Τον ιστότοπο διαχειρίζονται οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου Αφήγηση Ζωής

4.3.20

Για το Σαμποτάζ, από την Κρυσταλία Πατούλη

Για το Σαμποτάζ

Γράφει η Κρυσταλία Πατούλη // *
Γιάννης Γαβράς «Σαμποτάζ», Εκδ. Εστία

«Πήρα αυτό τον ρόλο, του σαμποτέρ στην οικογένεια κι έγινα το μαύρο πρόβατο. Χωρίς να το καταλαβαίνω, εκδραμάτιζα τις παθογένειες, έγινα το σύμπτωμά τους. Ένας σιωπηλός μάρτυρας. Παρατηρούσα κι έδειχνα τα πράγματα χωρίς να μιλάω, μέσα από μια πορεία αυτοκαταστροφής, αυτοσαμποτάζ.
Μετράω τις πληγές μου και συνεχίζω. Για τις μάχες που χάθηκαν, γι’ αυτές που κερδήθηκαν και γι’ αυτές που ακολουθούν και μένει να κερδηθούν»,
γράφει ο Γιάννης Γαβράς, στη νουβέλα Σαμποτάζ, Εκδόσεις Εστία, η οποία άρχισε να γράφεται πριν από πολλά χρόνια.

Ο Κώστας, ο βασικός του ήρωας, δεν αρκείται να μάς αφηγηθεί μόνο, πως παρασύρθηκε στο …ρέμα του αλκοόλ. Το νήμα φτάνει, δύο γενιές πίσω, δείχνοντας να έχει επίγνωση πως αποτελεί ένα μικρό κομμάτι ενός μεγάλου συστήματος, με έναν πατέρα που δείχνει να μην έζησε την εφηβεία του και είναι ο ειδικότερος να μάς εξηγήσει τι σημαίνει «άχθος» της ζωής ή «μόχθος» της ζωής, γι’ αυτό ίσως και αποστρέφεται τη λέξη «άγχος». Άγχος, άραγε, για το αν ο γιος ξενιτευτεί κι εκείνος όπως ο ίδιος, σε έναν τόπο που δεν τον διάλεξε;

Όταν για πρώτη φορά ήρθε ο Γιάννης στο σεμινάριο Αφήγηση Ζωής, διάβασε αυτό το κείμενο, που μιλούσε για ένα παιδί που «σαμποτάριζε την οικογενειακή φωτογραφία». Σάν να ήξερε από την αρχή, τι ήθελε να αφηγηθεί ο συγγραφικός του εαυτός. Σαν να γεννήθηκε εκείνο το παιδί, για να συγκρουστεί με την «κατάρα» της οικογένειας: να μην ζουν οι άντρες την εφηβεία τους. Κι όπως ήταν φυσικό, πήγε στην άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος και συνέχισε την οικογενειακή «παράδοση».

Ο Ηλίας Λυκούδης, που πριν πεθάνει ήταν διευθυντής της θεραπευτικής Κοινότητας Νόστος του ΚΕΘΕΑ, είχε πει πώς «Η χρήση ψυχότροπων στην πρώτη της φάση, είναι µια ενεργητική κίνηση. Δηλαδή ο άνθρωπος κάτι ψάχνει µέσα από αυτά, κάποιο νόημα βρίσκει».
Έτσι κι ο βασικός ήρωας του Γαβρά, που «συνοψίζει» τις ζωές όλων όσων ήθελε ο συγγραφέας να αφηγηθεί, μαζί με δικά του βιώματα, ξενιτεύεται τελικά στη χώρα του Αλκοόλ, για να αντιμετωπίσει μια εφηβεία, που οι δυσκολίες της έχουν τις ρίζες τους και στο παρελθόν:

Σε ένα ξύλινο μπαρ, σε μια διαφορετική ζωή στη Σενεγάλη της Αφρικής, που έπρεπε να αποχωριστεί στα 7του χρόνια, για να προσαρμοστεί στην Ελλάδα σε έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο ζωής. Κι όταν μετά από καιρό αρχίζει να συνηθίζει κάπως, αν και οι ημικρανίες συνεχίζονται(«λόγω άγχους» όπως αποφαίνεται ο γιατρός) πρέπει και πάλι να μετακομίσουν μαζί με την οικογένειά του, με κατεύθυνση τα βόρεια προάστεια.

Παράλληλα, η σκληρότητα, η αυστηρότητα, οι υπερβολικές προσδοκίες, η έλλειψη επικοινωνίας και αμοιβαίας κατανόησης, δείχνουν ότι μια ολόκληρη οικογένεια βρίσκεται σε μία κρίση αλλαγής που έμελλε να καθρεφτιστεί στον ταυτοποιημένο ασθενή της.

Η γραφή του Γαβρά απορροφάται από το βλέμμα του αναγνώστη σαν το μελάνι πάνω στο ρυζόχαρτο, δίνοντας φωνή σε όσους έπνιξαν την εφηβική τους επανάσταση, και είναι σαν να βιώνουν μέσα από τον ήρωά τους, τα παιδικά χρόνια τους, τα εφηβικά και τα νεανικά, στις καταιγιστικές σελίδες του.

Η Κατερίνα Μάτσα, γράφει στο βιβλίο της «Το αδύνατο πένθος και η κρύπτη», εκδ. Άγρα:
«Η εφηβεία, είναι η εποχή της αναμέτρησής του εφήβου με το άγνωστο, το τυχαίο, το αβέβαιο, μέσα σε ένα φαντασιωτικό παιχνίδι, όπου το επίδικο είναι η ζωή του ή ο θάνατός του. Από την ικανότητά του να «επιβιώσει» ψυχικά μέσα από αυτή την αναμέτρηση, από την ικανότητά του, δηλαδή, να βρει το δικό του πέρασμα προς τη ζωή, θα εξαρτηθεί το ίδιο το ψυχικό του γίγνεσθαι. Στις περιπτώσεις όμως που υπάρχουν βαθιά ελλείμματα στον ψυχισμό του και συνθήκες κρίσης στο οικογενειακό και στο κοινωνικό περιβάλλον, τότε αυτό το πέρασμα προς τη ζωή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ικανοποιητικά για το άτομο και το παιχνίδι με το θάνατο γίνεται τρόπος ζωής […] Το βέβαιο όμως είναι ότι σ’ αυτό το μακάβριο παιχνίδι η διαρκής πρόκληση του θανάτου αποσκοπεί, βασικά στην ακύρωσή του» .

Δεν έχω κανέναν ενδοιασμό να πω, ότι αυτό το βιβλίο είναι θεραπευτικό για κάθε έναν που θέλει να ζήσει… Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, όταν ένας συγγραφέας με λογοτεχνικό ταλέντο, και στον πεζό και στον ποιητικό λόγο, αποφασίζει να κάνει έργο τη χαμένη ζωή τους, σαν για να πενθήσουν τα χρόνια που έφυγαν, και να δώσουν φόρα για όσα έρχονται.

Όταν, θυμόμαστε, άλλωστε, μπορούμε να αλλάξουμε ακόμα και το παρελθόν. Κι όταν αποφασίσουμε να «κατασκευάσουμε το παρελθόν μας» όπως ψιθυρίζει στο αυτί όλων των εφήβων η Πιέρα Ολανιέ (στο βιβλίο Ψυχανάλυση και εφηβεία, εκδ. Εστία), μπορούμε και να το ανακατασκευάσουμε «από τη σκοπιά του παρόντος»**.

Όλοι μας κάνουμε ότι μπορούμε προχωρώντας, για να αποκαλυφθεί το πεπρωμένο μας. Του Γιάννη Γαβρά, με αυτή την έκδοση, νομίζω αποκαλύφθηκε. Ο ίδιος αυτοπραγματώθηκε μετουσιώνοντας, και είναι σαν να ξαναγέννησε όλα τα πνιγμένα χρόνια και σαν να ξαναγεννήθηκε μαζί με τον ήρωά του, που ενηλικιώθηκε, που έγινε δηλαδή ο καλύτερος γονιός του εαυτού του. Γι’ αυτό σήμερα μπορούμε να  ανάψουμε το πρώτο κεράκι για τα πρώτα λογοτεχνικά του γενέθλια και να του ευχηθούμε ολόψυχα: Χρόνια πολλά!

Σε αυτό το σημείο, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ, στο πρώτο κείμενο (με τίτλο «Η επανάσταση πνίγηκε») που με καθήλωσε και δεν σταμάτησα να λέω στον Γιάννη ότι έπρεπε να γράψει ένα βιβλίο, που μέσα σε όλα έγραφε:

«Η επανάσταση πνίγηκε μέσα σε θάλασσες ποτού, σε μεθυσμένες νύχτες καταστροφής, στα κόκκινα μάτια, σε ανόητα φιλιά, στο αλόγιστο ξόδεμα του χρόνου. Πέρασα και καλά, μα σαν ήρθε η ώρα, το αλκοόλ που μου «έδινε» απλόχερα τον πρώτο καιρό, ήρθε σαν τοκογλύφος πιστωτής (τύφλα να ‘χει το ΔΝΤ), όχι μόνο να μου τα πάρει όλα, μα και να με ρίξει στην ανημπόρια, στην αρρώστια και στο χάσιμο του ίδιου μου του εαυτού.
Όμως επέζησα, βγήκα από την κόλαση, ξαναγύρισα στη ζωή και τώρα είμαι εδώ, έχω εμένα και παλεύω


«Η μεγαλύτερη μάχη που θα νικήσεις ποτέ…» λένε οι σοφοί ανατολίτες «…είναι εκείνη που μπόρεσες να την αποφύγεις». Ο Κώστας, ο ήρωας του Σαμποτάζ, δεν την απέφυγε, ο Γιάννης, όμως, νίκησε μετουσιώνοντάς την.
Μακάρι μέσα από αυτό το βιβλίο, πολλοί άνθρωποι να νικήσουν στην πιο μεγάλη μάχη της ζωής τους, αποφεύγοντάς την, και όσοι δεν μπόρεσαν να την αποφύγουν, να καταφέρουν να την μετουσιώσουν. Είναι άλλωστε ότι πιο θαυμαστό και ηρωικό μπορεί να κάνει ο άνθρωπος.
Και όπως έγραψε για το Σαμποτάζ, και η Χάρις Κατάκη:
«Ο Κώστας, ο ήρωας της νουβέλας του Γαβρά, είναι ένας «επαναστάτης» που δεν προσπαθεί να σώσει τον κόσμο αλλά πιστεύει ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει λίγο καλύτερος, αν προσπαθήσει ο καθένας μας να σώσει τον εαυτό του και αν αντιμετωπίζει τους άλλους με κατανόηση και συμπόνια. Η αποφθεγματική του ρήση «Αυτός ο πάτος θα έχει πολύ ταβάνι» συμπυκνώνει το μήνυμα ολόκληρου του βιβλίου».

Υγ. Δεν μπορώ επίσης να μην αναφέρω την γενναιοδωρία του Βασίλη Βασιλικού, που έβαλε και εκείνος το μαγικό χέρι του γι’ αυτήν την έκδοση.


* Η Κρυσταλία Πατούλη είναι δημοσιογράφος – σύμβουλος ψυχικής υγείας

** Η Δύναμη του Μυρμηγκιού, του Ηλία Λυκούδη, εκδ. Ερευνητές/ΚΕΘΕΑ.

--
Βίντεο της παρουσίασης στον Ιανό:



--
Via: https://www.fractalart.gr/sampotaz/  
 
 

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Σεμινάριο Αφήγηση Ζωής

H ζωή δεν είναι αυτή πoυ έζησε κανείς αλλά αυτή πoυ θυμάται και όπως τη θυμάται για να την αφηγηθεί. Gabriel García Márquez

Γράφω για να μην ξαναγράψω ποτέ.

Γράφω γιατί είμαι πολλά πρόσωπα.

Γράφω, για να μην ξαναϋπάρξουν αυτά τα πρόσωπα που είμαι,

αλλά ένα και μοναδικό πρόσωπο,

που δεν γράφει

Ελεονώρα Σταθοπούλου, Καλο αίμα κακό αίμα, εκδ. Eστία

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου