Τον ιστότοπο διαχειρίζονται οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου Αφήγηση Ζωής

6.6.13

Περικλής Κοροβέσης: Κάνουν αυτό που έκαναν οι ναζί…

07:13, 06 Ιουν 2013 | tvxsteam tvxs.gr/node/130807
[...] σε τελική ανάλυση είναι ένας μύθος ότι είναι δημοκρατία. Απλά, στήνουνε μια τεράστια θεατρική παράσταση στη βουλή με 300 ηθοποιούς και παίζουνε ρόλους για να περνάει η ώρα. Όμως, όλα τα υπόλοιπα… περνάνε [...] Αλλά ακόμα και αυτό το θέατρο, ήδη, τους εμποδίζει. Οι νόμοι περνάνε εκτός κοινοβουλίου. Με τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Ε, δηλαδή, κάνουν όπως αυτό που έκαναν οι ναζί, και όπως αυτό που έκανε η χούντα: Αποφασίζομεν και διατάζομεν [...] Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Περικλής Κοροβέσης, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη για το tvxs.gr με αφορμή το νέο βιβλίο του Παράπλευρες καθημερινές απώλειες.
Π.Κ.: Καταρχήν αυτό το βιβλίο, δεν ξεκίνησε σαν βιβλίο. Από την μια πλευρά, ήταν κάποιες σκέψεις σε στιγμές που η μνήμη ερχόταν από παλιά, και έβγαιναν κειμενάκια που έγραφα από δω και από κει, σε χαρτοπετσέτες, σε λογαριασμούς, σε ότι έβρισκα μπροστά μου. Και τα έγραφα, όπως είναι μια φιλική κουβέντα σ’ ένα μπαρ, σα να μιλούσα με κάποιον και λέγαμε τα εσώψυχά μας. 
Από την άλλη, ήταν σημειώσεις που κράταγα από εντυπωσιακά θέματα. Για παράδειγμα, ότι η Deutsche Bank χρηματοδοτούσε το Άουσβιτς, ή ότι ο Hugo Boss έντυσε τον χιτλερικό στρατό. Τα οποία, τα μάζευα σαν επιπλέον υλικό για να τα αξιοποιήσω σε άρθρα, τα οποία η επικαιρότητα δεν μου επέτρεψε να τα χρησιμοποιήσω.
Οπότε, αυτό το υλικό μαζεύτηκε, αλλά δεν είχα σκοπό να το εκδώσω, από την άποψη ότι ούτε δομή είχε, ούτε εννιαίο ήταν, ούτε τίποτα.
Μέχρι που από ένα τυχαίο συμβάν στο Φλοράλ, σε μια εκδήλωση για τη Μπαρτσελόνα, μου δόθηκε ευκαιρία να διαπιστώσω, ότι μία πολύ νέα κοπέλα εκτός του ότι είχε διαβάσει σχεδόν όλα τα βιβλία μου, ήξερε κι ένα ποίημά μου αν και δεν έχω εκδώσει ποτέ ποιητική συλλογή. Και ξεκίνησε ένας διάλογος.
Οπότε, σκέφτηκα, πως αν ανάλογα κείμενα, έχουν ένα ενδιαφέρον ειδικά για τόσο νέους ανθρώπους, γιατί δεν τα μαζεύω να κάνω μία παράθεση γεγονότων και αισθημάτων τα οποία μπορεί να είναι χρήσιμα στους νέους;
Βάλθηκα, λοιπόν, να τα μαζέψω, τα ξαναέγραψα πολλές φορές μέχρι την τελειωτική τους μορφή, και τα χώρισα σε ενότητες. Είναι δύσκολο να τα χαρακτηρίσεις. Είναι πεζά, είναι πεζοτράγουδα, είναι ποιήματα; Αλλά τι σημασία έχει; Σημασία έχει να διαβάζονται.
Όπου υπήρχαν ιστορικά στοιχεία, προσπάθησα να τους δώσω μία μορφή αλά Καβάφη. Όχι στο στυλ του Καβάφη, αλλά όπως ο Καβάφης έπαιρνε διάφορα ιστορικά γεγονότα και έκανε ένα αφήγημα, κατά παρόμοιο τρόπο, έκανα αυτά τα κείμενα μικρά αφηγήματα.

Κρ.Π.: Οι ενότητες του βιβλίου, περικλείουν τα βασικότερα θέματα που σας έχουν απασχολήσει σε όλη την πορεία σας μέχρι σήμερα;
Π.Κ.: Πιστεύω ότι η κοινωνία και οι άνθρωποι είναι κάτι ενιαίο. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις την οικονομία, την κοινωνία, τον πολιτισμό, την αρχιτεκτονική. Όλα αυτά αποτελούν ένα σύνολο μιας ανθρώπινης δραστηριότητας που είναι ενιαία. Δηλαδή, μπορεί, ένα οικονομικό κείμενο να είναι και ένα βαθύτατα ποιητικό κείμενο. Όπως, πάλι, ένα ποιητικό κείμενο, να μην είναι καθόλου ποιητικό.
Όλα είναι ενιαία, και όλα είναι μέρος της ζωής. Επομένως για μένα είναι εξίσου σημαντικός ο έρωτας, όπως είναι και ο πόλεμος. Άσχετα αν το ένα είναι καταστροφικό και το άλλο δημιουργικό. Όλα είναι μέσα στη ζωή ισοδύναμα. Γιατί σ’ αυτή τη ζωή που ζούμε, αν το φέρει η τύχη θα πολεμήσουμε, αν το φέρει η τύχη θα ερωτευτούμε. Ο πολεμιστής με τον ερωτευμένο, είναι  σε διαφορετικές στιγμές της ζωής τους, αλλά ο άνθρωπος είναι ίδιος.
Έχοντας, λοιπόν, αυτή την εντύπωση, ότι ο άνθρωπος είναι ενιαίος και η κοινωνία είναι ενιαία, τα ανακάτωσα όλα μαζί, γιατί πιστεύω ότι όλα μαζί είναι εκφράσεις της ζωής.
Κρ.Π.: Το κάθε κείμενο, το οποίο είναι σαν μικρογραφία – απόσταγμα, της ανάλυσης ενός θέματος, καταλήγει σε έναν στοχασμό που θα μπορούσε να ξεκινήσει μία συνομιλία. Δηλαδή, το κάθε κομμάτι, είναι σαν να θέτει έναν βάσιμο προβληματισμό, για την αφετηρία μίας συζήτησης...
Π.Κ.: Το πιάνεις ακριβώς, πολύ σωστά, γιατί από τη γέννησή του αυτό το βιβλίο, είναι προϊόν συζήτησης. Με την κοπέλα που συνάντησα στο Φλοράλ, δημιουργήθηκε ένα είδος συζήτησης, που της απάντησα.
Οπότε με τη σειρά του, αυτό μεταφέρεται σε ένα ευρύτερο ακροατήριο, που αντί να δίνουμε απαντήσεις, βάζουμε ερωτήματα ή σκέψεις, για να μπορέσουμε να ανοίξουμε μία συζήτηση, ώστε να ξεφύγουμε από την καθημερινή ασημαντότητα.
Κρ.Π.: Γράφετε στο βιβλίο, ότι «Συνομιλητές υπάρχουν. Αρκεί να μπορείς να μιλήσεις». Να μιλήσεις, και να ακούσεις, κι όχι μόνον τους άλλους αλλά και τον εαυτό σου;
Π.Κ.: Οπωσδήποτε. Το πιο δύσκολο είναι να μπορέσεις να ακούσεις τον εαυτό σου. Και είναι το πιο επώδυνο. Γιατί, συνήθως, θέλουμε να έχουμε την προσωπικότητα που φανταζόμαστε ότι έχουμε, και που είναι αντίγραφο κάποιου κοινωνικού μοντέλου, και όχι την προσωπικότητα που είμαστε.
Και συχνά, είναι η κοινωνία που σου δίνει το ρόλο σου. Όπως, λόγου χάριν, οι «μαύροι» δεν ξέραν ότι είναι «μαύροι» πριν τους αναγκάσουν να πάνε δούλοι στην Αμερική. Όπως υποθέτω, ότι και ο πρώτος ομοφυλόφιλος στην ιστορία της ανθρωπότητας, δεν ήξερε ότι είναι ομοφυλόφιλος. Ήξερε ότι αγαπά έναν άνθρωπο του ίδιου φύλου. Η κοινωνία του έδωσε την ταυτότητα αυτή.
Κρ.Π.: Από τις ενότητες που υπάρχουν στο βιβλίο, όπως: Νοσταλγία, Έρωτας, Μοναξιά, Γυναίκες, Ξεχασμένοι, Άνθρωποι, Στιγμές Εξουσίας, κλπ., ποιά πιστεύετε ότι σήμερα έχει μεγαλύτερο νόημα, για ποιά ίσως αγωνιά περισσότερο ο σημερινός άνθρωπος;
Π.Κ.: Το πιο σημαντικό για μένα, είναι ότι σήμερα ο άνθρωπος έχει χάσει τον εαυτό του και έχει κάνει έναν τηλεοπτικό εαυτό, που διαμορφώνεται όπως ο Θεός που έφτιαξε τον κόσμο από λάσπη, έτσι και η σκέψη του ανθρώπου σήμερα, χτίζεται με τηλεοπτικό υλικό.
Στο σημείο, που δεν πάψουμε να βλέπουμε τηλεόραση και να αρχίσουμε να μιλάμε πάλι μεταξύ μας, όπως ήταν παλιά, στα καφενεία, στα χωριά, στις συναθροίσεις, στα ταξίδια, στα λεωφορεία… Τώρα στα λεωφορεία δεν μιλάει κανένας. Θυμάμαι όταν κατέβαινα, φαντάρος, από την Αλεξανδρούπολη με λεωφορείο, μιλούσα συνέχεια με τον διπλανό. Δηλαδή, ο λόγος ήταν κοινός. Τώρα μας έχουν πάρει και το λόγο!
Κι όπως η τηλεόραση είναι ένα μονομερές ράντισμα με διακοπές, έτσι δεν μπορεί ο άνθρωπος να έχει έναν συνεχή λόγο. Γι’ αυτό και σε διακόπτουνε, και αρχίζουν να μιλάνε για να μιλάνε, κι όχι να ακούσουν ή να συνομιλήσουν. Δηλαδή, έχουμε στην ουσία μίμηση ομιλίας κι όχι πραγματική ομιλία.
Κρ.Π.: Και υποτίθεται ότι όταν μιλάς με κάποιον θέλεις να μοιραστείς κάποιες σκέψεις σου και κάποια συναισθήματα. Να κοινωνήσεις, που λέμε…
Π.Κ.: Να κοινωνήσεις, ακριβώς. Και στο σημείο που ο άλλος σε ακούει και αναπτύσσεται η σκέψη του, ταυτόχρονα αναπτύσσεις και εσύ την δικιά σου τη σκέψη. Δεν είναι τυχαίο, ότι τα κείμενα των αρχαίων ήταν διάλογοι!
Κρ.Π.: Και το μόνο που μπορούν να μοιραστούν οι άνθρωποι ισότιμα είναι τα συναισθήματά τους, τα οποία δεν εκφράζονται μόνο λεκτικά αλλά και έξωλεκτικά. Δεν μπορείς όμως να μοιραστείς κάτι με την τηλεόραση, ούτε ακόμα και μέσω των σόσιαλ μίντια, διότι γίνεται μονομερώς ή εν μέρει.
Π.Κ.: Γιατί ο άνθρωπος με τον άνθρωπο είναι ανεπανάληπτη σχέση. Τίποτα δεν μπορεί να την αντικαταστήσει.
Και η επικοινωνία μπορεί να γίνει και με τη σιωπή, και με τον χορό, και με τη μουσική. Δεν είναι τυχαίο, ότι οι σύγχρονες καφετέριες έχουν τόσο δυνατά τη μουσική που καταργούν την συνομιλία.
Υπάρχουν πολλά υποκατάστατα της ανθρώπινης ανάγκης και ευχαρίστησης, όπως είναι και η πρέζα. Η  κάθε πρέζα λειτουργεί ως παρέα, αλλά στην ουσία είναι πλήρης απομόνωση.
Διάβαζα ένα σύνθημα, που έλεγε: Έξω το κράτος από τις φλέβες μας. Το έγραψαν για την πρέζα, αλλά αν το πάρουμε μεταφορικά, το κράτος δημιουργεί κάθε είδος υποκατάστατου της ανθρώπινης ευδαιμονίας, που στην ουσία είναι μια πορεία προς την καταστροφή και την αυτοκτονία.
Κρ.Π.: Εξάρτηση είναι και ένας τρόπος συμπεριφοράς, όπως είναι και η βία που επαναλαμβάνεται από γενιά σε γενιά.
Π.Κ.: Ότι σε κάνει θεατή, είναι εξάρτηση, και ότι σε κάνει μιμητή, επίσης. Όταν επαναλαμβάνεις συμπεριφορές άλλων.
Κρ.Π.: Κάτι που μας έχει βοηθήσει να επιβιώσουμε στο παρελθόν, μπορεί να μη μας βοηθά να ζούμε στο παρόν. Αλλά επειδή το έχουμε συνηθίσει, σαν πρέζα, δεν μπορούμε να το αλλάξουμε;
Π.Κ.: Ακριβώς. Γιατί, όσο κι αν είναι δημιουργικό κάποια στιγμή, δεν είναι ζωή. Ποτέ κανένα ποίημα, όσο ερωτικό κι να ήταν, δεν αντικατέστησε τον πραγματικό έρωτα. Γράφω κάπου π.χ., για τους αιχμάλωτους του χαρτιού «όσες σελίδες γράψαμε, τόση ζωή χάσαμε».
Κρ.Π.: Γράφετε κάπου στο βιβλίο, για την αλήθεια*, ότι για να την βρει κάποιος πρέπει να ψάξει στα σκουπίδια… Πώς το εννοείτε;
Π.Κ.: Ότι στο σημείο που υπάρχει το κέρδος, σημαίνει ότι όλη η ζωή γίνεται σκουπίδι. Επομένως το κέρδος, είναι κάτι το απάνθρωπο, από την άποψη ότι λογαριάζει για τον εαυτό του και όχι για την κοινωνία.
Είναι χαρακτηριστικό αυτό το παράδειγμα με τα εργοστάσια στην Αργεντινή, που τα κλείσανε –τα πετάξαν στα σκουπίδια…- διότι δεν είχανε όσο κέρδος θέλανε. Τα πήρανε όμως μετά εργαζόμενοι, και είδαν ότι όχι μονάχα μπορούσαν να ζήσουν καλά, αλλά και ότι μπορούσαν να προσφέρουν φτηνά προϊόντα στην κοινωνία.
Άρα, λοιπόν, δεν ήταν ζημιογόνα, ούτε σκουπίδια. Ήταν ζημιογόνα γι αυτούς που ήθελαν να βγάλουν χοντρά λεφτά. Να τα κάνουν τι; Να πάρουν ένα γιότ, να κάνουν μία βίλα, δηλαδή, να ζήσουνε εκτός κοινωνίας. Γιατί στην ουσία και ο πλούτος είναι μία φυλακή.
Στις πλούσιες γειτονιές σε όλο τον κόσμο, οχυρώνονται. Ζούνε σε κάστρα. Δεν ζούνε στην κοινωνία.
Κρ.Π.: Αλλά ακόμη κι αυτά που δεν θέλουμε να δούμε ή να καταλάβουμε, που με έναν τρόπο τα πετάμε στα σκουπίδια; Τα βάζουμε στο… περιθώριο;
Π.Κ.: Ναι, από την άποψη ότι δεν μας υπολογίζουνε. Είμαστε σκουπίδια! Αν μας υπολογίζανε θα είχαν μια άλλη συμπεριφορά απέναντί μας. Πώς πιάσανε αυτόν τον Τούρκο πολιτικό πρόσφυγα, στα Εξάρχεια, και τον μπαγλαρώσανε, τον κάνανε πακέτο, και ονόμασαν την  επιχείρηση «Πακέτο από την Αθήνα»;
Δεν τους ένοιαζε καν αν υπήρχε κόσμος που τους έβλεπε, που κατέγραφε το αυτοκίνητο.  Ξέραν πολύ καλά ότι δεν θα πάθουν τίποτα. Και την άλλη μέρα τον έστειλαν στην Κωσταντινούπολη.  100% παράνομο. Αλλά ξέρουν ότι μπορούν να κάνουν ότι θέλουν και ότι κανείς δεν τους ελέγχει, κι ούτε θα μάθουμε ποτέ τα ονόματά τους. Κάνουν ότι θέλουν. Είναι ανεξέλεγκτοι.
Οπότε αναγκαστικά ο άλλος γίνεται σκουπίδι…  Είναι σαν να πήρανε έναν κάδο σκουπιδιών, το φόρτωσαν στο αυτοκίνητο και τον πήγαν στην χωματερή! 
Κρ.Π.: Πώς τα βλέπετε αυτά που γίνονται στην Τουρκία;
Π.Κ.: Είναι πολυσύνθετα, από την άποψη ότι είναι σίγουρα μια εξέγερση, ή τουλάχιστον έχει στοιχεία εξέγερσης. Αλλά φαίνεται έχει καλά οργανωμένα κέντρα και δεν ξέρουμε πια είναι η πολιτική τους έκφραση. Φημολογείται, ότι πιθανότατα να χρησιμοποιηθούνε προς όφελος του στρατού για να μειώσουν την εξουσία του Ερντογάν. Αλλά ακόμα είναι νωρίς για να κάνουμε αναλύσεις. Αυτό που είναι αναμφισβήτητο είναι ότι είναι ένα γνήσιο λαϊκό κίνημα. Τώρα ποιοι θα επωφεληθούνε, είναι άγνωστο.
Κόμματα δεν φαίνεται να υπάρχουνε. Είναι αυτό το περίεργο φαινόμενο που συμβαίνει, που από μια ασήμαντη αφορμή γίνεται μια εξέγερση.
Κρ.Π.: Μια ασήμαντη αφορμή, η οποία όμως, δεν είναι και τελικά και τόσο ασήμαντη;
Π.Κ.: Είναι σαν να θέλανε να κάνουν εδώ ένα Mall στον Εθνικό Κήπο… Ε, από εκεί πέρα, παίρνει διαστάσεις, γιατί βγαίνουν τα προβλήματα με οποιαδήποτε αφορμή. Ποιος το αποφάσισε, ποια εταιρεία το ανέλαβε, τι υπάρχει από πίσω; Όλα αυτά.
Κρ.Π.: Και βλέπουμε ότι τελικά είναι σα να υπάρχει ένας απόλυτος μονάρχης, ένας… σουλτάνος  που αποφασίζει για τα πάντα, και η γνώμη του κόσμου δεν έχει καμία σημασία. Και μιλαμε για δημοκρατίες…
Π.Κ.: Στο βιβλιο που βγάλαμε με θέμα την Άμεση Δημοκρατία, υπάρχουν πολλές αναλύσεις σε ότι αφορά την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, που σε τελική ανάλυση είναι ένας μύθος ότι είναι δημοκρατία. Απλά, στήνουνε μια τεράστια θεατρική παράσταση στη βουλή με 300 ηθοποιούς και παίζουνε ρόλους για να περνάει η ώρα. Όμως, όλα τα υπόλοιπα… περνάνε.
Κρ.Π.: Και το… ελληνικό θέατρο, πώς το βλέπετε;
Π.Κ.: Το βλέπω ότι θα γίνεται όλο και χειρότερο και χειρότερο.
Αλλά ακόμα και αυτό το θέατρο, ήδη, τους εμποδίζει. Οι νόμοι περνάνε εκτός κοινοβουλίου. Με τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Ε, δηλαδή, κάνουν όπως αυτό που έκαναν οι ναζί, και όπως αυτό που έκανε η χούντα: Αποφασίζομεν και διατάζομεν.
Κρ.Π.: Και μια που είπατε για τους ναζί, τι λέτε για τους νεοναζί;
Π.Κ.: Είναι η βαθιά… Ελλάδα, που εμφανίζεται. Για να ‘μάστε και λίγο κυνικοί. Η Χρυσή Αυγή, πριν πάρει την εξουσία, κρατούσε το τιμόνι του αυτοκινήτου που σκότωνε κόσμο.
Είμαστε η χώρα που έχουμε τα πιο πολλά τροχαία εγκλήματα. Και κανείς δεν τιμωρείται. Αυτό το γεγονός, εκφράζει την βαθύτερη συμπεριφορά του Έλληνα, που χτυπάει το θύμα και το αφήνει στην άσφαλτο να πεθάνει. Δεν είναι ένας καθημερινός φασισμός αυτό το πράγμα; Είναι ένας κοινωνικός φασιμός, που βρήκε σήμερα πολιτική έκφραση.  Όπως όλα τα κινήματα: πρώτα δημιουργούνται, και μετά βρίσκουν πολιτική έκφραση.
Κρ.Π.: Ένα από τα χαρακτηριστικά σας, που «επισημοποιείται» θα λέγαμε, με αυτό το βιβλίο,  είναι ότι προσπαθείτε να δίνετε πάντα τροφή για σκέψη και προβληματισμό. Συμβαίνει εκ προθέσεως; 
Π.Κ.: Ναι, εκ προθέσεως. Αν κάνω κάτι, είναι να δίνω εναύσματα για διάλογο και συζήτηση. Και όχι διδαχή.-

Περικλής Κοροβέσης, Παράπλευρες καθημερινές απώλειες, Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βρεις την αλήθεια.
Αλλά όχι εκεί που ψάχνεις.
Συσκευασμένη αλήθεια δεν υπάρχει στις προσφορές του σούπερ μάρκετ της ζωής.
Στα πεταμένα ψάξε, στα σκουπίδια.
Εκεί ίσως βρεις κάτι.
Ό,τι πετιέται δεν είναι σκουπίδι.
Συχνά είναι πρώτη ύλη.
Π.Κ.
Σε εποχές ζόφου και φόβου, σαν και αυτήν που ζούμε τώρα στην Ελλάδα, έχουμε δύο τρόπους αντίδρασης: ο πρώτος είναι να αφήσουμε το σκοτάδι να μπει στην ψυχή μας και να τη μαυρίσει· ο άλλος είναι να αξιοποιήσουμε το φως που έχουν συσσωρεύσει τα φωτοβολταϊκά της καρδιάς μας.
Το φως είναι ζωοδότρα δύναμη. Ένα μικρό λυχναράκι νικάει και το πιο αδιαπέραστο σκοτάδι. Ξαναφτιάχνουμε τη ζωή μας στο φως και την οργανώνουμε όσο πιο απλά γίνεται σε έναν κόσμο που είναι περίπλοκος και χωρίς νόημα.
Τα μικρά αυτά κειμενάκια που έχουν συγκεντρωθεί σε αυτό τον τόμο είναι μια προσπάθεια να συγκροτηθεί ένας τέτοιος μικρόκοσμος όταν με τύλιγε και με απειλούσε το σκοτάδι. Δεν είχα πρόθεση να τα δημοσιεύσω. Τα θεωρούσα πολύ προσωπικά. Και από μια σύμπτωση κατάλαβα πως δεν υπάρχει προσωπικός λόγος. Αφού είμαστε όντα με λόγο, είμαστε μέσα στην κοινωνία. Και η κοινότητα είναι αυτή που σου δίνει ένα λόγο για να ανακαλύψεις την προσωπικότητά σου, μοναδική και ανεπανάληπτη, όπως ακριβώς είναι τα δακτυλικά σου αποτυπώματα. Συνομιλητές υπάρχουν. Αρκεί να μπορείς να μιλήσεις. Και έτσι βγήκε αυτό το βιβλίο.”
Π. Κ., Απρίλιος 2013

Σχετικά Άρθρα

02/04/2013
04/06/2013
21/05/2013
Σεμινάριο Αφήγηση Ζωής

H ζωή δεν είναι αυτή πoυ έζησε κανείς αλλά αυτή πoυ θυμάται και όπως τη θυμάται για να την αφηγηθεί. Gabriel García Márquez

Γράφω για να μην ξαναγράψω ποτέ.

Γράφω γιατί είμαι πολλά πρόσωπα.

Γράφω, για να μην ξαναϋπάρξουν αυτά τα πρόσωπα που είμαι,

αλλά ένα και μοναδικό πρόσωπο,

που δεν γράφει

Ελεονώρα Σταθοπούλου, Καλο αίμα κακό αίμα, εκδ. Eστία

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου