους, τους κοινωνικούς θεσμούς και τα άτομα «δύναμης». Η απώλεια εμπιστοσύνης εκφράζεται με συναισθήματα θυμού, οργής και θλίψης.
Μερικά από τα παρακάτω αποσπάσματα, επιβεβαιώνουν την ανάγκη των παιδιών να νοιώσουν εμπιστοσύνη και από την άλλη μεριά την κοινωνική αδυναμία για να τους τη προσφέρει: 
«Σε έναν άδικο κόσμο ζούμε. Αν είχαμε δημοκρατία,  θα μπορούσαμε να κάναμε κάτι... (παύση) αλλά δεν έχουμε! (αλλαγή τόνου φωνής, σχεδόν ψιθυριστά) Τι έχουμε; Κεκαλυμμένη δικτατορία;!» (Αριάδνη).
«Σίγουρα νοιώθω αγανάκτηση και θυμό γιατί ξέρω ότι κάποιοι ανώτεροι ελέγχουν όλα αυτά και αυτοί οι ανώτεροι αντί να βελτιώσουν τη χώρα…» (Μελίνα). 
«….πολιτικοί μέσα στη διαφθορά και στο σκάνδαλο που δεν θέλουν να καταλάβουν, να νοιαστούνε και κοιτάνε μόνο πως θα συνεχίσουν να έχουν αυτή την πορεία…» (Αριάδνη).
Σε ποια στέρεα κοινωνική βάση οι έφηβοι αυτοί θα μπορέσουν να διαμορφώσουν ατομική και κοινωνική ταυτότητα;
Σύμφωνα με τις απόψεις του Erikson (1990) και άλλων, η κλονισμένη εμπιστοσύνη των εφήβων στα σημαντικά πρόσωπα γι' αυτούς και την κοινωνία γενικότερα αποτελεί απειλή για την ομαλή ανάπτυξη της ταυτότητάς τους.
Από τον εφηβικό λόγο φάνηκε να υπάρχει έλλειμμα κοινωνικής νοηματοδότησης σε αυτό που κυρίως κάνουν οι έφηβοι, την κατάκτηση της γνώσης μέσα από τη σχολείο.
Από τη μια,  η ανεργία που νοιώθουν ότι θα αντιμετωπίσουν και από την άλλη το βίωμα της οικονομικής κρίσης μέσα από τα πρόσωπα των καθηγητών και των γονιών τους, φαίνεται να τους θέτουν εμπόδια. 
Ένα από τα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης φάνηκε να είναι το συναίσθημα της ματαιότητας. Ο Σωτήρης ως εξαιρετικός μαθητής αναρωτιέται αν κάνει το σωστό ή ασχολείται μάταια:
« Ό,τι εφόδια και να έχω σκέφτομαι μήπως πάω… ασχολούμαι τσάμπα;» (Σωτήρης).
«Νοιώθω αυτό το μάταιο λιγάκι. Ότι παίζει πολύ πια η τύχη, αν θα μπορέσεις να βρεις κάτι σταθερό και να πορευτείς με αυτό.» (Σωτήρης).
Οι έφηβοι θεώρησαν πως το άγχος των γονιών για τα οικονομικά, αποτελεί κύρια αιτία για τις φωνές, τους καυγάδες ακόμα και τις  χειροδικίες ανάμεσα σε αυτούς και τους γονείς τους.
Η Κατερίνα και η Αριάδνη, λένε, χαρακτηριστικά: «έχει αγχωθεί περισσότερο η μάνα μου. Γενικά έρχεται σπίτι και όλο έχει άγχος… ε … τσακώνεται και με το πατέρα μου που δε βρίσκει λεφτά να στείλει… ε… γενικά η μάνα μου έχει επηρεαστεί πολύ.» (Κατερίνα).
Οι έφηβοι βίωσαν την οικονομική κρίση διαμέσου της κοινωνικής βίας που εισπράττει ο γονέας μεταφέροντάς την στο σπίτι και ξεσπώντας πάνω στα παιδιά. Το συσσωρευμένο του θυμό που ενδεχομένως αδυνατεί να εκφράσει στις πραγματικές πηγές του, τον βγάζει στη σχέση του με τα παιδιά μέσω λεκτικής και ακόμα και σωματικής βίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι έφηβοι πολύ καθαρά συνδέουν αυτή την «παραβατική» συμπεριφορά των γονιών τους με την υφιστάμενη κοινωνική συνθήκη της ανεργίας, την απώλεια στέγης, την οικονομική εξαθλίωση.
«Όπως και περιπτώσεις γονέων που χάνουν δουλειές, σπίτια και αυτά και αντί να προσπαθήσουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ξεσπάνε πάνω στα παιδιά τους, τα δέρνουν, τα χτυπάνε… γιατί ξόδεψες εκεί 2 € και ξεκινάνε να τα χτυπάνε… καλά εκεί μπορώ να  σκοτώσω το γονιό αν κάνει κάτι τέτοιο.» (Μελίνα).
Τα μάτια της Μελίνας είναι γεμάτα από τρόμο, η φωνή της γεμάτη από απόγνωση. Η καθημερινότητά της στο δρόμο είναι από μόνη της μια απειλή. Όλοι για εκείνη έχουν μετατραπεί σε υπόπτους, σε δυνητικούς εγκληματίες. Κάθε σκιά, κάθε παράξενος θόρυβος, κάθε κίνηση είναι σημάδι εγκλήματος:
«…αν σταματήσει κάποιος να με ρωτήσει κάτι, ξεκινώ και τρέχω και λέω τι θέλει αυτός εδώ; να με πάρει μέσα; Δεν είναι τόσο εκνευριστικό, όσο ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟ (η Μελίνα μιλά με ένταση και φόβο στα μάτια της)… και δε ξέρω…» (Μελίνα).
Τελικά, οι έφηβοι περιγράφουν το βίωμά τους γεμάτο από φόβο και τρόμο με οδυνηρές συνέπειες στη καθημερινότητά τους και την ομαλή ψυχική τους ανάπτυξη. Από τις περιγραφές τους φαίνεται ότι οι έφηβοι απειλούνται περισσότερο από τον ίδιο, τον καθημερινά βιωμένο φόβο, παρά από το καθαυτό έγκλημα.
Εκεί όμως που ο τόνος της φωνής τους δυναμώνει και τα παιδιά ορθώνουν το κορμί τους και το πρόσωπό τους λάμπει, είναι τότε που εκφράζουν θετικά συναισθήματα και ελπίδα για μια πιθανή ανατροπή της υπάρχουσας κατάστασης διατυπώνοντας την επιθυμία να πάρουν τη τύχη της ζωής τους στα χέρια τους.
Με τον τρόπο αυτό, ο εφηβικός λόγος μας θυμίζει ότι τα πάντα μπορούν να μεταλλαχτούν σε ευκαιρία αν η κρίση, μας οδηγήσει σε κρίση, σε σκέψη, και από εκεί σε αλλαγές προσωπικές και κοινωνικές.
«… αν μπορούσα… (σιωπή)… θα… (σιωπή)…. έπαιρνα την κατάσταση στα χέρια μου και θα έφτιαχνα με το... , ελπίζω να μην ακουστεί κάπως αυτό… με το έτσι θέλω, μια καλύτερη κατάσταση.» (Αριάδνη).
Οι έφηβοι παρά το διάχυτο φόβο τους, απαλλαγμένοι από ενοχές, φάνηκε να δημιουργούν και να επινοούν τρόπους δημιουργικής θέασης του κόσμου. Αυτός ο τρόπος θέασης της πραγματικότητας τους δίνει περισσότερη ψυχραιμία και αισιοδοξία, στοιχεία που τους αυξάνουν την ανθεκτικότητά τους απέναντι στη κρίση. 
«Μου αρέσει πολύ που τρώμε όλοι μαζί στο μπαλκόνι. Είναι τόσο απλά πράγματα που μπορεί να σε κάνουν ευτυχισμένη… και είναι τα καλύτερα. (Γελάμε…)» (Αλίκη).
            Η δημιουργία, για κάποιους από τους συμμετέχοντες, αποτελεί έναν ενεργητικό τρόπο αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης. Έκφραση συναισθημάτων, ιδεών… ονειροπόληση. Η τέχνη για την Αριάδνη λειτουργεί ως αντίδοτο σ’ αυτόν τον κοινωνικό μαρασμό. 
«Προσπαθώ μέσα από το γράψιμο. Μου αρέσει να γράφω ποιήματα  που το εκφράζουν αυτό….τα συναισθήματα λύπης και εκνευρισμού…» (Αριάδνη). 
            Η Μ. Καραπάνου (Τσαλίκογλου, 2008) αναφέρει, «Το παιδί… δεν αντέχει τη βία των ενηλίκων. Τι πιο φοβερή πράξη από το να μη σε αγαπάνε;» Η οικονομική κρίση φάνηκε σαν μια απουσία κοινωνικής αγάπης και  φροντίδας προς τις εφηβικές ανάγκες.
           Οι συνεντεύξεις αποτέλεσαν  ένα βίωμα πάνω στο βίωμα της κρίσης για τους εφήβους αλλά και για εμένα. Οι συμμετέχοντες εκφράσανε τη λυτρωτική  δράση που είχε για αυτούς η διαδικασία των συνεντεύξεων:
«… υπάρχει κάποιος που αλήθεια θέλει να μάθει πώς σκεφτόμαστε εμείς, γιατί δεν έρχεται κανένας να ρωτήσει, όχι μόνο εμένα αλλά και άλλα παιδιά. Το μοίρασμα είναι ανακουφιστικό.» (Αριάδνη)
«Ουφ! (βγάζει αέρα από μέσα της, έντονα). Νοιώθω ανακούφιση. Νοιώθω πολύ καλύτερα.» (Λένια).
«… ένοιωσα… ότι τα μοιράζομαι με κάποιον… που νοιάστηκε για μένα…» (Ιάσονας).
Τα λόγια των παιδιών  επιβεβαιώνουν τη θέση του Erikson (1990) για τη θεραπευτική επίδραση της επίγνωσης και της αυτοπαρατήρησης, η οποία δυναμώνει την αντίληψη του ατόμου για τη κατάστασή του και τον κόσμο γύρω του.
Ο λόγος των εφήβων τολμηρός, δυνατός, αληθινός, περιέγραψε τη ιστορία, την πρόβλεψε, τη σχεδίασε και τη δημιούργησε!-
*Η Αναστασία Αδάμ (adamnatia@gmail.com) είναι ψυχολόγος (απόφοιτη του Παντείου Πανεπιστημίου) και βιοχημικός. Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται στα πλαίσια της Έρευνας για την Κρίση, που ξεκίνησε ακτιβιστικά το 2010 η Κρυσταλία Πατούλη, με τη συμμετοχή προσώπων των γραμμάτων, των επιστημών και των τεχνών, που απαντούν για τις αιτίες και τις λύσεις της κρίσης, σε έναν δημόσιο διάλογο στο tvxs.gr με πάνω από 260 άρθρα και συνεντεύξεις.
Βιβλιογραφία
Erikson, E. (1990). Η παιδική ηλικία και η κοινωνία. Αθήνα: Καστανιώτης.
Winnicott, D.W. (1965): Adolescence: Struggling through the doldrums. In “Adolescent Psychiatry”, Eds S.C. Feinstein, P. L. Giovacchini,    A. A. Miller, Vol I, 1971, Basic Books,    New York.
Τσαλίκογλου, Φ. (2008).   Δε  μ’ αγαπάς. Μαγαπάς. Αθήνα: Καστανιώτης.

Διαβάστε επίσης στο tvxs.gr:

25.3.14

Άλκη Ζέη: Η δικιά μας εποχή είχε οράματα...

09:47 | 25 Μαρ. 2014
Από τα μικρά μου χρόνια ως σήμερα, ας μην πω με ακρίβεια πόσα είναι γιατί θα τρομάξω κι εγώ η ίδια, έζησα έναν πόλεμο, δύο εμφύλιους πολέμους, δύο δικτατορίες και δύο προσφυγιές […] Κάθε εποχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Σήμερα η κατάσταση είναι δύσκολη από άλλη πλευρά. Δηλαδή, η δικιά μας εποχή, ήταν μια εποχή που είχε οράματα… Και όλες τις δυσκολίες που είχαμε, τις ξεπερνούσαμε γιατί είχαμε όραμα. Ήμασταν βέβαιοι ότι αύριο θα είναι καλύτερα. Σήμερα μπορεί οι δυσκολίες να μην είναι τόσο μεγάλες όσες είχαμε εμείς, αλλά δεν είναι κανείς σίγουρος τι θα γίνει αύριο [...] Η πολυβραβευμένη -σε Ελλάδα και εξωτερικό- συγγραφέας κυρίως παιδικών βιβλίων Άλκη Ζέη, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη με αφορμή το πρόσφατο αυτοβιογραφικό της βιβλίο Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο.
Κρ.Π.: Διάβασα τις 386 σελίδες του σε 8 ώρες. Έκλαιγα, γέλαγα, σημείωνα… Τι να σας πρωτορωτήσω για τα χρόνια όλης της ζωής σας... Απορώ κατ’ αρχάς, πως μπορέσατε να το γράψετε.

Άλκ.Ζ.: Και χωρίς να έχω ούτε μία σημείωση... Όλα τα είχα στο μυαλό μου…

Κρ.Π.: Ο Μαρκές έχει πει ότι «η ζωή δεν είναι αυτή που έζησε κανείς, αλλά αυτή που θυμάται και όπως τη θυμάται για να την αφηγηθεί», δηλαδή σα να κατασκευάζουμε με έναν τρόπο το παρελθόν μας, μέσα από τη μνήμη μας.

Άλκ.Ζ: Ναι, χωρίς να το θέμε κιόλας…

Κρ.Π.: Γράφετε «Όταν τα γεγονότα είναι τόσα πολλά κι απανωτά μπορεί κανείς να μπερδέψει ημερομηνίες, μα κάποια είναι ξεχωριστά, μένουν, θαρρείς, γραμμένα σε κάποια μεριά του νου σου με ανεξίτηλο μελάνι»…

Άλκ.Ζ.: Ναι, αυτό… Το πώς κάποιες αναμνήσεις σβήνονται τελείως και πώς άλλες μένουνε...
Προσπάθησα να... μεγαλώνω σιγά σιγά με το βιβλίο. Δηλαδή, να είμαι, γράφοντάς το, εκείνη που ήμουνα, και να σκέφτομαι όπως σκεφτόμουνα τότε.
Και ο σημερινός εαυτός μου, να μπαίνει κατά καιρούς ανάμεσα στις λέξεις και να σχολιάζει τα γραφόμενά μου σε κάποιες παραγράφους με μικρά γράμματα...
Απλά, αισθάνθηκα την ανάγκη να το γράψω. Μου «ήρθε» δηλαδή αυθόρμητα, δεν προσπάθησα να το κάνω έτσι.
Για παράδειγμα όταν έγραφα για τότε που ήμουν δέκα χρονών, αντιδρούσα όπως αντιδρούσα τότε. Ήμουν δεκαπέντε; Αντιδρούσα όπως αντιδρούσα και τότε. Δηλαδή δεν έβαζα το σημερινό εαυτό μου μέσα. Έγραφα με τις αντιδράσεις εκείνης της εποχής.
Κρ.Π.: Για να κρατήσετε ζωντανή στις σελίδες του, την Άλκη Ζέη…
Άλκ.Ζ.: …της εποχής εκείνης.

Κρ.Π.: Πιστεύετε αυτό που έχει πει ο Μιχαήλ Μπαχτίν, ότι σε ένα οποιοδήποτε συγγραφικό έργο, δεν υπάρχει μόνο η φωνή του συγγραφέα, αλλά και πολλές άλλες φωνές;
Άλκ.Ζ: Κι αυτό είναι η διαφορά της αυτοβιογραφίας με το μυθιστόρημα. Στο μυθιστόρημα είσαι ελεύθερος να κάνεις ότι θέλεις. Ενώ όταν γράφεις για πρόσωπα που υπήρξανε, και δεν υπάρχουν πια, είτε για να σε αποδοκιμάσουν είτε για να σε επευφημήσουν, πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός στο τι θα πεις. Πρέπει να τα πεις ακριβώς όπως εκείνοι τα έλεγαν, κι όχι όπως τα φαντάζεσαι…

Κρ.Π.: Ο Κωστής Παπαγιώργης είχε γράψει πως «Σε κάθε πρόσωπο έχει φυσήξει -με πνεύση μυστική- την ιερή ανάσα του ένας νεκρός». Φαντάστηκα ότι μπορεί να ήταν ο παππούς σας στη Σάμο αυτό το πρόσωπο, επειδή –εκτός των άλλων- έχοντας τον ως πρότυπό σας για κάτι που κάνατε εκείνη τη στιγμή, γράφετε: «Νόμιζα, φαίνεται, πως για να περπατήσει καλά ο άνθρωπος πρέπει να διαβάζει».

Άλκ.Ζ.: Ναι, έτσι νόμιζα μικρή.  Γιατί έβλεπα τον παππού μου, ο οποίος θεωρούσε χαμένο χρόνο να κάνει βόλτες στην παραλία μόνο για άσκηση, χωρίς να κάνει δηλαδή τίποτε άλλο, γι’ αυτό έπαιρνε μαζί του ένα βιβλίο και διάβαζε περπατώντας. Και δεν σκόνταφτε! Ήξερε απ’ έξω τα χαλίκια της παραλίας…

Κρ.Π.: Αυτή η φράση σας μου άρεσε και κυριολεκτικά. Δηλαδή ότι ένας άνθρωπος για να περπατήσει στη ζωή του….

Άλκ.Ζ.: …πρέπει να διαβάσει!

Κρ.Π.: Και καθώς περπατά ξεκινά να χαράζει το δρόμο του μέσα από τις απλές καθημερινές μικρές πράξεις; Για παράδειγμα περιγράφετε την «πρώτη αντιστασιακή σας πράξη»: φυσάγατε τον καπνό των τσιγάρων από το σαλόνι σας, μετά απ’ την συνεδρίαση της αντιστασιακής γυναικείας ομάδας που συμμετείχε και η θεία σας Διδώ Σωτηρίου και η μητέρα σας, για να μην καταλάβει κάτι γυρίζοντας από τη δουλειά ο αυστηρός πατέρας σας…

Αλκ.Ζ.: Ναι, οπωσδήποτε! Ξεκινά κανείς το δρόμο του από το τίποτα. Με «τιποτένιες» πράξεις…

Κρ.Π.: Ως μέσος αναγνώστης που ξεκίνησε από νωρίς να διαβάζει βιβλία, όπως η «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», μια γυναίκα που έζησε ως πολιτική εξόριστη όπως και εσείς, δεν μπόρεσα να μείνω ανεπηρέαστη. Πιστεύετε ότι η Αριστερά –με την ευρεία έννοια- έπαιξε το ρόλο του «γνώστη – αρωγού»(κατά Άλις Μίλερ) για όλη την κοινωνία; Εκείνου δηλαδή που προσπαθεί να κατανοήσει την κακοποίηση της κοινωνίας, αλλά και να εμπνεύσει τους νεώτερους στο δρόμο τους.

Άλκ. Ζ.: Ναι, η Αριστερά, έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνίας, άλλο αν στράβωσε κάπου μετά…

Κρ.Π.: ...που αγωνιστές της Αντίστασης, κυνηγήθηκαν και πήραν στην πλάτη τους τη ρετσινιά της «ήττας»; Γι’ αυτό ίσως μετά τον εμφύλιο στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, δημιουργήθηκε μία μεγάλη μερίδα της κοινωνίας που αδιαφορεί, και κοιτάζει κυρίως το ιδιωτικό της συμφέρον;

Άλκ.Ζ.: Αυτά είναι τα επακόλουθα… Η σημερινή αδιαφορία… Δεν νομίζω όμως ότι όλος ο κόσμος σήμερα είναι αδιάφορος.
Ένα παιδάκι 10 χρονώ στην Σπάρτη, που είχα πάει στα πλαίσια μίας τουρνέ στην Πελοπόννησο, το οποίο καθόταν μπροστά μπροστά στην εκδήλωση, με ρώτησε «τώρα έχουμε μια δύσκολη κατάσταση, ξέρω ότι εσείς έχετε περάσει δύσκολες καταστάσεις, με πείνα, με πόλεμο. Μπορείτε να τις συγκρίνετε με τη σημερινή εποχή;»
Και του λέω, όχι, τώρα μπορεί να είναι κρίση, αλλά ανθρώπους πεσμένους κάτω από την πείνα δεν βλέπεις, παιδιά πεθαμένα δεν βλέπεις, ούτε περπατάς στο δρόμο και μπορεί ένας Γερμανός να σου ρίξει μία και να βρεθείς κάτω… Και μου λέει το παιδάκι «Το ‘πιασα!». Ένα τόσο μικρό παιδάκι και του έκοψε να ρωτήσει αυτό. Γιατί όταν λένε κάποιοι ότι έχουμε πόλεμο, εγώ θυμώνω…

Κρ.Π.: Συγκριτικά όμως με την αγωνιστικότητα του κόσμου, μέσα από το ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ -και τις άλλες οργανώσεις της Αντίστασης- και την αλληλεγγύη που υπήρχε τότε; Διότι σήμερα βλέπουμε ότι ο κόσμος δεν ενώνεται κατά πλειοψηφία για κάτι κοινό, αλλά αντίθετα παρατηρεί τα γεγονότα, θα λέγαμε ως παθητικός τηλεθεατής και ίσως μόνο να ψηφίζει –το 38,8% απείχε από τις εκλογές του 2012- κάθε 4 χρόνια.

Άλκ.Ζ.: Κάθε εποχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Σήμερα η κατάσταση είναι δύσκολη από άλλη πλευρά. Δηλαδή, η δικιά μας εποχή, ήταν μια εποχή που είχε οράματα. Και όλες τις δυσκολίες που είχαμε, τις ξεπερνούσαμε γιατί είχαμε όραμα. Ήμασταν βέβαιοι ότι αύριο θα είναι καλύτερα.
Σήμερα μπορεί οι δυσκολίες να μην είναι τόσο μεγάλες όσες είχαμε εμείς, αλλά δεν είναι κανείς σίγουρος τι θα γίνει αύριο…

Κρ.Π.: Σαν αυτό που είχε πει ο Κουν, δηλαδή, πως «για να κάνεις θαύμα, πρέπει να πιστεύεις στα θαύματα»;

Άλκ.Ζ.: Ναι, αυτό... Από την άλλη σήμερα με ευχαριστεί όταν βλέπω και παιδιά στα σχολεία αλλά και δασκάλους που προσπαθούν να κάνουν κάτι τα παιδιά, για να τα απομακρύνουν από αυτή τη μιζέρια. Και αυτό είναι πάρα πολύ ευχάριστο.

Κρ.Π.: Τελικά η γενιά σας που προσπάθησε να ευαισθητοποιήσει τους ανθρώπους για την κοινωνία, δεν "ηττήθηκε" τελικά διότι αφήσατε κάτι πίσω σας;

Άλκ.Ζ.: Και οι άνθρωποι που μείναμε από αυτή τη γενιά –δεν μείναμε και πολλοί- έχουν μία άλλη ποιότητα. Και επίσης, βάλαμε και κάποιες βάσεις… Κυρίως για τον ανθρωπισμό και τον κοινωνιοκεντρισμό…

Κρ.Π.: Αλλά βγαίνει ο άλλος σήμερα και λέει «γεννήθηκα αντικομμουνιστής και θα πεθάνω αντικομμουνιστής»…

Άλκ.Ζ.: Αυτό είναι γελοίο. Γιατί δεν είναι η εποχή του εμφυλίου, που και μεις λέγαμε «είμαι αντιβασιλικός» και κοιτούσαμε με έχθρα ο ένας τον άλλον. Έχει περάσει πια αυτή η εποχή. Και στην Ευρώπη έχει τελείως εξαλειφτεί παρόλο που ιδρύονται φασιστικές οργανώσεις, αλλά είναι αμελητέα ποσότητα.
Τώρα να βγαίνει ένας ο οποίος είναι και στέλεχος σε μια κυβέρνηση και να λέει κάτι τέτοιο, ειλικρινά μου φαίνεται γελοίο.

Κρ.Π.: Θυμήθηκα που λέτε «…πόσες φορές για ολόκληρα χρόνια λέγαμε ή ρωτούσαμε «αυτός είναι δικός μας;» Κι αν δεν ήτανε, ούτε θέλαμε καν να τον πλησιάσουμε. Πού να ξέραμε πως θα έρθει καιρός και θα ανακαλύπταμε ότι πολλοί «δικοί μας» δεν θα μας ταίριαζαν καθόλου, και σήμερα να μην ξέρουμε πια κατά πόσο εμείς οι ίδιοι είμαστε «δικοί μας»;

Άλκ.Ζ: Αυτό ακριβώς είναι. Άνθρωποι που ήσουνα πολύ κοντά, βλέπεις και είναι τελείως αλλαγμένοι, και πια ούτε εσύ ο ίδιος δεν ξέρεις που να γυρίσεις το κεφάλι, και σε τι να πιστέψεις…

Κρ.Π.: Άρα ο άνθρωπος, δεν χαρακτηρίζεται από την ταμπέλα που βάζει ο ίδιος στον εαυτό του, αλλά…

Άλκ.Ζ: …από τις πράξεις του!

Κρ.Π.: Το θέμα είναι, πόσοι πράττουν σήμερα;
Άλκ.Ζ.: Σήμερα, αυτά που κάνει κανείς δεν είναι θεαματικά πράγματα. Δηλαδή, το να γράψεις ένα καλό βιβλίο, το να γράψεις μία καλή μουσική, ή μία καλή παράσταση, είναι κάτι, και συμβάλλει. Για την ώρα, νομίζω ότι αυτό μπορείς να κάνεις. Κι όταν όλα αυτά μαζί προστεθούνε, κάτι θα βγει.
Κρ.Π.: Οι Ισπανοί, όμως, βγήκαν στους δρόμους πριν δύο μέρες...

Άλκ.Ζ.: Ναι, ήταν πολύ συγκινητικό αυτό.

Κρ.Π.: …και με βάση ένα μανιφέστο αξιοπρέπειας όπως το ονόμασαν, που αναφέρει στην αρχή: «Όχι στην πληρωμή του χρέους. Ούτε μια περικοπή παραπάνω. Έξω οι κυβερνήσεις της τρόικας. Ψωμί, δουλειά και στέγη για όλους και όλες […]»
Άλκ.Ζ.: Τώρα, αυτό που γράφουν είναι λιγάκι κλισέ, αλλά το να πεις κάτι συγκεκριμένα για το πώς π.χ. να φέρεσαι στον άλλον άνθρωπο, αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό. Και επιπλέον, όταν βλέπεις και νέα παιδιά, να το κατανοούν όταν το λένε…

Κρ.Π.: Λέτε επίσης στο βιβλίο σας, ότι: «Το χειρότερό μου μάθημα ήταν η Έκθεση»!

Άλκ.Ζ.: Ναι, όταν πήγαινα στο σχολείο που ήταν φασιστικό...
Γιατί μας ‘βάζαν να γράφουμε π.χ. για την αποταμίευση ή για την αστυφιλία και δεν μου άρεσε καθόλου. Την αδελφή μου όμως που δεν την ένοιαζε να αναπτύξει ένα θέμα με… μπούρδες, το ανέπτυσσε σε δυο σελίδες.
Εγώ δεν μπορούσα να κάνω τέτοιο πράγμα. Δηλαδή, αν δεν το ένιωθα μέσα μου δεν μπορούσα να γράψω τίποτα.

Κρ.Π.: Και ξεκινήσατε, να γράφετε στο μαρμάρινο τραπέζι τής κουζίνας σας, τις ερωτικές επιστολές των κοριτσιών -που φρόντιζαν την καθαριότητα στα σπίτια της γειτονιάς- στους αγαπημένους τους…

Άλκ.Ζ: Ναι, και είδα ότι μου άρεσε αυτό. Είδα ότι μου άρεσε να γράφω. Ήθελα μια αφορμή για να γράψω…

Κρ.Π.: Και κάπως έτσι συνεχίσατε και δημιουργήσατε αργότερα τον «Κλούβιο», και μέσα από το κουκλοθέατρο αρχίσατε να γράφετε τις Κλαψωδίες...

Άλκ.Ζ: …και μετά άρχισα να στέλνω κείμενα σε ένα περιοδικό που έβγαινε στην Κατοχή, που λεγόταν «Νεανική φωνή».

Κρ.Π.: Τα παιδικά χρόνια, πόσο πιστεύετε ότι επηρεάζουν τις δεξιότητες της ζωής κάποιου;

Άλκ.Ζ.: Τα δικά μου παιδικά χρόνια που έζησα στη Σάμο, πάρα πολύ με επηρέασαν.
Γιατί εκεί είχα την αίσθηση της ελευθερίας, είχα την αίσθηση του διαβάσματος, και με τον παππού μου όλη μέρα, δημιούργησα την πεποίθηση ότι πρέπει να διαβάζεις, πρέπει να αγαπάς π.χ. τα αρχαία…

Κρ.Π.: Δηλαδή τον πολιτισμό;

Άλκ.Ζ: Ναι, τον πολιτισμό.

Κρ.Π.: Όλη την ιστορία της ζωής σας την έχετε γράψει με έναν τρόπο που σχεδόν μπορεί ο κάθε αναγνώστης να την ζήσει... διαβάζοντάς την.
Άλκ.Ζ.: Τις βλέπω αυτές τις εικόνες όταν τις γράφω. Ίσως με επηρέασε η σπουδή μου σαν σεναριογράφος, στο Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Μόσχας, γιατί κάθε σκηνή θέλω πρώτα να την «δω» για να την γράψω.
Κρ.Π.: Η Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας περνά μέσα από τη ζωή σας, μαζί με όλα αυτά τα πρόσωπα που αναφέρετε, τον Κάρολο Κουν, την Έλλη Λαμπέτη, την Διδώ Σωτηρίου, τον Νίκο Γκάτσο, τον Μάριο Πλωρίτη, τον Νίκο Κούνδουρο, τον Μάνο Χατζηδάκι, τον Γιώργο Σεβαστίκογλου (που ήταν και ο σύντροφος της ζωής σας), τον Μάνο Ζαχαρία, και τόσους άλλους…

Άκλ.Ζ.: Τώρα ψαχνόμαστε να βρούμε ο ένας τον άλλον, γιατί μείναμε λίγοι…

Κρ.Π.: Λέτε «αν με ρωτούσαν τι θα ‘θελα να εξαφανιστεί από τη ζωή μου, από τα τόσα που πέρασα και δεν ήτανε και λίγα, θ’ απαντούσα αμέσως χωρίς καν να σκεφτώ: ο Δεκέμβρης του ‘44». Αλλά μόνο η γενιά σας σήμερα έμεινε για να μιλήσει για τον εμφύλιο, το πιο πρόσφατο ιστορικό τραύμα της Ελλάδας.

Άλκ.Ζ.: Αυτό ήταν ένα πολύ μεγάλο τραύμα. Και στα πιστεύω σου, και στις ανθρώπινες αξίες. Σε όλα. Και άμα σκεφτείς μετά, ότι μπορούσε να μην είχε γίνει… Γιατί μπορεί να είχαμε πάρει μια άλλη πορεία αν δεν είχε γίνει.
Αν δεν είχε γίνει ο Δεκέμβρης του ’44, δεν θα είχε γίνει ο εμφύλιος, η Ελλάδα θα είχε πάρει έναν άλλο δρόμο, όπως πήρανε οι χώρες της Ευρώπης μετά τον πόλεμο. Εκείνες ανθίζανε, και ‘μεις σκοτωνόμασταν!
Αυτές τις μέρες λόγω της ίωσης που με ταλαιπωρεί και δεν έχω όρεξη να διαβάσω τίποτα, είδα στην εκπομπή «Η μηχανή του χρόνου» ένα αφιέρωμα για το 1821, τότε που κυνηγάμε τους Τούρκους και συγχρόνως κοιτάγαμε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας, και στο τέλος βάλαμε και τον Κολοκοτρώνη φυλακή!
Ε, όλα αυτά μου θυμίζουν άλλες εποχές... Ίσως να είμαστε έτσι. Ίσως η μοίρα μας να ήταν τέτοια.
Κρ.Π.: Πότε θα την αλλάξουμε αυτή τη μοίρα;
Άλκ.Ζ.: Δεν ξέρω αν μας «παίρνει» πια. Μπορεί να βάλουμε μυαλό τώρα, μπορεί… Αλλά ακόμα βλέπετε υπάρχουνε τα σταγονίδια… που δεν αφήνουν κανέναν να σκεφτεί, έτσι, ελεύθερα.
Κρ.Π.: Πώς να σκεφτεί μια χώρα ελεύθερα, όταν δεν έχει αγγίξει και διαχειριστεί τα ιστορικά τραύματά της σαν τον εμφύλιο; Και αντίθετα καίει τα αρχεία της ιστορίας της, σα να κάνει λοβοτομή;

Άλκ.Ζ.: Άλλο κι αυτό! Δεν το έχω ξαναδεί πουθενά. Εδώ όλοι κοιτάνε να δούμε πώς θα βρούν αρχεία, και εμείς τα κάψαμε! Τέλος πάντων… Είναι μεγάλη συζήτηση.

Κρ.Π.: Κάποτε, δεν χρειάζεται, να καθίσουμε ως κοινωνία να συζητήσουμε όλα αυτά τα άσχημα βιώματα που έχουμε ζήσει, ή άλλοι που έχουμε κληρονομήσει;

Άλκ.Ζ.: Βέβαια. Αλλά δεν βλέπω να είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε. Για την ώρα… Θέλω να ελπίζω ότι κάπου θα βγούμε, αλλά δεν ξέρω ακόμη…-

Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο, Άλκη Ζέη, επιμέλεια σειράς: Ελένη Μπούρα, Μεταίχμιο, 2013
«Από τα μικρά μου χρόνια ως σήμερα, ας μην πω με ακρίβεια πόσα είναι γιατί θα τρομάξω κι εγώ η ίδια, έζησα έναν πόλεμο, δύο εμφύλιους πολέμους, δύο δικτατορίες και δύο προσφυγιές. Δεν τα έζησα σαν απλός παρατηρητής, αλλά παίρνοντας ενεργό μέρος κάθε φορά κι έτσι και να ήθελα δεν θα μπορούσε το συγγραφικό μου έργο να μην επηρεαστεί από τα γεγονότα  αυτά που συγκλόνισαν τον τόπο μας. Άθελά μου η ζωή μου μπλέχτηκε μέσα στην ιστορία κι έγινα κι εγώ ένα κομμάτι της. Το συγγραφικό μου λοιπόν έργο, θέλω δεν θέλω είναι γεμάτο ιστορία… Αν πέτυχα να κάνω τα παιδιά να την ακούσουν τουλάχιστον, το μέλλον θα δείξει». Άλκ. Ζ.
Άλκη Ζέη
Το παραμύθι της ζωής της
Το ηλεκτρονικό περιοδικό για το βιβλίο Ο Αναγνώστης (www.oanagnostis.gr) σε συνεργασία με το Megaron Plus και τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ παρουσιάζουν στον κύκλο εκδηλώσεων «Πρόσωπα της Λογοτεχνίας» την «πρύτανη» της παιδικής λογοτεχνίας Άλκη Ζέη.
Για το έργο της που αφορά τα παιδιά θα μιλήσει η συγγραφέας Λίλα Κονομάρα, ενώ για το έργο της που αφορά τους ενηλίκους ο κριτικός λογοτεχνίας Βαγγέλης Χατζηβασιλείου.
Με την Άλκη Ζέη συνομιλεί η κριτικός παιδικής λογοτεχνίας Μαρίζα Ντεκάστρο, ενώ παρεμβαίνει ο παιδικός της φίλος, ποιητής Τίτος Πατρίκιος. Αποσπάσματα από έργα της διαβάζουν οι ηθοποιοί Ξένια Καλογεροπούλου και Σοφία Κόκκαλη.
Info: Δευτέρα, 31 Μαρτίου 2014, στις 7 μ.μ., Μέγαρο Μουσικής (Βασ. Σοφίας και Κόκκαλη). Ελεύθερη είσοδος με δελτία προτεραιότητας. Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 5:30μ.μ.


ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ...

[...] Ένα χειμωνιάτικο πρωινό, σε απευθείας μετάδοση από την τηλεόραση, ο εισαγγελέας Ιούλιος Σύλλας συνοδευόμενος από δύο δικαστικούς επιμελητές και μια οικογένεια αστέγων, χτυπά την πόρτα ενός...
(0)
[...] Το «Κάντε κάτι επιτέλους!» καταδεικνύει τον εκμαυλισμό και το αδιέξοδο της κοινωνικής ζωής. Οι ήρωες παλεύουν με το τέλος της εφηβείας και με την κατάρα που βαραίνει την εποχή τους....
(0)
[...] Νιώθω λες και επί σαράντα χρόνια «ζωγραφίζαμε» ένα πορτραίτο που –δυστυχώς- τα αποκαλυπτήριά του έγιναν το 2010 όταν ξέσπασε η κρίση. Από κείνη  τη χρονιά  άρχισε να ξεδιπλώνεται...
(3)

19.3.14

Το 3ο Γενικό Λύκειο Χαϊδαρίου στην Βολισσό και στο Απλεπιστήμιο

Το 3ο Γενικό Λύκειο Χαϊδαρίου στην Βολισσό και στο Απλεπιστήμιο

Είχαν έρθει οι καθηγητές τους τον περασμένο Νοέμβριο σ’ εκείνη την εκδήλωση που κάναμε στο συνεργατικό καφενείο της Ακαδημίας Πλάτωνος, την σχετική με την αποανάπτυξη και την φυσική καλλιέργεια στη γη και την κοινωνία. Εκεί γνωριστήκαμε και μου είπαν τότε ότι σχεδιάζουν να φέρουν τους μαθητές τους εκδρομή στο νησί την άνοιξη και θέλουν να βρεθούμε εκεί, στο χωριό, στη γη, να μιλήσουμε με τα παιδιά για όλα αυτά τα θέματα σε περιβάλλον φυσικό, να δουν και την θεωρία πώς γίνεται πράξη. Εξαιρετική πρόταση από εκπαιδευτικούς με ουσία και τσαγανό.

Και ο χειμώνας πέρασε γρήγορα, να που ήρθε η ώρα. Στις 4,5 και 6 του Απρίλη λοιπόν, 87 μαθητές και 6 καθηγητές του 3ου Γενικού Λυκείου Χαϊδαρίου θα καταφθάσουν στη Χίο και στη Βολισσό, θα περιηγηθούν στο νησί και ως υποψήφιοι απλεπιστημιακοί (!) θα πάρουν γεύση από τη ζωή εκτός συστήματος και εντός οικοσυστήματος, θα ακούσουν και θα δουν την φυσική καλλιέργεια, την φυσική διατροφή, την φυσική ζωή, θα νιώσουν ότι συναποτελούν τον κόσμο μαζί με όλα τα άλλα πλάσματα, θα ψυχανεμιστούν τις χαοτικές δύναμες και δυναμικές που ορίζουν τη φύση, θα γίνουν για λίγο εκφραστές της μη επέμβασης και παρατηρητές της αβίαστης φυσικής ανάπτυξης, την μόνης που υφίσταται, θα τα βιώσουν όλα αυτά για να αποφασίσουν με ποιους θα παν και ποιους θ’ αφήσουν όταν θα έρθει η κατάλληλη γι’ αυτούς προσωπική στιγμή.
Φυσικά και για λογοτεχνία θα μιλήσουμε…

Η Βολισσός και το Απλεπιστήμιο ρίχνουν σπόρους, κάνουν αλλεπάλληλες σπορές σε ψυχές παιδικές και όχι μόνο. Κάποιοι θα βρουν ευνοϊκές συνθήκες, θα βλαστήσουν και θα ευδοκιμήσουν, θα αλλάξουν τον κόσμο τους.

Για επισκέψεις στην Βολισσό και συμμετοχή στο Απλεπιστήμιο καθόλη την διάρκεια του χρόνου επικοινωνείτε στο: akridaki@gmail.com

http://yiannismakridakis.gr/?p=4331

Ο θείος Έρωτας μαστορεύει το φεγγάρι. Του Γιώργου Κτενά

07:47, 19 Μαρ 2014 | Κρυσταλία Πατούλη tvxs.gr/node/150679
[...]  Ένας εξελιγμένος Παράδεισος σε μία ιδιόμορφη ουτοπία. Η αποθέωση της υλικής αιχμαλωσίας, με προπαρασκευασμένες ανάγκες που ηδόνιζαν καλοκουρδισμένους καταναλωτές.” Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Κτενάς, αφηγείται στην Κρυσταλία Πατούλη την δημιουργική εμπειρία της συγγραφής -από την ιδέα μέχρι το τυπογραφείο- του μυθιστορήματος “Ο θείος Έρωτας μαστορεύει το φεγγάρι” που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ισηγορία.
“Το πρόσωπό του ήταν ανέκφραστο, κενό, χωρίς ίχνος συναισθήματος. Θαρρείς πως ήταν ένας ρομποτικός άνθρωπος. Γυάλινα μάτια, βουβά. Μόνο μία σακούλα από ψώνια λίγο έλειψε να φύγει από τα χέρια του και, ξαφνικά, σείστηκε. Από την τσέπη του έπεφταν χρήματα. Σε κάθε βήμα έφευγε και ένα χαρτονόμισμα.
Σταμάτησε σε ένα μαγαζί. Με μία μηχανική κίνηση φορτώθηκε κι άλλα πράγματα και συνέχισε τον δρόμο του. Μία εικόνα φρικτή. Άνθρωποι χωρίς ψυχή, δοσμένοι ολοκληρωτικά στην καταναλωτική τους μανία. Μία νευρωτική εκτόνωση, που σχετιζόταν με ανάγκες που δεν ήταν ποτέ ουσιαστικές για τη ζωή. Την αληθινή ζωή.
Πολυτελή αυτοκίνητα πήγαιναν και ερχόντουσαν, χρήματα έπεφταν από παντού στον δρόμο, οι αποχαυνωμένοι περαστικοί τα πατούσαν και μονότονα ξόδευαν. Και τα φώτα όλο πλήθαιναν. Λες και κάθε φορά που αγόραζαν κάτι καινούργιο, γινόντουσαν πιο έντονα.
Ένας εξελιγμένος Παράδεισος σε μία ιδιόμορφη ουτοπία. Η αποθέωση της υλικής αιχμαλωσίας, με προπαρασκευασμένες ανάγκες που ηδόνιζαν καλοκουρδισμένους καταναλωτές.”
Όταν προσθέτω την τελευταία τελεία σε ένα κείμενο, πάντοτε έχω την ίδια αμφιβολία. Στροβιλίζεται στο μυαλό μου, σε ρυθμό βαλς, το ίδιο ερώτημα: Άραγε ενδιαφέρει κάποιον άλλον, εκτός από εμένα, αυτό που έγραψα; Γιατί ο λόγος που κλείνομαι σε ένα δωμάτιο και αρχίζω να πυροβολώ το πληκτρολόγιο (όπως θα χαρακτήριζε τη διαδικασία ο Μπουκόφσκι), είναι μία μύχια ανάγκη οικουμενικότητας, επικοινωνίας. Δεν γράφω για να τα διαβάζω μόνος μου, θα ήταν εγωιστικό.
Το βιβλίο “Ο θείος Έρωτας μαστορεύει το φεγγάρι” δημιουργήθηκε στη λογική ενός concept-book, κάπως σαν να προβάλλονται διαδοχικά τέσσερα φιλμ μικρού μήκους, σε ένα αντίστοιχο κινηματογραφικό φεστιβάλ. Φιλμ που μοιάζουν ανεξάρτητα μεταξύ τους και την ίδια στιγμή αλληλοσυμπληρώνονται.
Αν έλειπε μία ιστορία ή στη θέση της υπήρχε κάποια άλλη, από εκείνες που βρίσκονται στο συρτάρι, ο θείος Έρωτας δεν θα μαστόρευε με τον ίδιο τρόπο το φεγγάρι. Και σίγουρα δεν θα πρόσφερε την ίδια παρέα.
Γιατί αυτός είναι ο τελικός στόχος του βιβλίου: να γίνει μία καλή συντροφιά για όσους τύχει να το διαβάσουν. Υπάρχει όμως και μια παράλληλη ευχή: ότι μπορεί να δημιουργήσει μία μικρή ελπίδα πως κάτι μπορεί να αλλάξει στη ζωή μας, αρκεί όλοι να το πιστέψουμε και να προσανατολιστούμε σε αυτή την κατεύθυνση.-
* Την Κυριακή, 23 Μαρτίου, στις 20.00 στο cafe bar “Μύλος” (Ζωοδόχου Πηγής και Ναυαρίνου 15, Εξάρχεια), θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου “Ο θείος Έρωτας μαστορεύει το φεγγάρι” των εκδόσεων Ισηγορία. Θα μιλήσουν ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Περικλής Κοροβέσης, ο χαΐνης Δημήτρης Αποστολάκης και ο Γιώργος Κτενάς.

Share this:

17.3.14

Συμμετοχή στην έρευνα: «Αφηγήσεις ζωής στην κρίση»



Συμμετοχή στην έρευνα: «Αφηγήσεις ζωής στην κρίση»

Αφηγήσεις ζωής στην κρίση
Αφηγήσεις ζωής στην κρίση
Στα πλαίσια της ομάδας του σεμιναρίου «Αφήγηση Ζωής», ξεκίνησαν να συλλέγονται κείμενα παλιών και νέων συμμετεχόντων, αλλά και από όλους όσοι (ανεξαρτήτως ηλικίας) επιθυμούν και εκείνοι να συμμετέχουν σε μία έρευνα με βάση τα βιώματα της κρίσης, όπου απλοί άνθρωποι καταθέτουν προσωπικές εμπειρίες, ερωτήματα, σκέψεις, απώλειες, προβλήματα, αλλαγές, και ό,τι άλλο μπορεί να έζησαν και να ζουν, από τη στιγμή που ανακοινώθηκε η εισαγωγή της χώρας στο ΔΝΤ μέχρι σήμερα.
Ο στόχος είναι να συλλεχθεί ένας αριθμός όσο γίνεται μεγαλύτερος από βιωματικά κείμενα, ως αυθεντικά προσωπικά αποτυπώματα στα χρόνια της κρίσης, τα οποία μπορούν παράλληλα να δημοσιεύονται σε ειδική ενότητα στο www.afigisizois.wordpress.com (για όσους επιθυμούν με το ονοματεπώνυμό τους ή μόνο με τα αρχικά του ονόματός τους εφόσον επιθυμούν την ανωνυμία) αλλά και να προωθούνται επίσης προς δημοσίευση σε ΜΜΕ.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να στείλουν στο ιμέιλ: cpatouli@yahoo.gr, το κείμενό τους με τίτλο «Αφήγηση ζωής στην κρίση», με σεβασμό του απορρήτου – όπως αναφέρθηκε ήδη- για όσους δεν θέλουν να κοινοποιούνται τα στοιχεία τους.
Όροι συμμετοχής στις «Αφηγήσεις ζωής στην κρίση»:
Για την εγκυρότητα της έρευνας, χρειάζεται να στέλνονται υποχρεωτικά, μαζί με τα κείμενα (ανεξαρτήτου αριθμού λέξεων), και τα εξής στοιχεία (δημοσιεύσιμα ή μη):
  1. ηλικία (δημοσιεύσιμο)
  2. επίπεδο σπουδών (δημοσιεύσιμο)
  3. επαγγελματική κατάσταση (δημοσιεύσιμο)
  4. οικογενειακή κατάσταση (δημοσιεύσιμο)
  5. ονοματεπώνυμο (δημοσιεύσιμο μόνο την έγκριση του αποστολέα ή μη δημοσιεύσιμο για όποιον επιθυμεί την ανωνυμία του)
  6. τόπος διαμονής – πόλη και νομός (δημοσιεύσιμο)
  7. ιμέιλ (μη δημοσιεύσιμο)
  8. και τηλέφωνο (μη δημοσιεύσιμο)
Τέλος, ο κάθε συμμετέχων – αποστολέας, χρειάζεται επίσης να δηλώνει υποχρεωτικά, εάν θέλει να δημοσιευτεί το ονοματεπώνυμό του ή μόνο τα αρχικά του.
Υγ.: Επιπλέον, υπενθυμίζεται, ότι ξεκινήσαμε να συλλέγουμε κείμενα με γενικές «Αφηγήσεις Ζωής» από τη γέννησή δηλαδή του γράφοντα μέχρι και σήμερα, ως πλήρη εργασία για την ολοκλήρωση του σεμιναρίου με τους παλιούς, νέους αλλά και μελλοντικούς συμμετέχοντες σε αυτό το σεμινάριο. Το κείμενο για την κρίση, σε αυτή την περίπτωση, στέλνεται σε διαφορετική ενότητα, με ξεχωριστό τίτλο: «Αφήγηση ζωής στην κρίση», και με τα παραπάνω απαραίτητα στοιχεία επίσης αναγραφόμενα. Περισσότερα: afigisizois.wordpress.com/about
***
Διαβάστε επίσης: Η Έρευνα για την Κρίση. Της Κρυσταλίας Πατούλη

Περί ανάγνωσης και βιβλίων. Tου Arthur Schopenhauer

19:02, 16 Μαρ 2014 | Κρυσταλία Πατούλη tvxs.gr/node/150517

Η αμάθεια υποβιβάζει τον άνθρωπο μόνο όταν συνοδεύεται από υλικά πλούτη. Η ένδεια και η ανέχεια καθυποτάσσουν τους φτωχούς. Η εργασία υποκαθιστά στη ζωή τους τη μάθηση και απασχολεί τη σκέψη τους. Αντίθετα, όσοι πλούσιοι είναι αμαθείς, ζουν μόνο για τις απολαύσεις και δεν διαφέρουν από τα μοσχάρια. Ακόμη πιο αξιόμεμπτο είναι ότι δεν χρησιμοποιούν τα πλούτη και τον ελεύθερο χρόνο τους για να τους προσδώσουν ύψιστη αξία […]
Όποιος ρίχνεται με τα μούτρα στο διάβασμα και διαβάζει σχεδόν ολόκληρη την ημέρα αλλά περνά τον ενδιάμεσο χρόνο του χωρίς διόλου να στοχάζεται, χάνει με τον καιρό την ικανότητα να σκέφτεται μόνος του - όπως κάποιος που, κυκλοφορώντας μονίμως καβάλα στο άλογο, ξεχνά στο τέλος πως να βαδίζει. Τέτοια είναι, όμως, η περίπτωση ουκ ολίγων λογίων: από το πολύ διάβασμα έχουν αποβλακωθεί. [...] Όπως η πολυφαγία καταστρέφει το στομάχι και βλάπτει ολόκληρο το σώμα μας, έτσι και το πνεύμα φράζει ασφυκτικά από την υπερβολική πρόσληψη πνευματικής τροφής. [...]
Στη λογοτεχνία, τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά απ’ ότι στη ζωή. Όπου και να στρέψουμε το βλέμμα, ερχόμαστε ευθύς αντιμέτωποι με τον αδιόρθωτο όχλο της ανθρωπότητας, που ξεχύνεται λεφούσι στους δρόμους, συρρέοντας από παντού κι λερώνοντας τα πάντα, σαν τις μύγες το καλοκαίρι. Εξού και το αναρίθμητο πλήθος κακών βιβλίων, τούτο το θρασεμένο ζιζάνιο της λογοτεχνίας, που απομυζά το σιτάρι από τις θρεπτικές ουσίες και το πνίγει. Τέτοιου είδους βιβλίου ληστεύουν από το αναγνωστικό κοινό τον χρόνο, το χρήμα και την προσοχή - όλα όσα ανήκουν δικαιωματικά στα καλά βιβλία και στους ευγενείς σκοπούς τους, μιας και τα κακά βιβλία έχουν γραφτεί με μοναδική πρόθεση να αποκομίσουν κέρδη ή να αποκτήσουν δόξα. Επομένως, δεν είναι μόνο άχρηστα αλλά και σαφώς βλαβερά. Τα εννέα δέκατα της σύγχρονης λογοτεχνίας μας δεν έχουν άλλο σκοπό παρά να αποσπάσουν επιτήδεια μερικά σελίνια από τις τσέπες του βιβλιόφιλου κοινού. Συγγραφείς, εκδότες και βιβλιοκριτικοί έχουν συνωμοτήσει για την επίτευξη αυτού του στόχου.
[...] Όσον αφορά τα αναγνώσματά μας, πρωταρχική σημασία έχει η τέχνη της αποχής από την ανάγνωση. Η άσκηση αυτής της τέχνης προϋποθέτει από εμάς να μην αγγίζουμε οποιοδήποτε βιβλίο απασχολεί κάθε φορά το ευρύ κοινό, μόνο και μόνο επειδή τη συγκεκριμένη εποχή τυχαίνει να κάνει πάταγο ή να επανεκδίδεται ξανά και ξανά κατά το πρώτο και τελευταίο έτος της ύπαρξής του."
[…] Θα ήταν ευχής έργον αν μια μέρα βρισκόταν κάποιος να γράψει την τραγική ιστορία της λογοτεχνίας, όπου θα αποκαλύπτει πώς τα διάφορα έθνη, που δεν χορταίνουν να υπερηφανεύονται για τους μεγάλους συγγραφείς και καλλιτέχνες που έχουν να επιδείξουν, αντιμετώπισαν τους ίδιους κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Ένα τέτοιο πόνημα θα έφερνε στο φως εκείνη την αδιάκοπη μάχη που δίνουν τα καλά και γνήσια έργα, σε όλες τις εποχές και σε όλες τις χώρες, στην προσπάθεια να επικρατήσουν απέναντι στην κυριαρχία του εκάστοτε ευτελούς και διεστραμμένου εγχειρήματος΄

Θα περιέγραφε το μαρτύριο σχεδόν όλων των γνήσιων φωστήρων της ανθρωπότητας, σχεδόν όλων των μεγάλων δασκάλων κάθε κλάδου και κάθε τέχνης΄ θα μας αποκάλυπτε ότι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έζησαν βασανισμένοι μες στη φτώχεια και στην εξαθλίωση, χωρίς αναγνώριση, χωρίς μερίδιο, χωρίς μαθητές, ενώ οι κάθε λογής ανάξιοι εκπρόσωποι του κλάδου τους απολάμβαναν όλη τη δόξα, την τιμή και τα πλούτη΄ θα μας έδινε να καταλάβουμε ότι είχαν την τύχη του Ησαύ, ο οποίος είχε πάει να κυνηγήσει για τον πατέρα του, ενώ ο Ιακώβ, έχοντας μείνει στο σπίτι, μεταμφιέστηκε και, παριστάνοντας τον αδερφό του, απέσπασε τεχνηέντως την ευλογία του πατέρα.

Και τέλος, θα καταδείκνυε ότι, παρ΄όλες αυτές τις αντιξοότητες, έμειναν όρθιοι χάρη στην αγάπη τους για τον σκοπό που υπηρετούσαν, ώσπου ο σκληρός αγώνας ενός από τους μέγιστους παιδαγωγούς του ανθρώπινου γένους να στεφθεί επιτέλους από επιτυχία, να του γνέψουν οι δάφνες της αθανασίας και να σημάνει η ώρα να ειπωθεί και για τον ίδιο ότι:

Η βαριά πανοπλία γίνεται φτερωτός μανδύας
Σύντομος ο πόνος και αιώνια η χαρά. (1)

(1) Friedrich Schiller, Die Jungfrau von Orleans [Η παρθένος της Ορλεάνης], Πράξη Ε΄, Σκηνή 14. (Σ.τ.μ.)
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Arthur Schopenhauer, Περί ανάγνωσης και βιβλίων. Η τέχνη της αποχής από την ανάγνωση. Μετάφραση: Γιάννης Καλιφατίδης, Εκδ. Άγρα

Ο γερμανός φιλόσοφος Άρθουρ Σοπενάουερ γεννήθηκε το Φεβρουάριο του 1788 στο Ντάντσιχ και πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1860 στην Φραγκφούρτη του Μάιν. Γιος του Χάινριχ Φλόρις Σοπενάουερ, ενός από τους κυριότερους εμπόρους της περιοχής, και της Γιοχάνα, γνωστής μυθιστοριογράφου.
Η οικογένειά του ήταν εναντίον κάθε είδους εθνικισμού και γι' αυτό ο πατέρας του επέλεξε για τον γιο του το όνομα Άρθουρ, που συναντάται τόσο στη Γερμανία όσο και στην Αγγλία και τη Γαλλία. Όταν το Ντάντσιχ κατελήφθη το 1973 από την Πρωσία, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Αμβούργο. Εκεί ο Άρθουρ σπούδασε σε ιδιωτική εμπορική σχολή προκειμένου να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του.
Η οικογένειά του συνήθιζε να ταξιδεύει πολύ συχνά, έτσι σε νεαρή ηλικία είχε ήδη επισκεφθεί πάρα πολλά μέρη της Ευρώπης, συνήθεια που κράτησε και στην ενήλικη ζωή του. Όταν, όμως, το 1805 ο Χάινριχ Σοπενάουερ πέθανε πέφτοντας σ' ένα κανάλι, χωρίς να γίνει ποτέ γνωστό αν επρόκειτο για ατύχημα ή αυτοκτονία, η μητέρα του πήρε τον Άρθουρ και την μικρότερη αδερφή του κι εγκαταστάθηκαν στη Βαϊμάρη, όπου και συνδέθηκαν κοινωνικά με τον κύκλο του Γκαίτε και του Βήλαντ.
Ο Γκαίτε μάλιστα παρακολουθούσε την εξέλιξη του Άρθουρ, ο οποίος συνέχισε τις σπουδές του ξεκινώντας με κλασική φιλολογία, περνώντας στην ιατρική και συνεχίζοντας με φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια του Γκαίτινγκεν (Gottingen) και του Βερολίνου. Εκεί είχε δασκάλους τους Καντιανούς καθηγητές Σούλτσε και Φίχτε (ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον Σοπενάουερ ως υποχονδριακό), τη φιλοσοφία των οποίων στη συνέχεια περιφρόνησε επιδεικτικά.
Στη Βαϊμάρη γνώρισε και τον ανατολιστή Φρήντριχ Μάγερ, ο οποίος τον μύησε στην αρχαία ινδική φιλοσοφία, που έμελλε να επηρεάσει βαθιά τη φιλοσοφική του θεωρία. Το 1811 εγκατέλειψε τη Βαϊμάρη και μετέβη στη Δρέσδη, ύστερα από έντονο διαπληκτισμό με τη μητέρα του (λέγεται ότι η ίδια δεν αποδέχτηκε ποτέ την ιδιοφυΐα του γιου της), με την οποία και δεν ξανασυναντήθηκε ποτέ.
Στη Δρέσδη έγραψε και το βασικό έργο του "Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση", που εκδόθηκε το 1819 στη Λειψία αλλά, αντίθετα από τις προσδοκίες του ίδιου, το βιβλίο δεν αναγνωρίστηκε ούτε από τους κριτικούς ούτε από το κοινό. Αμέσως μετά την έκδοση του βιβλίου του, επέστρεψε στο Βερολίνο και διορίστηκε καθηγητής. Εκεί ξεκίνησε η αντιπαράθεσή του με τον Χέγκελ, ο οποίος δίδασκε εκείνον τον καιρό στο ίδιο πανεπιστήμιο.
Ο Σοπενάουερ παρέμεινε 24 εξάμηνα στο πανεπιστήμιο αλλά παρέδωσε μόνο το πρώτο μάθημα, καθώς φρόντισε η ώρα του μαθήματός του να συμπίπτει με την ώρα του Χέγκελ, που τότε κυριαρχούσε στους φιλοσοφικούς κύκλους. Το 1823 μετέβη στο Μόναχο, όπου και παρέμεινε περίπου ένα χρόνο, άρρωστος και απομονωμένος. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Βερολίνο, όπου ξεκίνησε η περιπέτειά του με τα δικαστήρια. Μία μοδίστρα υπέβαλε μήνυση εναντίον του, όταν εκείνος ενοχλημένος από τη φλυαρία της την έσπρωξε έξω από το δωμάτιο με αποτέλεσμα να πέσει από τη σκάλα.
Ο Σοπενάουερ μισούσε όσο τίποτα άλλο τον θόρυβο και είχε γράψει ένα δοκίμιο πάνω σ' αυτό, όπου αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ως ενδέκατη εντολή θα έπρεπε να είναι το "Ου διακόψεις" και ειδικά αν διακόψεις κάνοντας θόρυβο, που είναι η πιο αναίσχυντη ενόχληση, αφού δεν σε διακόπτει απλώς αλλά σου καταστρέφει τις σκέψεις. Η απόφαση ήταν υπέρ της μοδίστρας και ο Σοπενάουερ υποχρεώθηκε να καταβάλλει κάθε μήνα ένα αρκετά υψηλό ποσό μέχρι το θάνατό της, το 1841. Πάνω στο πιστοποιητικό του θανάτου της έγραψε "Obit anus, abit onus" (πέθανε η γριά, έφυγε το βάρος).
Η δίκη αυτή ενέτεινε την απαισιοδοξία και μισανθρωπία του και έτσι το 1831 προτίμησε να αποτραβηχτεί στην Φραγκφούρτη του Μάιν, όπου παραιτημένος πλέον από την ιδέα της ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας, έζησε τα υπόλοιπα 28 χρόνια της ζωής του μακριά από ανθρώπους, με μόνη παρέα τον σκύλο του, Άτμα, και την υπηρέτριά του. Εκεί αφοσιώθηκε στη μελέτη και στη συγγραφή, ενώ απολάμβανε την αρκετά πολυτελή ζωή του με φαγητό (τακτά χρονικά γεύματα παρά τις αντιρρήσεις του γιατρού), κρασί, μουσική, θέατρο και ανάγνωση κυρίως γαλλικής, αγγλικής και ιταλικής λογοτεχνίας. Ωστόσο, δεν ήταν ευτυχισμένος.
Η ανεκπλήρωτη λαχτάρα του για αναγνώριση της φιλοσοφικής και συγγραφικής του αξίας δεν τον άφηνε να ηρεμήσει. Επιδίωκε την αναγνώριση αλλά ταυτόχρονα περιφρονούσε και σάρκαζε τη δόξα και τις τιμές. Η απογοήτευση και ο κυνισμός του διοχετεύονται στην πραγματεία του Για την πανεπιστημιακή φιλοσοφία, με την οποία εξεγείρεται κατά των ακαδημαϊκών καθηγητών αλλά κυρίως κατά της εγελιανής φιλοσοφίας αλλά και του ίδιου του Χέγκελ.
Η απαισιοδοξία του είναι βέβαια έκδηλη και στα υπόλοιπα έργα του "Περί της βουλήσεως στη φύση", "Αφορισμοί πρακτικής σοφίας" κ.α., που συμπεριελήφθησαν αργότερα σε μία συλλογή δοκιμίων με τίτλο "Πάρεργα και Παραλειπόμενα". Η έκδοση αυτή ήταν και η αρχή της μετέπειτα παγκόσμιας αναγνώρισής του. Λίγα χρόνια πριν από το θάνατό του είδε να δημοσιεύονται άρθρα για τα έργα του και τη φιλοσοφία του σε εφημερίδες και σε περιοδικά του εξωτερικού.
Το 1856 τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης παρουσίασης και κριτικής ιδεών από το Πανεπιστήμιο της Λειψίας, ενώ τον επόμενο χρόνο οι θεωρίες του έγιναν αντικείμενο μελέτης σε αρκετά πανεπιστήμια. Σήμερα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους φιλόσοφους του 19ου αιώνα και ο πρώτος μέγας θεωρητικός της απαισιόδοξης στάσης απέναντι στη ζωή.
Πρώτος εκείνος μίλησε για την οδύνη της ύπαρξης και προσπάθησε να καταδείξει την απουσία νοήματος στη ζωή και την απαξία της, διακρίνοντας όμως κάποια διέξοδο. Μόνη λύτρωση από τον πόνο και την ανούσια ζωή ήταν η τέχνη, η συμπόνια, ο διαλογισμός και ο ασκητισμός, παρόλο που ο ίδιος δεν θέλησε ή δεν κατάφερε ποτέ να κυριαρχήσει πάνω στις ορμές του.

Σχετικά Άρθρα

08/04/2012

19/06/2012

7.3.14

Ανεξίτηλη Ματιά του Χρήστου Χατζόπουλου


Άνθρωποι παντού
Ξερνάνε τους καημούς τους
Στη λύρα ή στο λαούτο
Σ’ ένα χλωμιασμένο ντέφι

Τούτη την ώρα
Που εσύ τρυγούσες τις χορδές
Της αμνησίας
Κι’ έφευγες λεύτερος θαρρώ
Μέσα στην έμπνευσή σου
Εγώ σκόνταψα στων Εξαρχείων το τραγούδι
Και σε παρατηρούσα

Δεν ήμουν αυτός
Στην ψάθινη καρέκλα
Μήτε η φωνή ήμουν
Που σπάει σε λυγμούς νοσταλγικούς
Ήμουν στα γράδα του κρασιού
Η πιο σκληρή η νότα
Ήμουν σε κείνη τη γωνιά
Η ηχώ του κορεσμού σου

Σαν κάτι νέο πάει να βγεί
Μέσα από τα συντρίμμια
Μια ανεξίτηλη ματιά
Στο πονεμένο βλέμμα

Ν’ ακούσει το τραγούδι
Που παρήγγειλα για σένα
Ψυχή μου αλαφιασμένη


Σεμινάριο Αφήγηση Ζωής

H ζωή δεν είναι αυτή πoυ έζησε κανείς αλλά αυτή πoυ θυμάται και όπως τη θυμάται για να την αφηγηθεί. Gabriel García Márquez

Γράφω για να μην ξαναγράψω ποτέ.

Γράφω γιατί είμαι πολλά πρόσωπα.

Γράφω, για να μην ξαναϋπάρξουν αυτά τα πρόσωπα που είμαι,

αλλά ένα και μοναδικό πρόσωπο,

που δεν γράφει

Ελεονώρα Σταθοπούλου, Καλο αίμα κακό αίμα, εκδ. Eστία

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου